Türkiye ile İran arasında 35 milyar dolarlık ticaret bekleniyor

Başbakan Ahmet Davutoğlu, temaslarda bulunmak üzere geldiği Tahran'daCumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri tarafından resmi törenle karşılandı.

GECE SAAT 22:00'DE İNDİ

Başbakan Ahmet Davutoğlu ve beraberindeki heyeti taşıyan özel uçak 'TUR', TSİ 22.20 sıralarında İran'ın Başkenti Tahran'daki İmam Humeyni Uluslararası Havalimanı'na gelmişti.

RESMİ TÖRENLE KARŞILANDI

Temaslarına bugün başlayacak olan Davutoğlu, Tahran'da Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri tarafından resmi törenle karşılandı. Cumhuri Sarayı'nda gerçekleştirilen törende, Davutoğlu iki ülke marşlarının okunmasının ardından karşılama kıtasını selamladı. Davutoğlu ve Cihangiri daha sonra baş başa görüşmeye geçti.

35 MİLYAR DOLARLIK HAMLE

İran'a uygulanan ambargonun – yaptırımların kaldırılmasından ardından Türkiye ile İran arasında 35 milyar dolarlık bir ticaret hacmine ulaşılması hedefleniyor. Bu ticari potansiyel; Suriye ve bölgesel konulardaki ihtilaflara rağmen Türkiye ile İran'ın ilişkileri düzeltme yönündeki en önemli motivasyonlarından birini oluşturuyor. Türkiye ile İran,Suriye'de bu kadar derin bir anlaşmazlık içinde olmalarına rağmen ilişkileri geliştirme konusunda da arayış içinde. Bu çelişkili tablonun ardından yatan reel ekonomik ve politik gerçekler var. Birincisi iki ülke arasındaki temel sorun bölgesel politikalarla ilgili. Ama ikili ilişkilerde mevcut konjonktürde önemli bir sorun yok. İki ülke de, ''stratejik akıl – stratejik sabır'' anlayışına dayalı ve ticari - ekonomik ilişkileri geliştirmeye dayalı politik anlayışın yaşama geçirilmesi isteğinde.

DAVUTOĞLU NEDEN TAHRAN'A GİTTİ

Al Jazeera'nın haberine göre, İran uzmanı Arif Keskin, ziyareti Suriye'de ateşkesin yarattığı fırsatı değerlendirmek olarak görüyor. Keskin, "Batı ile nükleer anlaşma yapıldı. Ruhani'nin elini güçlendiren Meclis ve Uzmanlar Meclisi seçimleri de yapıldı. İran yabancı yatırım çekmek istiyor. Suriye ateşkesi varken, görüşmek istemiş olabilirler. Ağırlıklı başka bir konunun da PYD olacağını tahmin ediyorum. İran'ın Arap ülkeleriyle ilişkileri iyi değil. Türkiye-İran ilişkileri, Suriye haricinde rayına oturursa, Türkiye bu konuda kolaylaştırıcı olabilir" diyor.

İPTAL EDİLEN ZİYARETTEN BU GÜNE NELER OLDU?

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in Türkiye ziyareti 10-11 Ağustos 2015 tarihine planlanmıştı. 10 Ağustos Pazartesi günü akşam geç saatlerde Türkiye'ye gelmesi beklenen Zarif, ziyaretinin başlayacağı gün Cumhuriyet gazetesine bölgedeki sorunlar için üstü örtülü bir biçimde Türkiye'yi suçlayan bir yazı yazmıştı.

Zarif yazıda "Aşırıcı unsurlar Suriye krizi esnasında bölge bulunan bireyler, kuruluşlar ve hükümetlerden aldıkları desteklerin yardımıyla müsait bir ortam elde edip, sahte dava ve ideallerle dev bir yapıya dönüştüler ki, bugün bu unsurlar hatta kendi kurucularını ve destekleyenlerini bile tehdit eder hale gelmiştir" demişti.

Zarif'in ziyaretini ertelediği bilgisi aynı günün akşamında, geç saatlerde Türk Dışişleri'ne bildirildi. İran tarafından iptal için resmi olarak bir gerekçe verilmese de Zarif, 2 gün sonra Lübnanlı El Sefir gazetesine verdiği röportajda iptale sebep olarak zaman darlığını göstermişti. İranlı bakan, "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan İstanbul'da, BaşbakanAhmet Davutoğlu ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Ankara'da bulunuyorlardı. Bu üç görüşmenin kısa zaman diliminde gerçekleşme imkanı yoktu" demişti.

RAFSANCANİ GÖRÜŞMÜŞTÜ

Ziyaretin iptalinden yaklaşık 10 gün sonra İran'da Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Başkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani, Türkiye Tahran Büyükelçisi Rıza Hakan Tekin'le bir araya gelmiş ve "iki ülkenin arasını bozmak isteyen eller" olduğunu söylemişti. Rafsancani, "Böyle bir konjonktürde bazı radikal medya organları yanlış amaçla duyguları manipüle etmeye çalışıyor" demişti. İranlı yetkili, "Bu komplolara karşı koymak için en doğru yolun, iki ülke yetkilileri arasında yapılacak ciddi karşılıklı ziyaretler" olduğunu savunmuştu.

ANKARA-TAHRAN HATTINDA GÖRÜŞ AYRILIKLARI

İki ülke arasında Suriye ve Irak konusundaki görüş ayrılıkları oldukça derin. Bu durum uzun süre iki ülke arasındaki ilişkileri etkilemiyor gibi görünse de, İran-Türkiye arasındaki gerilim, Ankara'nın Musul yakınlarındaki Başika kampına asker göndermesiyle yeniden su yüzüne çıktı. 5 Aralık'ta Türkiye'nin Başika'daki Zelikan Kampı'na 150 asker ve 20 tank göndermesi Irak ile gerilime sebep olmuş, İran'dan da "Bağdat hükümetinin izni olmadan böyle bir şey yapılması yanlış bir hareket" açıklaması gelmişti.

ERDOĞAN'DAN İRAN'A MEZHEPCİLİK ELEŞTİRİSİ

Bu açıklamadan birkaç gün sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan, Al Jazeera Arapça kanalına verdiği röportajda İran'ı Suriye ve Irak'ta mezhepçi politikalar yürütmekle suçlamıştı. Erdoğan "Şu anda biz mezhepçiliğin tam mânâsıyla karşısında olan bir ülkeyiz. Burada mezhepçiliği yapanlar bellidir. Kimdir? İran'dır. Kimdir? Irak'tır. Irak şu anda İran'la böyle bir mezhepçilik başlığında maalesef, üzülerek bunu müşahade ediyoruz, işbirliği halindedir. Ve bu işbirliği aynen Suriye'de de devam etmektedir. Suriye'deki sıkıntının altında ne yatıyor? Yine mezhepçilik yatıyor" demişti.

Bu gerilimden sonra ise ilk temas Erdoğan'ın Türkmenistan ziyareti esnasında gerçekleşti. Erdoğan, kaldığı otelde İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri'yi kabul etmiş ve 20 dakika görüşmüştü.

STRATEJİK SABIR

Ocak ayına gelindiğinde ise bir grup gazeteciye bilgi veren Türk Dışişleri'nden üst düzeybir yetkili, gerilen Türkiye-İran ilişkilerinin normalleşmesi için yakın zamanda bazı adımların atılacağını, üst düzey ziyaretlerin bırakılan yerden başlayacağını söylemişti. Yetkili, "Ancak hemen yakınlaşacağız demiyoruz, mezhepçilik kartı ilişkilerdeki en büyük sorun" demişti.

Türkiye'nin İran ile ilişkilerde 'stratejik sabır' gösterdiğini söyleyen yetkili "Türkiye her zaman angajmandan yana olmuştur. Şimdi Ruhani gibi ılımlı bir dil kullanan, dünyayla bütünleşmeye öncelik veren bir cumhurbaşkanı var. Batı da özellikle bu güçleri kullanışlı konuma getirmek istiyor. Uzun vadeli bir şey bu, 'stratejik sabır' denen bir kavram var.İran'dan çok kısa sürede çok fazla şey beklemeyelim, sabır gerekir. Obama yönetiminin de yaklaşımı bu. 'On yıl sonrasının İran'ını hedefliyoruz' diyorlar" ifadelerini kullanmıştı.