İSKİ'den Melen Barajı için zarar tespit davası

İstanbul’un nüfusu ve buna bağlı olarak içme ve kullanma suyuna olan ihtiyaç da her geçen gün artıyor. Melen Sistemi de 1990’lardan başlayarak yoğun göç alan ve nüfusu hızla artan İstanbul’a su temini noktasında yine 1990 yılında Bakanlar Kurulu kararı alınarak geliştirilen projelerden biri, hatta öne çıkanı. Geldiğimiz noktada İstanbul için vazgeçilmez derecede önemli bir su kaynağı haline gelen Melen projesinin, DSİ Genel Müdürlüğünce biran önce tamamlanması, hem kente sağlanan su ihtiyacı açısından hem de maliyetler açısından önem arz ediyor.

Nüfusu göçe bağlı olarak hızla artan, günümüzde dünyanın önemli şehirleri arasında olması sebebiyle nüfus hareketi de yoğun olan İstanbul’un su ihtiyacı da buna bağlı olarak her geçen gün artıyor. Kışın günde yaklaşık 2,8-3 milyon metreküp civarında su tüketimi yapılan kentte, bu oran yaz aylarında 3,2 milyon metreküplere kadar çıkıyor. Tarihten günümüze kadar İstanbul’a hep su taşınmış. Bugün kendi barajları dışında kente su sağlayan kaynakların başında Melen sistemi geliyor.

İstanbul’a su sağlamak amacıyla 1990 yılında Bakanlar Kurulu kararı alınarak geliştirilen Melen Barajı’nın projeleri, DSİ Genel Müdürlüğünce 2011 yılında onaylandı. 2012 yılında inşaatına başlandı. 2016 tarihinde de bitirilmesi planlanıyordu, ancak bazı sıkıntılar (baraj gövdesinde su tutulmasına engel olacak derecede çatlaklar oluşması) nedeniyle projenin revize edilmesi gerektiği ortaya çıktı. 2016 yılında bitmesi gereken Melen sisteminin; gelinen noktada DSİ tarafından gerekli iyileştirmelerin yapılmasının ardından planlanandan on yıl sonra, yani 2026 yılında tamamlanması öngörülüyor.

BARAJIN TAMAMLANAMAMASI İSKİ’NİN MALİYETLERİNİ ARTIRIYOR

İstanbul’a su temini için öne çıkan Melen projesi, bir baraj ve üç büyük su isale hattından oluşuyor. Barajda toplanan su, üç isale hattı ile İstanbul’a taşınıyor. Bugün, İstanbul’un içme suyunun yaklaşık üçte biri Melen’den geliyor denilebilir. Ancak, su şu anda; önce barajda toplanmak yerine, baraj yapılamadığı için doğrudan Melen Çayı’ndan çekiliyor. Suyun, barajda toplanamaması ve doğrudan Melen Çayı’ndan çekilmesi de İSKİ için önemli bir elektrik maliyeti oluşturuyor. 2012 yılında ihale edilen baraj, 2016 ya da sonrasında tamamlanabilmiş olsaydı, İSKİ’nin maliyetleri artmayacaktı.

İMAMOĞLU İNCELEDİ

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, 2019 yılında göreve geldikten sonra Melen projesinde yaptığı incelemeler ve baraj inşaatındaki sorunlara dikkat çekti. Sorunların giderilmesi için kolları sıvayan İmamoğlu, barajdaki çatlaklarla ilgili görüntüleri İBB Meclisi’nde de paylaştı. Aksaklıkların giderilmesi için DSİ Genel Müdürlüğü harekete geçti, revize kararı alındı. Güçlendirme çalışmalarına Haziran 2020 tarihinde başlandı. Ancak, firmanın talebi doğrultusunda 2022 tarihinde güçlendirme işi DSİ tarafından feshedilerek, tasfiye edildi. 2023’ün Ocak ayında “Melen Barajı Revize Rehabilitasyon Proje Yapımı” ihalesi yapan DSİ’nin, bu işinin süresi ise 488 gündür. Bir nevi danışmanlık hizmeti olan bu iş sonrasında Melen Barajı’nda yapılacak çalışmalar netleşecek ve sonrasında inşa çalışmalarına başlanılacak. Küresel iklim değişikliği ve enerji krizi gibi hususlar dikkate alındığında, bu oldukça uzun bir süre ve İstanbul’un su arzı güvenliği için risk oluşturuyor.

2026 OLARAK PLANLANAN PROJENİN 2023’TE BİTMESİ İSTANBUL İÇİN ÖNEMLİ

Mevcut su kaynakları dikkate alınarak yapılan değerlendirmeye göre; İstanbul’un küresel iklim değişikliği sürecinden daha az etkilenmesi ve kuraklık durumunda su arzındaki kırılganlığın azaltılması için DSİ Genel Müdürlüğü tarafından 2026 yılında tamamlanması planlanan Melen Barajı’nın, belirtilen bu tarihten önce işletmeye alınması, İstanbul için acil önem arz ediyor. Çünkü, baraj tamamlandığında İstanbul’a yılda 1 milyar 77 milyon m3 su temin edilecek. Bu nedenle İSKİ Genel Müdürlüğü, Melen Barajı’nın hiç zaman kaybetmeden işletmeye alınması amacıyla gerekli çalışmaların yapılması ve İSKİ ile teknik koordinasyonun sağlanması için DSİ Genel Müdürlüğü’ne talepte bulundu. Melen Barajı’nın devreye alınamaması nedeniyle fazladan harcanan enerji miktarı, İSKİ Genel Müdürlüğü’ne mali külfet yaratıyor. Barajın ivedilikle devreye alınması ve su tutması gerekiyor.

İSKİ Genel Müdürlüğü bir yandan da Melen Barajı’nın devreye alınamaması nedeniyle İstanbul’un kısa, orta ve uzun vadede su ihtiyacının karşılanması amacıyla şehre yakın ve emniyetli bir rezervuar olan Sungurlu Barajı’nın yapımına, yatırım programında öncelik verilmesini de DSİ Genel Müdürlüğü’nden talep etti.

TESPİT DAVASI

Ayrıca, Melen Barajı’nın, DSİ Genel Müdürlüğünce açıklanan süreler içinde tamamlanamayarak, devreye (işletmeye) alınmaması nedeniyle, İSKİ Genel Müdürlüğü nezdinde meydana gelen zararın tespiti talebiyle Kocaali Sulh Hukuk Mahkemesi’nde tespit davası açıldı. Yapılan keşif sonucu düzenlenecek Bilirkişi Raporu bekleniyor.