Yerli elektrikli araç ihalesi ne oldu ?

Hükümetin yerli otomobil isteğine bağlı olarak, TÜBİTAK’ın Sanayi Bakanlığı’nın desteğiyle Kasım 2012’de açtığı ve 2 yıl süren ‘yerli elektrikli araç’ ihalesi için 20 proje yarıştı ve kazanan Anadolu Isuzu oldu. Kazanana vaadedilen 100 milyon TL’lik teşvik Temmuz 2014’te 50 milyon TL’ye inince Isuzu projeden çıkartıldı, tüm ihale sessiz sedasız iptal oldu. Katılımcılar, “TÜBİTAK kendi yapacaksa bu ihaleyi neden düzenlendi?” diye soruyor.

Hürriyet gazetesinden Emre Özpeynirci'nin haberine göre Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, büyük tartışma yaratan ‘yerli otomobil’ projesiyle ilgili tüm geliştirmenin TÜBİTAK tarafından yapılacağını ve aracın 2020 model olarak piyasaya sunulacağını açıkladı. Yani TÜBİTAK, İsveçli Saab’ın otomobil üretim tesisleri ile 9-3 modelinin haklarını alan Çinli NEVS’in gönderdiği 4 prototip üzerinde yapacağı çalışmalarla yerli otomobili üretime hazır hale getirecek. Tabii bu aşamada tüm test araçlarının, prototipler ve üretime hazır nihai aracın ise NEVS tarafından üretileceği açıklandı. TÜBİTAK, mevcut prototiplerin içinde ve dışında hem tasarım hem de teknoloji olarak değişiklikler yapar mı bilemiyoruz. Şu ana kadar sadece TÜBİTAK’ın bu araçların içine kendi geliştirdikleri elektrikli motor ve pili yerleştireceğini biliyoruz. İşte bu noktada yine aklımıza ‘TÜBİTAK bunu kendi mühendisleriyle mi yapacak?’ , ‘Yoksa yine prototiplerde olduğu gibi destek alacak mı?’ soruları geliyor. Eğer TÜBİTAK bunu kendisi yapacaksa o zaman neden 2012 Kasım ayında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın desteğiyle ‘elektrikli ve hibrit elektrikli araç teknolojilerinin geliştirilmesi’ adı altında 2 yıla yakın süren Türkiye’nin yerli elektrikli aracı için kapsamlı bir ihale (çağrı) programı başlattı. 

20 PROJE BAŞVURDU

Bilmeyenler için hatırlatayım, TÜBİTAK, Kasım 2012’de kazanın hükümet tarafından 100 milyon TL’lik teşvikle ödüllendirileceği firmalara söyleyen yerli elektrikli araç projesi için bir çağrı yaptı. Bazı firmalara teşviğin 500 milyon liraya çıkabileceği bile söyleyindi. 2013 yılının ocak ve şubat ayında firmalar çağrıya çıktı. Çağrı için son başvuru tarihi olarak Mayıs 2013 belirledi. TÜBİTAK tarafından Temmuz 2013’te yapılan açıklamada yüzde 100 Ar-Ge desteği verilecek yerli elektrikli araç üretimi çağrısına yapılan 20 proje başvurusunun mali, teknik ve hukuki olarak değerlendirildiği belirtildi. TÜBİTAK’ın devlet destekli elektrikli araç projesi için Hattat-Magna, Nurol, BD Otomotiv, Karsan-Hexagon, Temsa, Derindere, Malkoçlar ve Hisarcılar gibi büyük firmaların dışında üniversiteler ve küçük ölçekli bir çok firma ve birey teklif verdi. Hattat-Magna, BD Otomotiv ve Derindere elektrikli otomobil geliştirme teklifinde bulunurken, Temsa ve Hisarcılar hafif ticari araç, Isuzu elektrikli otobüs, Karsan ise New York için geliştirdiği V1 kodlu taksi projesini teklif etti. Projelerle ilgili TÜBİTAK’ın birkaç grubu biraraya getirebileceğini kaydeden yetkililer, projenin tek bir gruba verilmeyebileceğini de açıkladı.

7 PROJE FİNALE KALDI

Yapılan değerlendirme sonunda 10 projenin elendiği kalan 10 projenin ise ‘Elektrikli Araç Teknolojilerinin Geliştirilmesi’ çağrısının ikinci aşamasına başvurmaya hak kazandığı açıklandı. Bu süreçte proje başvurusu yapan firmalar gerçekten tam anlamıyla uzun süreler alan raporlar hazırladılar. Maliyet ve fizibilite çalışmaları yaptılar, 1 yılı aşkın bir süre bu proje üzerinde kafa patlattılar. Aralık 2013 gerçekleşen ikinci değerlendirmede 3 proje elenerek son değerlendirme aşamasına 7 proje kaldığı açıklandı. Finale Hema Endüstri ve Magna ortaklığı, Karsan, Isuzu, Hisarlar, Malkoçlar ve Derindere kalmıştı. (1 proje bilinmiyor) Projeleri öneren konsorsiyumlar ayrıntılı projelerini ikinci aşama olan Aralık 2013’e kadar TÜBİTAK’a sundu. Projeler 6 ayrı başlıkta ve 31 konu uzmanı tarafından değerlendirildi.

SESSİZCE İPTAL OLDU

2014 yılı mart ayında yapılan değerlendirme sonucunda Anadolu Isuzu 1’inci seçildi ve projesi revizyona gönderildi. Projeyi önerenlerin gerekli revizyonları yapmaları durumunda ise projenin TÜBİTAK tarafından destekleneceği açıklandı. Plana göre aracın en fazla 4 yıl içinde tamamlanacağı ve bu süre sonunda prototip araçların hazır hale getirileceği söylenmişti. Ardından da üretici kuruluşlar tarafından seri üretime geçileceği ve üretilecek araçların kritik ve yeni teknolojilere sahip, dünya ile rekabet edebilecek fiyat ve kaliteye sahip olacağı da açıklandı. Hatta TÜBİTAK sahip olduğu fikri hakları, aracın Türkiye’de üretilmesi ve 5 yıl süreyle üretim ve satış garantisi verilmesi durumunda üretici kuruluşa devredeceğini açıkladı. Ancak çağrı sonunda TÜBİTAK sürpriz bir şekilde vereceği 100 milyon TL teşvikte yarı yarıya revizyona gidince, kazananı belli olan proje Temmuz 2014’te biranda sona erdi.