40 maddelik ''Sansür Yasası''nda 14 madde kabul edildi

Kamuoyunda "Sansür yasası" olarak nitelendirilen "Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" görüşmeleri TBMM Genel Kurulu’nda bugün 3'üncü madde ile başladı. Yasa teklifinin 12 maddesi daha TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. 

Madde 3’e göre: Her basılmış eserde, basıldığı yer ve tarih, basımcının ve varsa yayımcının adları, varsa ticarî unvanları ve işyeri adresleri gösterilecek. Haber ajansı yayınları hariç her türlü süreli yayında, ayrıca yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumlu müdürün adları ve yayının türü gösterilecek.

5187 sayılı Basın Kanunu 4’üncü maddesine eklenen 3’üncü fıkra ile internet haber sitelerinde ayrıca, faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendileri ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurulacak. İnternet haber sitelerinde bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.

Kabul edilen önerge ile 4. Maddede; 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 7’inci maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik ile Süreli yayınların çıkarılması için, Basın İlan Kurumu yerine Cumhuriyet Başsavcılığına beyanname verilmesi yeterli olacak.

Teklifin kabul edilen 5.maddesine göre; Beyannamenin ve eklerinin gerekli veya gerçek bilgileri içermemesi veya yayın sahibinin veya temsilcisinin veya sorumlu müdürün 5 inci ve 6 ncı maddelerde yazılı şartlara sahip olmaması halinde, savcılık; beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini yayın sahibinden isteyecek. Bu istemin tebliği tarihinden itibaren iki hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde, savcılık yayımın durdurulmasını asliye ceza mahkemesinden talep edecek. Mahkeme ise en geç iki hafta içinde karar verecek. Mahkemenin vereceği karara itiraz yolu açık olacak. Sorumlu müdürün bu görevden ayrılması halinde, yenisi tayin edilinceye kadar sorumluluk yayın sahibine veya temsilcisine aittir.

İnternet medyasının yayın nüshalarını Cumhuriyet Başsavcılığına teslim etmesini içeren Madde 6’ya göre: Basımcı, bastığı her tu¨rlü yayının imzalı iki nüshasını, dağıtım veya yayımın yapıldığı gün, mahallin Cumhuriyet Bas¸savcılıgˆına teslim etmekle yu¨ku¨mlu¨. Bu yu¨ku¨mlu¨lu¨k, basılmıs¸ eserin ic¸erik ve bic¸im yo¨nu¨nden herhangi bir degˆis¸ikligˆi ic¸eren daha sonraki basımları ile tıpkı basımları ic¸in de gec¸erli olacak.

HABER SİTELERİ YAYINLARI İKİ YIL SAKLAYACAK

İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikleri, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilecek. Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak.

HABER KALDIRILSA BİLE DÜZELTME VE CEVAP METNİ ANA SAYFADA 1 HAFTA BOYUNCA YAYINLANACAK

İnternet haber sitelerine tekzip yayınlama zorunluluğu getiren 7.madde ise şöyle:

İnternet haber sitelerinde ise zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısının; sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında bir hafta süreyle yayımlanır.
"BASIMCI" İBARESİNE, "TESLİM VE MUHAFAZA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİRMEYEN İNTERNET HABER SİTESİ SORUMLU MÜDÜR" EKLENDİ
Kabul edilen 8'inci maddeye göre; 5187 Sayılı Kanun'un 17'nci maddesinin başlığı, "Teslim ve muhafaza yükümlülüğüne uyma" şeklinde değiştirildi. Maddenin ayrıca birinci fıkrasında yer alan "basımcı" ibaresi ise "Basımcı ile teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet haber sitesi sorumlu müdürü" olarak değiştirildi. 

Günlük süreli yayınlar ve diğer basılmış eserler yönünden dava açma süreleri ve bu sürelerin ne zaman başlayacağına ilişkin hükümlerin belirlendiği ve internet haber sitelerinin de bu kapsama alındığı Madde 9 şöyle:

Basılmış eserler veya internet haber siteleri yoluyla işlenen veya bu Kanunda öngörülen diğer suçlarla ilgili ceza davalarının bir muhakeme şartı olarak, günlük süreli yayınlar ve internet haber siteleri yönünden dört ay, diğer basılmış eserler yönünden altı ay içinde açılması zorunludur. Bu süreler basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ilişkin suç ihbarının yapıldığı tarihten başlar. Basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmemesi halinde yukarıdaki sürelerin başlama tarihi, suçu oluşturan fiilin Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından öğrenildiği tarihtir. Ancak bu süreler, Türk Ceza Kanunu’nun dava zamanaşımına ilişkin maddesinde öngörülen sürelerin yarısını aşamaz ve bu süre sonunda yayının yenilenmesi hali ile suçun temadi ettiğinin belirlendiği hallerde, dava zamanaşımı süresi tam olarak uygulanır.

Sorumlu müdürün ve sorumlu müdürün bağlı olduğu yetkilinin karşı çıkmasına rağmen yayımlatıldığı iddia edilen eserden dolayı yayımlatan aleyhine açılacak dava yönünden süre, sorumlu müdür ve sorumlu müdürün bağlı olduğu yetkili hakkında verilecek beraat kararının kesinleşmesinden itibaren başlar. Sorumlu müdürün yayımlanan eserin sahibini bildirmesi durumunda, eser sahibi aleyhine açılacak davada süre, bildirim tarihinden itibaren başlar. Kovuşturulması şikâyete bağlı suçlarda dava açma süreleri, suç için kanunun öngördüğü dava zamanaşımı süresini aşmamak şartıyla, suçun işlendiğinin öğrenildiği tarihten başlar. Kamu davasının açılması izin veya karar alınmasına bağlı olan suçlarda, izin veya karar için gerekli başvurunun yapılmasıyla dava açma süresi durur. Durma süresi dört ayı geçemez.

BASIN KARTI RESMİ NİTELİKLE KİMLİK OLACAK

Teklifin 10'uncu maddesinde basın kartı türleri; "Göreve bağlı basın kartı, Süreli basın kartı (yabancılar için) , Geçici basın kartı (yabancılar için), Serbest basın kartı, Sürekli basın kartı” olarak belirlendi. Maddeyle ayrıca basın kartının da resmi nitelikte kimlik olduğu yazaya işlenmiş olacak.

 "CUMHURBAŞKANI KARARIYLA TESPİT EDİLEN DERNEK VE VAKIF YÖNETİCİLERİNE BASIN KARTI VERİLECEK

Kabul edilen 11'inci madde de ise basın kartının kimlere verilebileceği düzenlendi. Buna göre; Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına; süreli yayınların sahiplerine veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarına; medya kuruluşları adına hareket eden ve görev alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile görev alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına; yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına; yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına; medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeline; medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla, sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilecek. 

BASIN KARTI ALACAK KİŞİLERİN; MEDYA FAALİYETİ DIŞINDA TİCARİ FAALİYETİ OLMAMASI GEREKİYOR

12'nci maddede; basın kartı alabilecek kişilerin şartları belirledi. Buna göre; 

"18 yaşını bitirmiş olması,

En az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması,

Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması,

ç) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikâp, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçları ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, kamu barışına karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından hüküm giymemiş olma.

d) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 3 üncü maddesinde sayılan terör suçları ile 4 üncü maddesinde sayılan terör amacı ile işlenen suçlardan veya 6 ıncı maddede belirtilen suçlar ile 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun 4 üncü maddesi uyarınca hüküm giymemiş olması,

e) Bu Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlardan hüküm giymemiş olması,

f) 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun hükümlerine uygun sözleşme yapmış olması ve mücbir sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalışması

g) Medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması şarttır.

Basın kartı talep eden süreli yayın sahipleri veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarında kamu kurum ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-yayın kuruluşlarından çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarından basın kartı talep edenlerde birinci fıkranın (f) ve (g) bentlerinde belirtilen şartlar aranmaz.

Sürekli ve serbest basın kartı talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu aracılığıyla göreve bağlı basın kartı talep edenlerde birinci fıkranın (f) bendinde belirtilen şart aranmaz."

YABANCI BASIN MENSUPLARINDA, BASIN KARTI İÇİN ÇALIŞMA İZNİ ŞARTI ARANACAK

Kabul edilen 13'üncü maddeye göre; yabancı basın mensuplarının basın kartı alabilmek için; "çalışma izni" şartı aranacak. Yabancı basın mensuplarının çalıştıkları medya kuruluşları tarafından görevlendirme belgesi; bağlı bulundukları kuruluşun idare merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri durumunda "karşılıklılık esası gözetilerek" basın kartı alabilecekler. 

BASIN KARTI KOMİSYONU ÜYE SAYISI 19'A YÜKSELTİLDİ

Basın Kartı Komisyonu'na ilişkin olan 14'üncü maddede; var olan 9 kişilik üye sayısı AKP-MHP'nin kabul edilen ortak önergesi ile 19'a yükseltildi. İletişim Başkanlığı’nı temsil eden üye sayısı 2’den üçe çıkarıldı; Ankara, İstanbul ve İzmir illeri dışındaki basın-yayın meslek kuruluşlarının sahip ve/veya çalışanları tarafından kurulmuş basın-yayın meslek kuruluşlarından en fazla basın kartı sahibi üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek "bir üye" yerine "dört üye"; su¨rekli nitelikte basın kartı sahipleri arasından Bas¸kanlıkc¸a sec¸ilecek "bir üye" yerine "dört üye" getirildi. Ayrıca işçi sendikalarına tanınan bir üye de ikiye çıkartılırken, iletis¸im faku¨ltesi dekanları veya basın kartı sahibi gazeteciler arasından Bas¸kanlıkc¸a belirlenecek bir yerine 3 kişi de komisyon üyesi olacak. Böylelikle Basın Kartı Komisyonu üye sayısı 9'dan 19'a yükseldi. 

Teklif üzerindeki görüşmelere; 11 Ekim 2022 Salı günü devam edilecek.