2 bin 300 yıllık Agora'da tarihi buluşma

Dünyanın kent merkezindeki en büyük agoralarından biri olan Smyrna (İzmir) Agorası, son bin 500 yılda ikinci kez bir toplantıya tanıklık etti. İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin Ağustos ayı ikinci birleşimi kent tarihinde çok önemli bir yeri olan Agora’da yapıldı. Kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılan meclis yapısında Romalıların çok önemli kararlar aldığı bu özel mekânda en son 2017 yılında bir Meclis toplantısı gerçekleştirilmişti.

Antik Tiyatroyu da gün yüzüne çıkaracağız

Tarihi toplantıyı yöneten İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, kentin kültürel değerlerinin gün yüzüne çıkarılması için ellerinden gelen çabayı göstereceklerini belirterek, “Smyrna Antik Tiyatrosu kazılarının hızlanması için de Meclis’e bir önerge getirmiştik. Karar komisyonumuzdan çıktıktan sonra çalışmaları hızlandırarak, Smyrna Antık Tiyatrosu’nun da ortaya çıkarılmasını sağlayacağız. Toplandığımız bu noktayı hep beraber hissetmemizi istiyorum. Agora ve antik tiyatro bu kentin kimliğine ve kimliğinin bilinirliğine çok büyük katkı yapacak” diye konuştu. Konak Belediye Başkanı Abdül Batur ise Başkan Tunç Soyer’in tarihe olan düşkünlüğü sayesinde çok verimli bir süreç geçirileceğine ve kentin tarihi değerlerinin gün yüzüne çıkarılacağına inandığını söyledi.

En büyük sponsorumuz Büyükşehir Belediyesi

Agora Kazı Başkanı Doç. Dr. Akın Ersoy, 2007 yılından itibaren hayata geçirilen bir proje çerçevesinde alanda görev yaptıklarını belirterek, “Burada Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle, Dokuz Eylül Üniversitesi adına bu çalışmaları yürütüyoruz ve sponsorlarımız arasında en büyük desteği İzmir Büyükşehir Belediyesi veriyor. İzmir Ticaret Odası bu yıl sponsorluktan çekildi ama onlara da 11 yıl boyunca verdikleri destek için teşekkür ediyoruz. Ayrıca Demirören Total, Yaşar Eğitim Kültür Vakfı, Konak Belediyesi, TARKEM ve Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne teşekkür ediyorum” diye konuştu.

Büyükşehir Belediyesi’nin gerçekleştirdiği istimlak ve yıkımlarla birlikte dört hektarlık alanın arkeolojik çalışmalara açıldığını vurgulayan Ersoy, “1.575 adet nitelikli eseri son 11 yılda antik mirasımıza kazandırdık” dedi. 

Toplantının ardından Kazı Başkanı Akın Ersoy rehberliğinde alanda bir tanıtım gezisi düzenlendi.

Kent merkezindeki en büyük agora

İzmir'in son 2 bin 300 yıllık geçmişine tanıklık eden antik kentte, İzmir Büyükşehir Belediyesi’yle koordinasyon halinde hazırlanan “Agora ve Çevresi Koruma – Geliştirme ve Yaşatma Projesi” çerçevesinde başlayan çalışmalarla, 1930’lu ve 1980’li yıllarda başlayıp tamamlanamayan kazılar sürdürüldü.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bu alanda yapmış olduğu istimlak ve yıkımlar sonrasında, bölgenin önemli bir bölümü arkeolojik çalışmalara açıldı.  Agora ve Eşrefpaşa Caddesi arasında kalan niteliksiz yapıların kamulaştırma ve yıkımları gerçekleştirildi. Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı ile imzalanan protokol çerçevesinde Büyükşehir Belediyesi Smyrna Antik Kenti (Agora) Kazı Başkanlığı'na maddi destek veriyor. 

Dünyanın kent merkezindeki en büyük agorası olarak bilinen Smyrna (İzmir) Agorası, Büyükşehir Belediyesi’nin satın alıp yıktığı binaların yerinde yapılan arkeolojik çalışmalar sayesinde pek çok önemli yapı ve eser gün yüzüne çıkarıldı. Agora’da kamulaştırmaların ardından yapılan çalışmalarda, İzmir için büyük bir önem taşıyan Smyrna kentinin yönetim ve adli işlerinin yürütüldüğü, depo, borsa ve diğer ticari mekanların bulunduğu Bazilika, “Batı Portiko” adı verilen mimari yapı, “Mozaikli Yapı” adı ile tanımlanan antik salon ve dört yüz kişilik Bouleuterion –Kent Meclisi ile Antik Roma Hamamı ortaya çıkarıldı. Bazilika’nın duvarlarında M.S. 2. Yüzyıl’dan sonra yapıldığı tahmin edilen grafitiler bulundu. Ziy aretçilerin büyük ilgisini çeken grafitler, dönemin günlük yaşamına dair önemli bilgiler sunuyor. 

İzmir Büyükşehir Belediyesi, önümüzdeki süreçte ise Antik Smyrna Agorası'nın bilinirliğini ve turistik değerini artırmak amacıyla, içinde emanet holü, mağaza ve bilet gişesi de bulunan ana giriş binasını hayata geçirecek.

Agora'nın tarihçesi

Kadifekale’nin kuzey yamacında şimdiki adı ile Namazgah Mahallesi’nde bulunan İzmir Agorası, Büyük İskender tarafından yeniden kurulan kentin iskan sahası içinde yer alıyor. İzmir-Smyrna Agorası, mevcut haliyle M.Ö. 333'de Kadifekale’de kurulan Smyrna’nın Roma Dönemi’ne ait. İzmir Agorası ticari olmaktan daha çok bir devlet agorası görünümünde. Roma dönemine ait devlet agorasının büyük bir bölümü kazılar sonrası ortaya çıkarıldı. İzmir Agorası’nın kalıntılarında Roma döneminde yapılmış Tanrı Poseidon’un kabartma heykeli ve Poseidon kabartmasının hemen yanında Tanrıça Demeter’in de bir kabartması bulunuyor. Günümüzde, yaşayan bir kentin içinde bulunması özelliği ve büyüklüğüyle dünyada eşine az rastlanan örnekler arasında yer alıyor. 

Grekçe bir kelime olan Agora, “toplanılan yer, kent meydanı, çarşı, pazaryeri” gibi anlamlar taşıyor. Antik Çağ’da agoraların ticari, siyasi ve dini fonksiyonlarının yanı sıra sanatın yoğunlaştığı ve birçok sosyal olayın geçtiği veya gerçekleştirildiği kentin odak noktası olduğu biliniyor.