Tsunamiler için erken uyarı sistemi !

İtalyan bilim insanları, tsunami dalgalarının atmosferde yaydığı elektromanyetik dalgaların peşine düştü. GPS sinyalleri takip edilerek tsunamiler önceden algılanabilecek.

İtalya'nın Roma kentindeki Sapienza Üniversitesi'nden bilim insanları, tsunamileri önceden algılayacak yeni bir sistem geliştirdi. Tsunami dalgalarının atmosferde yarattığı etki takip ediliyor.

Bilim insanları bu sisteme 'Variometrik Yaklaşım' (VARION) adını verirken, bu yöntemde Küresel Konumlama Sistemi (GPS) ve diğer uydu navigasyon sistemleri kullanılırak, atmosferin elektromanyetik dalgaları yansıtacak miktarda iyonların ve serbest elektronların bulunduğu iyonosferdeki düzensizliği takip ediyor.

Atmosferin 80 km ile 1000 km'lik kısmını kapsayan iyonosfer, atmosfer gazlarının atom ve moleküllerini iyonlarla harekete geçiriyor.

Kuzey ışıklarında görülen Dünya'nın manyetik alanı ile Güneş'ten gelen yüklü parçacıkların etkileşimi sonucu ortaya çıkan doğal ışımalar bu göyüzü olayının en iyi örneği olarak görülebilir.

Tsunami oluşup okyanusta ilerlemeye başladığında taşıdığı su zerrecikleri aniden yoğunlaşır ve yapışkan hale gelir. Dalgalar da havayı sıkıştırıp genleştirir bu da atmsoferdeki 'iç yerçekim dalgaları'nda hareket oluşturur.

Bu hareketler GPS sinyalleri üzerinden takip edilebilir.

VARION adlı yeni yaklaşım, Sapienza Üniversitesi'ndeki doktora öğrencisi Giorgio Savastano'nun geliştirdiği algoritma ile çalışıyor. Yaklaşımı "VARION, tsunamiler için erken uyarı sisteminin geleceğine önemi bir katkı" sözleriyle tanımlayan Savastano, "Şu anda algoritmayı GPS sistemlerine adapte etmeye çalışıyoruz. Bu sayede 230 farklı küresel uydu navigasyon sistemine ulaşabileceğiz" dedi.

Büyük tsunamilerin nadir olduğunu belirten Savastano, VARION'un gerçek zamanlı çektiği farklı verileri algoritma üzerinden ölçebileceğini bunun da tsunami uyarı sistemi araştırmalarına yeni katkılar sunacağını anlattı.

BBC Türkçe