40 bin dolara kan örneği satıyorlar

Dünyanın dört bir yanındaki bilim insanları ve şirketler, ‘tecrit altındaki hayatin normalleşmesi’nin anahtarlarından biri olarak görülen antikor testi üretmeye çalışıyor. Bu hummalı çalışmadaki kilit unsur Covid-19’a yakalanıp hastalığı atlatan kişilerin kan örnekleri. Örneklerin yeterli olmaması, durumun ise çok acil olması bazı şirketlere, ‘işi ticarete dökme‘ fırsatı verdi. ABD’deki Cantor BioConnect firması, fiyatlarını geçmişte sattığı kan örneklerine kıyasla bir hayli artırdı. Firmanın ‘portföyünde’ 40 bin dolarlık (280 bin 784) kan örneği bile var!

2016 yılında San Diego kentinde kurulan, laboratuvar ve test üreten şirketlere kan örneklerini satan Cantor BioConnect’in kurucusu David Cantor, 18 Mart’ta Facebook aracılığıyla şu mesajı paylaştı: “Corona virüsüyle savaş test konusundaki eksiklik nedeniyle sekteye uğruyor. Kan örneklerine ihtiyacı olan kurumlardan çok sayıda talep geldi. O nedenle bize kan bağışlayacak iyileşmiş 50 kişiye ihtiyacımız var. “

Cantor, bağış yapanlara 100 dolar (700 lira) ödeneceğini duyurdu. Kısa süre içinde ABD’nin dört bir yanından bağışçı başvurdu ve Cantor’un şirketi birkaç gün sonra dünyadaki ‘müşterilerine’ kan örneklerini yollamaya başladı.

Fiyat antikor miktarına bağlı

ABD’de yayımlanan New York Times (NYT) gazetesinin ele geçirdiği fiyat listesi, belge ve e-postalara göre sadece ABD’nin yanı sıra Avrupa ülkeleri ve Japonya başta olmak üzere dünyaya kan örneği satan firmanın fiyatları kan örneğindeki antikor miktarına göre yükseliyor.

31 Mart ve 22 Nisan arasında satılan kan örneklerinin fiyatlarının salgın öncesinde 350 dolar ( 2 bin 460 lira) iken 500 dolara (3 bin 500 lira) çıktığı başka deyişle yüzde 40’tan fazla artış olduğu göze çarpıyor. Listede ayrıca, 1000 dolar (7 bin lira), 2 bin ve 3 bin dolarlık (14 bin-21 bin lira) örneklerin yanı sıra ‘çok özel bir örnek olduğu’ belirtilen 40 bin dolarlık bir örnek de bulunuyor.

‘Ender rastlanan bir örnek’

Şirket, bağışçı bulma zorluğu, onlara ödenen para, örnekleri güvenlik yönetmeliğine göre test etme ve nakliye gibi masraflar nedeniyle maliyetin arttığını açıklayarak yüksek fiyatları savundu. David Cantor, şirketin yüzde 30-40 kar ettiğini 40 bin dolar fiyatla satışa sunula örneğin ‘bir hastadan üç örneği içeren ender rastlanan bir kan örneği’ olduğunu duyurdu.

Sistemin, ABD’deki gibi ‘serbest piyasa kurallarıyla’ çalışmadığı, kan örneği konusunda sıkıntı yaşayan, laboratuvar ve kliniklerin düşük fiyatla örnek temin edebildiği Britanya’da, test üreten şirketlerden Mologic’in tıbbi direktörü Joe Fitchett, “Hayatımda böyle fiyatlar görmedim” dedi. Fitchett, insanların çaresizliğinden, acısından para kazanıldığının altını çizdi.

Çok sayıda başka uzman da bazı fiyatların makul olduğunu ancak 1 mililitre için belirlenen 3 bin doların çok yüksek ve 40 bin dolarlık örneğin fiyatının kabul edilemez ve ‘fahiş’ olduğunu söyledi.

David Cantor müşterilerinin adını açıklamadı. NYT ise gördüğü listedeki müşterilerden birinin Hindistan’daki biyoteknoloji firması Advy Chemical olduğunu yazdı. Şirket, Hindistan Gıda ve İlaç Dairesi’nin lisans verdiği şirketler arasında yer alıor. Alman kurumların da ‘tanıdığı’ şirket, çeşitli hastalıklar için gerekli olan tanı kiti ve materyallerini üreterek dünyadaki müşteri ağına satıyor.

Bu şirketin fiyat listesi ise Cantor BioConnect’inkinden daha kabarık. Fiyatların geçmişte 350 dolar iken 950 dolara (2 bin 460’dan 6 bin 673 liraya) fırladığı, 3 bin dolar iken 5 bine (21 bin liradan 35 bin 120 liraya) fırladığı anlaşılıyor. Onların en pahalı örneği ise Cantor BioConnect’in en pahalı ürününden 10 bin dolar (70 bin lira) daha pahalı, 50 bin dolar (351 bin 215 lira).

Bağışçı vazgeçti

Advy Chemical, Cantor BioConnect’in örneklerini henüz satmadığını açıkladı. Satışı tek başına yapmadığını, iletişim ağına aracı olduğunu belirten şirket yönetimi, salgın süresinde fiyat yükselttiğini de reddetti.

Covid-19’u yenen ABD’li Aleacia Jenkins (42), antikor testi için iyileşen hastaların kan örneklerine ihtiyaç olduğunu öğrenince Cantor BioConnect’e kan vermek istedi. Ancak, şirketin örnekleri fahiş fiyatlara sattığını duyunca, “Böyle bir şeyin parçası olamam, Salgından avantaj elde etmeye çalışıyorlar” diyerek vazgeçti. Jenkins, Seattle kentindeki, kar amacı gütmeyen bir kliniğe bağış yapacağını söyledi.

Reuters