Öz yönetim çıkışları ve çatışmalar HDP'ye oy kaybettirdi !

7 Haziran seçimlerine “Barajı geçme” motivasyonuyla giren HDP, parti içi analizlerin de çok üzerine çıkarak yüzde 13 oranında oy almıştı. Ancak 1 Kasım seçimlerinde tablo değişti. Özellikle batı illerinde sandıkların açılmasıyla birlikte HDP’nin oyları baraj sınırına geriledi. Genel Merkez’de “Baraj altına düşme endişesi yaşıyoruz” yorumları yapılırken yurtdışı oyların da katkısıyla HDP barajı geçmeyi garantiledi. Ancak bu defa barajı geçmek 7 Haziran seçimlerindeki anlamı taşımıyordu. 7 Haziran’da “barajı geçmek” bir “zafer”di, 1 Kasım seçimlerinde ise baraj geçilse de oyların dramatik bir şekilde gerilemesi, HDP için hayal kırıklığını beraberinde getirdi. Çünkü, 7 Haziran seçimleri öncesinde yaptığı saha çalışmalarında barajı üç puan farkla aşacağını öngöremeyen, sonucu sürpriz olarak değerlendiren parti, bu defa da oylarının bu ölçüde düşeceğini tahmin edememişti.

7 Haziran seçimlerinde 6 milyonun üzerinde oy alan HDP 1 Kasım seçimlerinde 1 milyon seçmenin oyunu kaybederek 5 milyon oy alabildi. Oy oranı yüzde 3 oranında gerileyerek yüzde 13’ten yüzde 10’a düştü. Parti hem batı illerinde hem de Kürt seçmenin bulunduğu Doğu ve Güneydoğu illerinde oy kaybetti.

Diyarbakır’da yüzde 7’lik gerileme
 
Bu illerden biri bölgenin nabzının attığı Diyarbakır. 7 Haziran seçimlerinde HDP Diyarbakır’da 950 bin seçmenden yaklaşık 637 bininin oyunu almıştı, oy oranı yüzde 79’a ulaşmıştı. AK Parti ise, 112 bin oyla yüzde 14 oy oranında kalmıştı. 1 Kasım’da bu tablo anlamlı bir şekilde değişti. HDP’nin oy oranı yüzde 72’ye, oy sayısı 575 bine düştü. AK Parti’nin ise oy oranı ise yüzde 21, oy sayısı 169 bin oldu. Diyarbakır’daki bu değişim başka illerde de görüldü.
 
HDP’nin oylarının büyük oranda gerilediği illerden biri Bingöl. 7 Haziran’da Bingöl’de AK Parti yüzde 46.9 HDP ise yüzde 40.9 oranında oy almıştı. 1 Kasım’da HDP bu oyların yüzde 11’ini kaybetti ve yüzde 29’a geriledi. Benzer bir gerileme Ağrı’da yaşandı. 7 Haziran seçimlerinde bu ilde oyların yüzde 78’ini alan HDP, 1 Kasım seçimlerinde yüzde 68 oranında oy alabildi. AK Parti ise 7 Haziran’da yüzde 15 olarak gerçekleşen oy oranını 1 Kasım’da yüzde 26.9’a çıkardı.
 
Büyük hayal kırıklığı: Şanlıurfa
 
HDP en büyük hayal kırıklıklarından birini Şanlıurfa’da yaşadı. 7 Haziran’da yüzde 38.4’e kadar çıkardığı oylarının yüzde 10’unu kaybetti. 7 Haziran seçimlerinde bu ilden 5 vekil çıkaran HDP, 1 Kasım’da yüzde 28’e düşen oy oranı ile 3 milletvekili elde edebildi.
 
1 Kasım seçimlerinde, AK Parti’nin listesinin ilk sırasına koyduğu Beşir Atalay ile girdiği Van’da da HDP’nin oyları geriledi. 7 Haziran seçimlerinde yüzde 74 oranında oyuyla şehrin 8 vekilinden 7’sini alan HDP’nin oy oranı 1 Kasım’da yüzde 9 gerileyerek yüzde 65’e düştü. AK Parti milletvekili sayısını ikiye çıkardı. HDP, küçük oranlarda da olsa kalesi konumundaki Hakkari ve Şırnak’ta da oy kaybetti.
 
İstanbul’daki kayıp
 
HDP 7 Haziran’da sadece bölgede değil batıdaki büyükşehirlerde de önemli oranda oy almıştı. Bu illerde de partinin oyları ve milletvekili sayısı düştü. 7 Haziran’da toplam oyların yüzde 12.43’ünü aldığı İstanbul’da oy oranı yüzde 10.04’e geriledi. 7 Haziran’da İstanbul’dan 11 milletvekili çıkaran HDP bu vekilliklerin dördünü kaybetti, 7 milletvekili çıkarabildi.
 
Parti, 7 Haziran’da iki milletvekili çıkardığı İzmir’de de oy kaybetti. Partinin 7 Haziran’da yüzde 10.3’e çıkan oy oranı 1 Kasım’da yüzde 8.64 oldu. HDP Batman’da yüzde 4.5, Adana’da yüzde 2.5, Mersin’de yüzde 3, Gaziantep’te yüzde 5, Tunceli’de de yine yüzde 5 oranında oy kaybetti.


 
Bölgede düşüşün nedeni, “Öz yönetim”
 
HDP oy kaybının nedenlerini önümüzdeki süreçte değerlendirecek. Ancak Al Jazeera’nin ulaştığı HDP kaynaklarının “Bölgedeki kaybın nedeni ne?” sorusuna verdiği ilk yanıt, “Halkın öz yönetim ilânlarına ve beraberinde gelen gerilime duyduğu tepki” oldu. Verilen örneklerden biri, Diyarbakır’dan. YDG-H mensubu yüzü maskeli gençlerin Diyarbakır’ın ticari olarak kalbinin attığı Sur ilçesinin aşağı mahallelerinde kazdığı hendekler ve yaşanan çatışmalar HDP’ye tepkiyi beraberinde getirdi. HDP’liler bunu “Halk henüz özyönetime hazır değildi” sözleriyle açıklıyor.
 
Bir diğer neden ise, bölgenin çözüm süreci ile girilen barış ortamının kaybolmasının faturasını PKK üzerinden HDP’ye kesmesi oldu. HDP’de yapılan değerlendirmeler batı illerindeki oy kaybının başlıca nedenlerinden birinin de “çatışmalar” olduğu yönünde.
 
HDP oy oranındaki bu gerilemeyi, barajı kıl payıyla geçebilmesinin nedenlerini bu hafta içinde partinin yönetim organlarında ele alacak.

Çatışmalar HDP’ye oy kaybettirdi

PKK ile yaşanan çatışmalar nedeniyle sokağa çıkma yasağı ilan edilen merkezlerden Lice’de HDP yüzde 95’lik oranını Ak Parti yüzde 3’lük oranını korurken, Silvan’da HDP’nin koruduğu oy oranına karşılık Ak Parti seçmenini ikiye katladı. Sokağa çıkma yasağının ilan edildiği ilçelerden Hani’de, HDP’nin oyu yüzde 13 düşerken Ak Parti yüzde 14 oy artırdı. Bir diğer sokağa çıkma yasağı ilan edilen ilçe olan Sur’da, HDP’nin kaybettiği 7 puan Ak Parti’ye yazıldı, Silopi’de HDP’nin yüzde 1 kaybına karşı Ak Parti yüzde 2 oy kazandı. Sokağa çıkma yasağının ilan edildiği ilçelerden Mardin Dargeçit’te HDP’nin 4 puanlık kaybına karşılık Ak Parti yüzde 6 oy artırdı. Kısmi sokağa çıkma yasağı ilan edilen Bismil, Ak Parti’nin oy artırıp HDP’nin kaybettiği bir başka ilçe oldu. Kısmi sokağa çıkma yasağı ilan edilen ilçelerden Sason’da Ak Parti Yüzde 13 oy artırırken, HDP yüzde 8 eridi. Kozluk’ta HDP’nin yitirdiği yüzde 6’lık orana karşılık Ak Parti yüzde 10 oy artırdı.

Cizre’de HDP yüzde 93
 
PKK ile yoğun çatışmaların yaşandığı ve uzun süreli sokağa çıkma yasağının ilan edildiği Cizre’de HDP yüzde 92’lik oyunu yüzde 93’e çıkarırken, Ak Parti küçük bir oy kazancıyla yüzde 4,9’a dayandı. MHP ise ilçedeki oyunun yarısını kaybetti.
 
Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da artan şiddet olayları ve güvenlik güçleri ile PKK arasında yaşanan çatışmalar nedeniyle ilan edilen 126 özel, geçici ve askeri güvenlik bölgesinde seçim güvenliği tartışması gündeme gelmişti. YSK, sandık taşımayı kesin olarak reddedikten sonra sandıkların taşınması konusunda görüş soran ve daha önce Cizre ve Yüksekova ilçe seçim kurulları gibi sandık taşıma kararı veren ilçe seçim kurulları kararlarını da görüşmüştü. Kurul, sandık taşınmasını talep eden ve bu konuda karar veren ilçe seçim kurullarını, “yetkisiz” bularak, bu yöndeki talep ve kararları da oybirliğiyle kaldırmıştı. İlçe seçim kurullarının sandık taşıma kararlarını kaldırdığı Yüksekova’da HDP adına yüzde 94 oranına ulaşılırken, HDP Cizre’de oyunu yüzde 85’te tutmayı başardı. Bu iki ilçede, Ak Parti oyları da stabil kaldı.
 
Kurul taleplerine ret
 
HDP, 1 Kasım seçimleri öncesinde güvenlik gerekçesiyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde binlerce seçmenin bulunduğu birçok mahalledeki sandık taşıma ve birleştirme taleplerinin reddedildiği yerlerden Hani’de yüzde 13, Bağlar’da yüzde 6, Eğil’de yüzde 14, Kulp’ta yüzde 6, Ergani’de yüzde 7, Lice’de yüzde 0,2, Çınar’da yüzde 5 oy kaybederken, Hazro’da yüzde 3, İdil yüzde 1, Silopi yüzde 1,5 puan yitirdi. Uludere’de küçük bir oy artışı yakalayan HDP, Şirvan’da yaklaşık 19 puan kazandı. Mazıdağı’nda 3, Dargeçit’te yüzde 4, Midyat’ta yüzde 8 HDP’nin kayıp hanesine yazıldı. Çukurca’da yüksek oranını koruyan HDP,  Pasinler’de oyunu kaybetti. Ak Parti de sandık taşıma taleplerinin reddedildiği ilçelerde, Diyarbakır başta olmak üzere önemli ölçüde başarılı oldu ve oyunu artırdı. Hasankeyf de HDP’nin eriyip Ak Parti’nin güçlendiği ilçelerden oldu.
 
Ak Parti, profil değiştirdi HDP gelecek sunamadı
 
- Yrd. Doç. Dr. HüseyinŞeyhanlıoğlu
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi:
 
7 Haziran ile 1 Kasım sonuçlarını Güney Doğu Anadolu Bölgesi bazında karşılaştırdığımızda, kazanan tek parti Ak Parti oldu. Siyasi anlamda izlediği strateji ile Ak Parti yüzde yüz zafer kazandı. Peki bunu nasıl başardı? Bu sorunun tek bir cevabı yok. Çünkü Ak parti, 7 Haziran’dan ders çıkartarak bir tedavi reçetesi uyguladı. Çünkü 7 Haziran’da Ak Parti’nin yaşadığı durum, 40 yaşında kalp krizi geçirmek gibiydi.
 
Ak Parti öncelikle aday profilini değiştirdi. Aşiretlerin gücünü dikkate alarak, yeni bir aday profili oluşturdu ve yeni adaylar ile seçime girdi. Bu da karşılık buldu. İkinci etkin ise 5 ay içinde yaşanan olaylar oldu. Öncelikle terör yeniden geldi. Çatışmalar çıktı. İnsanlar 5 ay bu sıkıntıyı yaşadı, HDP’nin yaklaşımı kendisine bir gelecek sunmadı. Öyle olunca geçmişte yaşanan güzel günler örnek oldu ve adres Ak parti oldu. 5 ay içinde unutulmasın ki insanlar tamamen huzurlarını kaybetti. İnsanlar düzenlerinin bozulmasına tepki olarak Ak Parti’ye oy verdi.
 
Önemli bir başka konu ise insanlarda Suriye korkusu. İnsanlar Türkiye’nin Suriye’ye dönmesinden korktu. DAEŞ’in bombaları patlatması bu korkuyu körükledi. İnsanlar da buna tepki gösterdi. Bütün bu gelişmeler G. Doğu Anadolu ’da Ak Parti’nin oylarının ortalama yüzde 10 artmasına neden oldu. Ak pati 7 Haziran’dan ders çıkardı, dersine iyi çalıştı ve şimdi de sonucunu aldı.