Restoran, lokanta ve pastanelerin servis ücreti alması
Son günlerde birçok hizmet işletmesi, artan maliyetleri gerekçe göstererek “Servis Ücreti” adı altında ilave ücretler alıyorlar. Örneğin Kadıköy’deki çok eski bir pastane ile ilgili bir vatandaşımız, “Pasta yedim kahve içtim, bunların dışında bir de servis ücreti aldılar. Servis ücreti ne oluyor? Pasta ve çayın fiyatı belirlenirken personel maliyeti hesaba alınmıyor mu” şeklinde haklı olarak şikâyette bulunmuştu. Benzer uygulamaları yapan çok sayıda hizmet işletmesi ile karşılaşabilirsiniz.
Derneğimize son günlerde yoğun olarak ulaşan bu şikâyet konusu (Restoran, lokanta, pastane vb hizmet işletmelerinde kuver, servis ücreti gibi adlarla hesaba yansıtılan ücretler) bir gazete tarafından “Kuver Soygunu” başlığı ile kamuoyu gündemine taşınmış. Uygulamada, genellikle bazı lüks restoranlarda hesaba % 10 garsoniye ücreti ilave edilir, eğer gelen hesabı incelemez iseniz, bu ücretin farkına varmadan tekrar bahşiş bırakabilirsiniz. Günümüzde kuver, servis ücreti ve benzeri adlarla alınan ilave ücretlerin yaygınlaştığını görüyoruz.
Konuya yasal açıdan bakacak olursak, yürürlükteki Fiyat Etiketi Yönetmeliğinin “Tarife ve fiyat listesi” başlıklı 8’inci maddesi hükmü gereğince,
(1) Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre, tarife ve fiyat listelerine ilişkin belge, levha, pano ve benzerleri, hizmetin sunulduğu işyerinde, tüketiciler tarafından kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde asılır, takılır veya konulur.
(2)Tarife ve fiyat listesinde gösterilen fiyatların dışında; servis ücreti veya herhangi bir isim altında başka bir ücret alınması halinde, bunun tarife ve fiyat listesinde gösterilmesi zorunludur.
Yukarıdaki madde hükmünde yer alan “Servis ücreti veya herhangi bir isim altında başka bir ücret alınması halinde” ibaresi, bu tür ücretlerin alınabileceğini işaret etmekte, ancak, tarife ve fiyat listesinde bu ücretlerin mutlaka gösterilmesini zorunlu kılmaktadır.
Öte yandan, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu” başlıklı Ek 1/1’inci maddesinde “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.” denilmek suretiyle, fahiş fiyat artışı yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aksi halde, idari para cezası uygulaması söz konusu olmaktadır.
Yeme içme hizmeti sunan işletmelerin faaliyetleri ve hizmet sunuş şekilleri dikkate alındığında, servis ücreti adı altında aldıkları ücretleri, normalde perakende satış fiyatlarına yansıtmış olmaları gerekir. Hizmet ücreti denince, sanki ayrı bir hizmet veriliyor ya da işletmenin personel maliyetleri yansıtılıyor algısı oluşmaktadır. Oysa bir malın satış fiyatı enerji, su, kira, hammadde, mal, personel gibi maliyetler ile kar marjı dikkate alınarak belirlenmektedir. Tüketiciler açısından, kısım kısım sunulan veya satın alınan bir hizmet bulunmamaktadır. Bu nedenle tüketicilere, sadece bir malın ya da hizmetin perakende satış fiyatı yansıtılmalıdır. Ayrıca isteğe bağlı bahşiş bırakılabileceği aşikardır.
Yürürlükteki yasal düzenlemeler gereğince, tarife ve fiyat listelerinde gösterilmek şartıyla, hizmet işletmelerinde “Servis Ücreti” adı altında bir ücret alınmasına engel bir durum bulunmamaktadır. Ancak, hizmet işletmelerinin işleyişi dikkate alındığında, tüketiciler tarafından kısım kısım satın alınan bir hizmet söz konusu değildir. Bir pastaneye pasta yemek kahve içmek için giden bir tüketiciye, bu hizmeti işletmeci sunmak zorundadır. Bu nedenle, kuver veya hizmet ücreti adı altında ilave ücretler alınmasının doğru olmadığını ifade edebiliriz. Bahşiş bile isteğe bağlı ve gönüllülük esasıyla verilmelidir.
Son günlerde tüketicilerin yoğun şikâyetine neden olan bu konuda öncelikle işletmecilerin duyarlı olması gerekmektedir. Ayrıca, yürürlükteki Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde değişiklik yapılması başta olmak üzere, yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Yararlı olması temennisiyle, kamuoyunun ve yetkililerin dikkat ve değerlendirmesine sunuyoruz.
Saygılarımızla.
Levent KÜÇÜK
Genel Başkan
Tüketiciler Derneği (TÜDER)