Evlerimizde musluklarımızdan akan su ticari bir mal mıdır ?
İBB Meclisi’nde önceki gün alınan karar gereğince, İstanbul'da 2025 yılından geçerli olmak üzere suyun birim fiyatına % 17,5 oranında zam yapıldı. Suyun birinci kademe birim fiyatı 32,28 liradan 37,92 liraya yükselecek. Ayrıca, alınan karara göre 2025 yılı itibarıyla İstanbul'da su ve atık su birim fiyatlarına, enflasyona bağlı olarak her ay zam yapılacak.
2025 yılında su ve atık su birim fiyatları aylık olarak, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) toplanıp, ikiye bölünmesiyle çıkan sonuç baz alınarak her ay güncellenecek. Bu karar, enflasyon devam ettiği sürece, suyun birim fiyatına her ay otomatik zam yapılacağı anlamına geliyor.
Bir tacirin öz sermayesini koruması algısı yaratan bu durum, evlerimizde musluklarımızdan akan suyun “TİCARİ BİR MAL”olup olmadığı? sorusunu akıllara getiriyor.
Birleşmiş Milletler 1977 yılında suyun bir insan hakkı olduğu kararını almıştır. Suyun kamusal bir mal olduğu, tüm canlıların yaşamını sürdürebilmek için ulaşmaya hakkının olduğu doğal bir varlık ve ekolojik sistemin bir parçası olarak kabul eden görüşler bulunmaktadır.
1981 yılında kurulan İSKİ, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı, bağımsız bütçeli, kamu tüzel kişiliğine haiz bir kuruluştur.
2560 Sayılı Kanun’da İSKİ'nin kuruluş amacı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve bir elden işletmek olarak belirtilmiştir.
İSKİ’nin kendi internet sitesinde yayınladığı 2023 yılı faaliyet raporuna göre, 2022 yılında 1.170.753.233,35.-TL’lik olumlu faaliyet sonucu ortaya çıkarken, bu rakam 2023 yılında 4.623.560.722,07.-TL’ye yükselmiştir. Olumlu faaliyet sonucu (bir başka ifadeyle faaliyet karı) bir önceki yıla göre % 295 oranında artış göstermiştir.
Uygulamada, İSKİ’nin aylık su faturalarında belirli bir tüketim miktarını “insanı su hakkı” olarak faturalandırmıyor olmasına rağmen, ticari bir mal veya ticari bir satış anlayışıyla, su ve atık su birim fiyatının her ay TÜFE ve ÜFE oranına bağlı olarak artacak olması kabul edilebilir bir durum değildir. Bu karar “Kazı bağırtmadan yolma anlayışının” uygulamaya geçirilmesidir.
İSKİ’nin kamu tüzel kişiliğine haiz bir kuruluş olma özelliği, kuruluş amacı, Birleşmiş Milletler’in suyun bir insan hakkı olduğu kararı ve İSKİ’nin bir önceki yıla göre yaklaşık % 300 artış gösteren olumlu faaliyet sonuçları (Kar) dikkate alınarak, su ve atık su birim fiyatının her ay TÜFE ve ÜFE oranına bağlı olarak artacak olması kararından geri adım atılmalıdır.
Suyun tasarruflu kullanımı özendirilerek, suyun en düşük birim fiyatla tüketicilere ulaştırılması sağlanmalıdır.
Yazıma, Sn. Özgür Özel’in hoşgörüsüne sığınarak, kendisinin “1 Litre rakının fiyatı 140 TL olacak”sözüne karşılık, “Rakıdan önce rakının suyunun fiyatını düşürse daha iyi olur” diyerek son vermek istiyorum.
Saygılarımla.
Levent KÜÇÜK
Genel Başkan
Tüketiciler Derneği (TÜDER)