İnternetten alışverişlerde bazı kurallar değişti

23 Ağustos 2022 tarih ve 31932 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri ile 01 Ekim 2022 tarihinden geçerli olmak üzere, mesafeli sözleşmeler diye adlandırılan, internet, telefon gibi uzaktan satış yöntemleri kullanılarak yapılan alışverişlerde değişiklikler yapılmıştır. Yönetmelikte ağırlıklı olarak, “Açık Pazar” olarak isimlendirilen internet satış platformlarını yöneten “Aracı hizmet sağlayıcılarının” görev ve sorumluluklarına ilişkin tüketicileri koruyucu düzenlemeler yer almaktadır. Bununla birlikte, bazı sözleşme ve mal gruplarında tüketicilerin cayma haklarını kullanmalarının kaldırılması ile cayma hakkının kullanılması halinde ürün iadesinde kargo ücretinin ödenmesine ilişkin yapılan değişikler, tüketicileri yakından ilgilendirmektedir.
 
23 Ağustos tarihli yönetmeliğin 13.maddesi ile “Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinin” 15. Maddesindeki “Cayma Hakkının İstisnaları” yani hangi hallerde tüketicilerin cayma haklarını kullanamayacaklarına ilişkin durumlara, aşağıdaki satış sözleşmeleri ile mallar da eklenmiştir. Bunlar;
-13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler.
-Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler.
-Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler.
-Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmelerdir.
 
Yukarıda belirtilen sözleşme türleri ve mallara ilişkin olarak, tüketicilerin hiçbir gerekçe göstermeksizin 14 gün içinde kullanabilecekleri cayma hakları ortadan kaldırılmıştır. Örneğin, internetten satın alarak size teslim edilen bir cep telefonu veya tableti kullanmamış olsanız bile cayma hakkınızı kullanarak 14 gün içinde artık iade edemeyeceksiniz.
 
Bir başka düzenlemeyle, 23 Ağustos tarihli yönetmeliğin 11. maddesi ile “Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinin” 13. Maddesinde düzenlenen “Tüketicinin Yükümlülükleri” başlıklı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Tüketici, ön bilgilendirmede kararlaştırılması ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde tutarına yer verilmesi halinde teslim masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamakla yükümlüdür. Ancak, tüketiciye teslim edilen malın Kanunun 8 inci maddesi kapsamında ayıplı olması durumunda tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz. Tüketicinin talep etmesi halinde iade masrafı, kendisine iade edilecek mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarından mahsup edilebilir.”
 
Yukarıdaki değişiklik ile internetten alışverişlerde, sonradan hiçbir gerekçe göstermeksizin ürün iadesi şeklinde kullanılan cayma haklarında, kargo ücretinin tüketici tarafından ödenmesinin yolu açılmıştır. Ancak, kargo ücretinin tüketiciler tarafından ödenmesinin bazı şartları bulunmaktadır. Bunlar;
-Satış öncesi yapılması zorunlu ön bilgilendirmede bu hususa açık olarak yer verilmiş olmalıdır.
-Satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde kargo tutarı açık olarak belirtilmelidir.
-Kargo ücreti teslim masraflarını geçmemelidir.
-Tüketiciye teslim edilen malın Kanunun 8 inci maddesi kapsamında ayıplı olması durumunda tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulmayacaktır.

Söz konusu yönetmelik değişiklikleri ile bazı sözleşme veya mallardaki cayma haklarının kullanılmasının kaldırılması ve kargo ücretlerinin tüketiciler tarafından karşılanacak olmasını, elektronik ticaretin işlerliği ve tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması açısından olumsuz düzenlemeler olarak değerlendirebiliriz. İnternet üzerinden gerçekleşen elektronik ürün veya cep telefonları satışlarında, teslim sonrası bazı sorunlar yaşandığını biliyoruz. Ancak, tüketicileri koruyacak önlemleri geliştirmek yerine, aksine cayma haklarını ortadan kaldırmak, 6502 sayılı Kanun’un amacına uygun değildir.
 
Uzaktan satış yöntemlerini uygulayan işletmeler, bir AVM’de ya da bir cadde gibi yerleşik bir yerde faaliyette bulunan işletmelere nazaran başta işyeri kiraları olmak üzere, personel, ısınma, aydınlatma gibi giderlerde daha düşük maliyetler ile karşılaşmaktadır. Uzaktan satış yöntemlerinin bir gereği olarak, tüketicilerin cayma haklarını hesaba katarak, iadelerde kargo ücretlerini karşılamak zorundadırlar. Bu gerçeğe rağmen, tüketicilerin cayma haklarını kullanmaları halinde, kargo ücretlerini tüketicilerin karşılayacak olması anlaşılabilir bir durum değildir.
 
Tüketicilerimiz, internetten üzerinden alışveriş yaparken, bilgilendirme formunu dikkatlice incelemeli ve cayma hakkında kargo ücretini ödemeyi kabul eden işletmelerden alışveriş yapmayı tercih etmelidir.
 
Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre ülkemizde kredi kartı sayısı 91 milyonu aşmış olup, internetten yapılan kartlı ödeme Haziran/2022 aylık işlem tutarı 81.782,89.TL’dir. Ülkemizde internetten yapılan alışverişler sürekli artma eğilimindedir. Bu nedenle, elektronik ticareti özendirici ve tüketicileri koruyucu önlemleri kısıtlamak yerine, artırılmasında yararlar bulunmaktadır.24.08.2022.

Levent Küçük
Genel Başkan
Tüketiciler Derneği (TÜDER)