Trump mı, Biden mı?
ABD başkanlık seçimlerinde oy verme işlemi bugün tamamlanıyor.
Doğu yakasında sandıklar kapanmak üzere…
Batı yakasında üç saat daha oy verme işlemi devam edecek.
Eyalet bazındaki ilk sonuçlar birazdan ekranlara düşmeye başlar.
Önce kişisel tecrübem…
Dün birkaç gündür açık olan oy kullanma merkezine gittim.
Mekân aslında semtin Kültür Merkezi (Community Center).
Okul otobüs servislerini düzenleyen görevliler trafikte yardımcı oluyor.
Yolun kenarında iki polis arabası yatmış, bekliyor.
Arabamı park ettikten sonra binaya doğru yürüdüm.
Orada bayrak ve pankartlarıyla hazır bulunan Biden’ın 5-6 kişiden oluşan ekibi karşıladı beni önce.
‘Demokratların listesini ister misiniz’ diye sordular; teşekkür ettim kendilerine.
Birkaç adım ötede bu sefer Trump’ın ekibi selamladı beni. Onlar da promosyonlarını yaptılar ve onlara da teşekkür ettikten sonra binaya giriş yaptım.
Binada beni maskeli bir görevli karşıladı, cep telefonumu kapatmamı rica etti. Postayla oy kullanıp kullanmadığımı sordu. Hayır cevabını verdim.
Derken salona girdim. Başka bir görevli 11 numaralı vezneye yönlendirdi beni.
Veznede oturan görevli adımı ve soyadımı sordu. Oturduğum adresi teyit etti, ikinci bir teyit olarak da doğum tarihimi sordu.
Ne kimlik sordu ne seçmen kartı ne de başka bir şey. Sıfır bürokrasi…
Bir diğer görevli de “Pusulayı elle mi dolduracaksınız, yoksa dijital mi” diye sordu. Dijital cevabını verince beni ekran başına oturttu.
Tabii ki başkanı seçeceğiz ama aynı zamanda yerel Temsilciler Meclisi üyesini, yerel hakimleri ve Yerel Eğitim Kurulu için de tercihimizi yapacağız. Hatta bir de Emlak Vergisi Referandumu gibi yaşadığım (County = Mini Devlet) günlük hayatı etkileyen seçim de var.
Sizler Amerika’dan şiddet, yakıp yıkma, talan, yalan sahneleri görmeye alışkısınız, çünkü bunlar satıyor.
Ben sadece hatırlatmak istedim, başımdan geçen oy verme tecrübesi gıpta edilecek düzeyde demokratik bir deneyimdi.
SONUÇLAR NE OLACAK?
Oylar sayılmaya başlandı. Bazı eyaletlerde yüzde 10 sayılmış olsa bile şimdiden iki eyalet kazananı öngörüyor. Vermont’u Biden İndiyana‘yı Trump aldı. Saat henüz 19:30.
Sevdiğim bir arkadaşım Türkiye'den aradı; “Ağabey Ney York Central Park’ta hot dog/ sosis yemiş tipler Amerikan uzmanı olarak seçim yorumu yapıyor, Ne olur bir şeyler yaz” dedi.
Çok güldüm, zaten yazacaktım, bu mizahi tarifte pastanın kreması oldu.
Masadaki pot ne ?
Bugünkü pokerde masadaki para büyük.
Demokratlar ve onları destekleyen liberal medya ve bürokrasi demokrasinin geri dönüşünü istiyor. (Şimdilik onların kafasındaki Demokrasi modeline girmiyorum.) Onlara göre Biden’in kazanması önemli.
Tüm dünyada aynı eküri Biden’in kazanması beklentisi içinde, çünkü onlara göre Brezilya'da Bolsanaro, Rusya’da Putin, Hindistan'da Modi benzer türden liderler.
Onların da beklentisi; ‘Bugün Trump, yarın bizimki…’
Her ne hikmetse son Komünist Parti Kongresinde Genel Sekreter Xi’yi ömür boyu Cumhurbaşkanı ilan eden Çinlilerden söz eden yok.
ULUSLARARASI POLİTİKA’DA CİDDİ SONUÇLAR:
AB’ye sopayı gösteren Trump, “Madem savunma istiyorsunuz, o zaman eller cebe bedavacılık yok” dedi.
Başta Almanya olmak üzere AB üyelerinin savunma bütçeleri ciddi şekilde arttı.
Biden seçilirse bu konu tekrar masaya gelecek, çünkü Biden Amerika’nın eski şaşalı günlerine dönmesini bekleyen, eski ekolden bir politikacı.
Çinlilere ciddi yaptırımlar getiren Trump, iki ülke arasında asimetrik ticaret anlaşmalarına çeki düzen vermeye çalıştı.
Vladimir Putin biraz da kişisel ilişkilerine güvenerek Trump’dan yana.
Ancak Putin’e ters düşen Amerika’daki Rus diasporası da Biden’i destekliyor.
Türkiye için de benzer sonuçlar geçerli.
Erdoğan ve Trump arasında kişisel ilişki sıcak, ama buna karşın Türkiye’den hazzetmeyen etnik lobiler ve en son olarak da onlara eklenen Gülen diasporası da Biden’in yanında.
İÇ POLİTİKA
Bugün başkanın yanı sıra Senato ve Temsilciler Meclisinde kısmi seçimler var.
Trump, dört sene boyunca Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu bir Senato ile çalıştı.Bu büyük bir avantajdı çünkü sonuçta kanunları yapan Senato.
Bu seçimde Senato sonuçları da kritik. ‘Mavi Dalga’ faktörü gerçekleşmediği takdirde, Joe Biden’in sadece başkanlığı kazanması yeterli değil. Aynı şey Donald Trump için de geçerli.
EKONOMİK BOYUT
İki taraf anlaşamadı ve Kovid paketi seçim sonuna kaldı. Demokratlar daha popülist taraf olarak büyük bir paket açmak istiyorlar. Merkez Bankası bilançosu tarihi şişkinlik içinde. Cumhuriyetçiler ise daha tutucu mali disiplin taraftarı.
Peki neden bu konuyu irdeliyorum? Çünkü ne kadar büyük ekonomik yardım paketi açıklanırsa, Amerikan doları da o kadar değer kaybedecek.
Gelelim sonuçlara…
Saatler Washington zaman diliminde 23.45’i gösteriyor.
Sonuçlar gelmeye devam ediyor.
Herkesin merak ettiği Florida’da Trump önde.
Batı yakasında Kaliforniya dahil üç eyaleti kazanan Biden, Doğu’nun Atlantik kıyısındaki Kuzey Doğu eyaletlerini de kazandı.
Washington’dan aşağı Güney’e doğru, sahilde Demokratların mavisi kesiliyor.
Sahillerde Demokratların seçim sonuçları biraz da Türkiye’deki seçim sonuçlarını andırıyor.
Bu arada, 30 dakika önce gelen bilgilere göre Biden Arizona’yı aldı. Bu sonucun önemi, geçen seçimde Arizona’nın Trump’a oy vermesiydi. Bir anlamda Biden deplasmanda kazandı.
Şimdi gelen bilgilere göre Ohio’yu da Trump kazandı-ki ‘Salıncak’ eyalettir-
Ohio eyaleti Trump için önemli bir sonuçtur.
Yeni gelen sonuçlara göre Teksas da Trump’ın.
Bu durumda Biden 223 Trump 204 delegesi var. Gereken sayı 270.
Saatler 12:05 i gösteriyor.
Bütün sallantıda olan eyaletlerde Trump önde.
Trump farkını korursa 270’i bulabilir.
Salıncak eyaletlerde Biden kent merkezlerine ve postayla gönderilen oylara güveniyor.
Sonuçta sanki Pensilvanya, Michigan, Minnesota ve Wisconsin’e seçimin kaderini belirleyecek.
Son dakika, Kritik eyalet Iowa Trump’a gitti.
Son durum: 227-210
Aradaki fark anketlerde gözüktüğü gibi değil.
Bu köşeyi takip edenler hatırlar. Irkçılık suçlamasından çekinen sessiz çoğunluk rengini belli etmiyor mealinden bir analiz yazmıştım. Bu gece öngörüm gerçekleşiyor gibi.
Trump kazanırsa-ki şu an kafa kafaya gidiyorlar- bir hayalim var!
Türkiye medyasında Kovid sürecinde ahkam kesen ‘Trump bitti, Amerika bitti’ şeklinde kehanette bulunan sözde uzmanlardan birisi yürekli çıkıp, ‘Pardon Yanıldım’ diyecek mi? Nerde bizde o uygarlık!
Genel oy oranı:
Biden % 49.8
Trump % 48.6
Delegeler 237-210.
Saat 12:30 ve Biden Minnesota’yı aldı.
Biden’in birazdan seçim merkezine gelip konuşma yapması bekleniyor.
Saat 12:45 Biden seçim ekibine hitap ediyor; teşekkürlerini bildiriyor.
“Son oy pusulası sayılıncaya kadar bu seçim bitmemiştir” diyor ve ekliyor: “Umutluyum, siz de umudunuzu yitirmeyin.”
Güneyde iki eyalet başa baş gidiyor.
Kuzey’deki göller bölgesinde iki eyalet başa baş gidiyor.
Pensilvanya kendi başına ayrı bir durum.
Pensilvanya’da oyların sayımı bir hafta sürebilir.
Son dakikada Trump Montana’yı aldı ve 3 delege daha kazandı.
Saat 1’e geliyor ve kesin sonuç yok.
Bu gece Amerika'da başkan belli değil.
Ülke ciddi şekilde ikiye bölünmüş durumda.
Müspet gelişme, hiçbir yerde çatışma ve şiddet yok! Ülke son derece sakin!
İzninizle ben de yatayım. Kesin sonuçlar belli olunca sizlere bir analiz daha sunarım…
ENGİN CİVAN / ABD