Yüksek dargıda köklü değişik !

Yüksek yargı için yeni düzen... TBMM Başkanlığı’na sunulan tasarıyla, Yargıtay ve Danıştay’ın yapısında köklü değişiklikler yapılıyor. Tasarıya göre, 65 yaşına kadar görev yapabilen Danıştay ve Yargıtay üyeleri Anayasa Mahkemesi’nde olduğu gibi 12 yıl görev yapacak

Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan, Danıştay ve Yargıtay’ın yapısında köklü değişiklikler içeren kanun tasarısı dün Meclis’e sunuldu. Tasarıyla 65 yaşına kadar görev yapabilen Yargıtay ve Danıştay üyeleri, Anayasa Mahkemesi üyeleri gibi 12 yıl görev yapacaklar. 

Bir kere üye seçilen ikinci defa seçilemeyecek. Tasarıyla Yargıtay’ın daire sayısı 46’dan 24’e, üye sayısı 516’dan 200’e; Danıştay’ın daire sayısı 17’den 10’a, üye sayısı 195’ten 90’a düşürülecek. Daireler, kademeli şekilde 3 yıl içinde Başkanlık Kurulları’nca kapatılarak bu sayılara indirilecek.

Görevleri sona erecek

Kanun yürürlüğe girdiği tarihte Danıştay ve Yargıtay üyelerinin görevi; Danıştay ve Yargıtay Başkanları, Başsavcıvekilleri, Başkanvekilleri, Daire Başkanları ve HSYK’nın Danıştay ve Yargıtay kökenli üyeleri hariç sona erecek. 

Üyelikleri sona erenler HSYK Genel Kurulu tarafından sınıf ve derecelerine göre uygun bir göreve atanacak. 

Atamaları yapılanlar üyelik süreleri tamamlanana kadar her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminatlar ile diğer mali ve sosyal haklarını Yargıtay ve Danıştay’dan almaya devam edecek. 

Talepte bulunana atama

İki kez üye seçilmeme kriteri, HSYK’nın Danıştay ve Yargıtay kökenli üyelerine uygulanmayacak. Bu üyeler, görevleri bitmesine üç ay kala HSYK veya Cumhurbaşkanı tarafından Danıştay ve Yargıtay üyesi seçilebilecek. Cumhurbaşkanı tarafından Danıştay üyeliğine seçilip idari yargıda göreve atanmak isteyenler, sürelerinin bitiminden bir ay öncesine kadar idari yargıda bir görev atanmak için talepte bulunacak.

Talepte bulunanlar HSYK Genel Kurulu tarafından idari yargıda sınıf ve derecelerine uygun göreve atanacak. Talepte bulunmayanlar, başka bir göreve atanmak üzere Danıştay tarafından Başbakanlığa bildirilecek.

Başkanlık seçimleri 

Danıştay Başkanı ve Başsavcısı seçilebilmek için 4 yıl görev yapma şartı 6 yıla çıkarılacak. Yargıtay Başkanı seçilebilmek için en az 10 yıl görev yapma şartı 6 yıla inecek. Yargıtay Genel Sekreteri seçilebilmek için öngörülen en az 5 yıl üyelik şartı kaldırılacak. Yargıtay Birinci Başkanı, Genel Sekreteri Yargıtay üyeleri arasından seçecek.

Tasarıyla Danıştay’ın görevlerini düzenleyen maddede değişiklik yapılıyor. Temyiz mercii olarak görev yapan Danıştay, yerindelik denetimi yapamayacak.

Danıştay’a sınır

Danıştay’ın görevi, temyiz mercii olarak hukuk kuralının uygulanmaması/yanlış uygulanması gibi hukuka aykırılıkların denetimini yapmakla sınırlı olacak. Danıştay, çevre davalarında idare işlemlerinin kamu yararına aykırılığı yönünden yürütmeyi durdurma kararı verebiliyordu.

Kayyuma koruma

Tasarıyla, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kayyumun yetkilerini düzenleyen maddesi değiştiriliyor. 

Değişiklikle kayyum atanan şirketlerin ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin de kayyuma devredilmesi öngörülüyor. 

Değişiklikle, kayyum atanabilecek suçlar arasına anayasal düzene ve işleyişe karşı işlenen suçlar ekleniyor. 

Kayyumların görevleriyle ilgili işlemlerden dolayı tazminat davalarının da devlet aleyhine açılması şartı geliyor.

1 yıl içinde rücu

Devlet, ödediği tazminatı görevini kötüye kullanan kayyumlara bir yıl içinde rücu edecek.

Anayasal düzene karşı işlenen suçlar uyarınca yürütülen soruşturmalarda Koza İpek Holding,bugün gazetesi ve TV’si ile Zaman gazetesini de barındıran Feza Gazetecilik gibi şirketlere kayyum atanmıştı.

Sözlü sınav için yeni düzenleme

Tasarıda, Türkiye Adalet Akademisi Kanunu’nda da değişiklik yapılıyor. Adli ve idari yargı hakim adaylarına yönelik yazılı sınavı, akademide ders veren öğretim elemanları arasından Yönetim Kurulu’nca seçilen başkan ile dört asıl ve iki yedek üyeden oluşan yazılı sınav kurulu yapacak. 70 ve üzeri puan alan başarılı kabul edilecek ve iki ay içinde sözlü sınav hakkı tanınacak. Sözlü sınav, Başkanın başkanlığında Bakanlık Teftiş Kurulu Başkanı ve Bakanlık Personel Genel Müdürü ile Yönetim Kurulu tarafından akademide ders veren öğretim elemanları arasından seçilen iki asıl ve bir yedek üyeden oluşan sözlü sınav kurulu tarafından yapılacak. Sözlü sınavda adayın bilgi düzeyi, mevzuat ve içtihat bilgisi, mesleki yeterliliği, hukuki meseleleri kavrama, çözme ve ifade etme yeteneği, özgüveni, temsil kabiliyeti ve davranışlarının mesleğe uygunluğu değerlendirilecek.

Suçun işlendiği yerin başsavcıları yürütecek

Tasarıda terör suçlarından haklarında fezlekeye bağlı soruşturmalar yürütülen dokunulmazlıkları kaldırılmış milletvekillerini ilgilendiren bir düzenleme de yer alıyor. Buna göre Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan açılacak soruşturmalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek. İl Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplayacak ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hâkimliğinden talepte bulunacak. Açılan davalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan ağır cezada görülecek. 

Tasarıyla, yıllar boyu eleştiri konusu olan “iyi hal kâğıdı” düzenlemesi bu kez “kanun yolu değerlendirme formu” olarak geri gelecek. Tasarıyla, Yargıtay ve Danıştay’a, istinaf, soruşturma ve kovuşturma sırasında görev alan hakim ve savcılar hakkında çok iyi, iyi, orta ve zayıf şeklinde kanun yolu değerlendirme formu düzenleme yetkisi verilecek. Bu değerlendirme, hakim savcıların terfileri ile Yargıtay ve Danıştay üyeliklerine seçimleri konusunda HSYK tarafından değerlendirmede etkili olacak.