Mílíterízmin Sonu

Berlin Duvarı yıkılınca Amerikan entelektüelleri 'Tarihin Sonu' doktrinini geliştirdiler. Türkiye'ye geçtiğimiz aylarda, 10 binlerce dolar karşılığı konuşmacı olarak gelen Fukuyama bu konseptin fikir babalığını yapan düşünürdür. 2003 yılı, Irak savaşı ile askeri gücün global arenada nereye geldiğinin ve Amerikan militarizmin yaptırım gücünün analizi açısından önemli bir kilometre taşı oluşturmakta.

21. Yüzyılın Amerikan militer gücü mutlak ve göreceli anlamda tarihte görülmemiş bir mertebeye erişmiş bulunmakta. ABD orduları 1940 yılındaki Alman Whermacht'dan da Sezar'ın Roma ordularından da daha güçlü. Peki bu ne anlama gelmekte ?

Değerli okurlar artık dünya silahlanma yarışı bitmistir! Yarışı Amerika kazanmıştır ve ABD silahlanma yarışının tartışmasız şampiyonudur. Diğer ülkeler yarışı terk etmişlerdir çünkü, o kadar geride kalmışlardır ki artık yarışmanın bir anlamı kalmamıştır. Silahlanma yarışının bitişi, geride sadece Kuzey Kore gibi atom silahları ile ABD'ye kafa tutacak ülkelerden başka rakip bırakmamıştır. Klasik silahlarla bir sonuca gidemiyeceklerini anlayan ülkeler (örneğin İran ) atom silahlarına ve uranyum üretiminde yoğunlaşma yolunu seçeceklerdir.

Denizde ?

Amerika ile diğer büyük devletler arasında silahlarda yaşanan eşitsizlik tarihte görülmemiş oranlara erişmiştir. ABD, Irak savaşı için 9 deniz filosundan 5'ini tahsis etmiştir. Her filoda sancak gemisi olan süper-uçak gemisine eşlik eden birçok zırhlı muhrip ve nükleer denizaltı bulunmaktadır. Günümüz donanmaları içinde sadece Rusya'nın bir modern uçak gemisi bulunmaktadır. Amiral Kuznetsov, Amerikan süper-uçak gemilerinin yarı tonajında limanı fazla terk etmeyen bir savaş gemisidir. İngiltere ve Fransa'nın bir kaç küçük uçak gemisi bulunmaktadır. Çin geçen sene uçak gemisi üretiminden vaz geçtiğini açıklamıştır. Bu etapta, Amerikan filolarını dünya açık denizlerinde tehdit edecek bir gemi inşa etmek anlamsız görünmektedir çünkü, bir çatışma halinde Amerikan atak denizaltıları bu gemiyi ilk 15 dakika içinde imha edecek kapasiteye sahip bulunmaktadır.

Bütün ülkeler bu gerçekler karşısında deniz güçleri arasında silahlanma yarışını terk etmişlerdir. Bu bağlamda emperyal güçlerin tarihsel olarak en sık kullandığı siyasal araç olan donanma gücü tarihe karışmıştır.

Havada ?

Bütün diğer ülkelerin bir arada toplam hava gücünden daha fazla hava gücü ABD'nin elinde bulunmaktadır. Görünmez uçak olarak Amerika'nın elinde üç tip uçak bulunmaktadır ( B-1,B-2 ve F-117) Ayrıca F-22 ve F-35 modelleri üretime hazırdır. Diğer hiç bir ülkenin görünmez uçak tipi olarak kağıt üzerinde dahi bir planı bulunmamaktadır. Bazı ülkelerin elinde birkaç ağır bombardıman uçağı bulunsa da Amerika'nın elinde komple ağır bombardıman filoları bulunmaktadır.

Amerikan hava gücü karşısında rakipler uçaklarını havalandırma zahmetinde bulunmamışlardır. 1999'da Kosovo'da hiç bir Sırp uçağı havalanmamıştır. Irak'ta hiç bir savaş uçağı havalanıp Amerika uçaklarına karşı koymamıştır. 20. yüzyılın en çekişmeli silahlanma yarışı olarak geçen hava kuvvetleri yarışı bitmiştir.

Karada ?

Çin ,Türkiye ve Vietnam gibi ülkeler sayısal olarak büyük kara orduları beslemektedir. Bu kadar büyük kara orduların beslenmesi, karada silahlanma yarışının sonunun yaklaştığının göstergesi olabilir. Şu anda Amerika'nın elinde 9000 M1 Abrahams tankı bulunmaktadır. Bu modelin atış gücü ve elektronik sistemleri o kadar gelişmiştir ki genelde bir atışla düşman tankını imha edecek kapasitededirler. 20 bin metre yüksekten uçabilen uzaktan kumanda pilotsuz casus uçakları ile kara kuvvetlerinin birleşimi kabarık sayılı piyade güçlerinin kabusu haline dönüşmektedir. Bu tür casus uçakların gelişiminde en yakın ülke ABD'nin 10 yıl gerisinde kalmış durumdadır.

Cüzdanda

Bu kadar büyük askeri güç farkı askeri harcamaların farkından kaynaklanmaktadır. Geçtiğimiz yıl Amerika'nın askeri harcaması tüm NATO üyeleri, Çin, Irak, Japonya ve Kuzey Kore'nin toplam askeri harcamasından daha büyüktür.

Dünyanın toplam askeri harcaması 1985 yılında en yüksek noktasından geçmiş bulunmaktadır. Cari fiyatlarla 1985 yılında 1.3 trilyon doları bulan yıllık harcamalar, 2002 yılında 840 milyar dolara düşmüş bulunmaktadır. Yıllık bazda askeri harcamalarda yaklaşık yarım trilyon dolar azalma görülmektedir. Diğer ülkeler global silahlanma yarışının bittiğinin işaretini böylece vermiş bulunmaktadırlar. ABD dışında diğer ülkelerin artık vatandandaşlarına her yıl 500 milyar dolar ek kaynak tahsis etme olanaği vardır.

Aşilin Topuğu

Büyük askeri harcama farkı doğal olarak Amerikan ekonomisinin gücünden kaynaklanmaktadır. Bu harcamaların bütçeye yük olduğu oranda sosyal gelişmeyi ve yatırımı desteklemek zorlaşmaktadır. Başta Avrupa olmak üzere diğer ülkeler eğitim gibi sosyal yatırımlara daha fazla kaynak ayırdıkca, insan sermayesinin gelişimi o oranda ABD'den farklı ve ileri olacaktır.

Amerika'nın şu anda gücünü aldığı askeri üstünlük zaman içinde ekonomik olarak taşınması zor bir yük haline dönüşebilir. Bu yükü hafifletmek için Amerikan politikalarının 'global haraç' haline dönüşmemesine dikkat etmek her dünya vatandaşının görevidir.

Meraklısına Not : Mitolojiye göre Aşil'in annesi yeni doğan oğlunu ölümsüzleştirmek için nehire daldırıp 'şerbetler'. Oğlunu topuğundan tutuğu için, 'Achilles' sadece topuğundan vurulursa ölür.

Wash. DC 30 Nisan 2003
[email protected]