Pepee neden üzülüyor?

Bir tatil sabahı televizyon kanalları arasında dolanırken rast gelmiştim Pepee’ye. Küçük kardeşiyle yaptığı emekleme yarışını kaybettiği için bir hayli rencide olmuş, fakat müsabaka sonrası dedesinin ders verici konuşmasıyla bozulan morali yerine gelmişti. Bu tarz çizgi dizilere aşina olmayan birisi için mevzu o kadar hipnotize ediciydi ki ister istemez bilinçaltıma gizliden gizliye subliminal mesajların verildiğini hisseder olmuştum. Çok şükür ki o mesajlar beni simit saraylarına mahkûm edecek kadar uyuşturucu, sonraları da fuhuş bataklığına sürükleyecek kadar yozlaştırıcı içeriğe sahip değildi.

Bir melankoli, bir hüzün

Konuya vâkıf olmayanlar için kısa bir özet geçelim. Pepee, haftanın her günü TRT Çocuk kanalında yayımlanan ve 0-6 yaş grubuna hitap eden çizgi filmin başrol oyuncusu. Aslında çocuklar tarafından takip edilen basit bir animasyon karakterinden öte, şimdiye kadar ‘elle tutulur’ başarıya sahip olmuş ilk Türk çizgi dizi kahramanı. Yani geçen hafta bir gazetecinin iddia ettiği gibi ‘çocuklara cinsel içerikli alt mesajlar veren ve onları fuhşiyata sevk eden yabancı yapıtlardan biri’ hiç değil. Eskişehir merkezli Hayal Dünyası Animasyon Stüdyoları’nda senaryosu Ayşe Şule Bilgiç tarafından yazılan ve müzikleri de ünlü şarkıcı Kıraç tarafından hazırlanan Pepee, üç-dört yaşlarındaki bir erkek çocuğunun maceralarını ve günlük hayatta karşılaştığı kimi güçlükleri anlatıyor. Bu arada senaryo kadar programın müziklerinin de çok ilgi çekici olduğunu belirtmekte fayda var. Özellikle Pepee’nin kaybettiği yarış sonrası üzüntüsüne atıf yapan şarkısı yürekleri dağlıyor.

Zaten Pepee’nin bu kadar meşhur olma sebebi de sosyal medyayı bir anda etkisi altına alan ‘Pepee Çok Üzülüyor’ şarkısı. Müzik o kadar melankolik ve efkâr dolu ki durduk yere insanı gama, kedere sürüklüyor, ister istemez rakı şişesinin dibinde balık olma hissi uyandırıyor. Ancak serinin diğer müzikleri bu kadar yanık sesle ve arabesk-fantezi tınılarla icra edilmiş değil. Hatta bazı şarkılar var ki, Anadolu düğünlerine taş çıkartacak cinsten oynak ve neşeli. Mesela çizgi filmin bir bölümünde Pepee, dedesinin en sevdiği halk oyunu Trakya Karşılaması’nı büyük bir ustalıkla oynarken, onun hala kızı Şila da en kıvrak figürleriyle Pepee’ye eşlik ediyor. Fakat serinin asıl ‘kombosu’, izlemeden geçilmemesi gereken ‘İki Ekmek Aldım’ şarkısı.

Özgün mü, esinlenme mi?

Ancak Türkiye’de popüler olmuş her yapıt gibi şu sıralar Pepee hakkında da bazı tartışmalar ayyuka çıkmış durumda. Bunlar arasında en dikkat çekeni Pepee’nin izleyenleri ‘örnek vatandaş’ yapma gayreti, bir diğeri de İspanyol çizgi film karakteri Pocoyo’dan bir hayli esinlenmiş olması. Son günlerde ortaya atılan ‘Pepee İspanyollardan arak’ temalı haberlerden yola çıkacak olursak, Pepee’nin de tıpkı akranı Pocoyo gibi düğme gözlü, ufak tefek bir çocuk olduğu ve yine onun gibi oyun çağındaki çocuklara eğitici mesajlar verdiği dikkat çekiyor.

Ancak Pocoyo davranışlarıyla genel bir kitleye hitap ederken, kahramanımız Pepee folklorik temayla yoğrulmuş olmasından ötürü biraz daha yerele sesleniyor. Örnek vermek gerekirse, Pocoyo daha çok pop şarkılarını dinlerken, Pepee ‘Hanımey’ türküsünü çok seviyor. Pocoyo gizli gizli sağlıksız besinleri mideye indirirken, Pepee tahin-pekmez ve süt ikilisinden kesinlikle vazgeçmiyor.

Her yaştan insanın garip bir bağlılıkla izlediği Pepee, milli bir fenomen olma yolunda hızla ilerlerken, “Madem Türk bir çizgi film kahramanımız var, adı neden Türkçe değil” sorusuna da karakterin yaratıcısı Bilgiç cevap veriyor. Pepee’nin Anadolu’da konuşma güçlüğü çeken, kekeme çocuklar için kullanılan bir kelime olduğunu belirten Bilgiç, ismin sonundaki ekstra e harfinin de marka değeri yaratmak açısından konulduğunu söylemiş. Tabii, Pepee ve kekeme benzerliği her ne kadar altı doldurulmaya çalışılmış zoraki bir ifade gibi gözükse de, diğer karakterlerden Zulu ve Şila’nın isminin kökenine dair şimdiye kadar yapılmış herhangi bir açıklama yok. Tabii biz de tam olarak isimlerin etimolojisine hâkim değiliz. Belki Şila özünde yiğit, mert, güçlü anlamına gelebilir. Hatta biraz daha zorlarsak eğer, Kafkasya’da açan bir çiçek ismi bile olabilir.

Örnek vatandaş Pepee

Karakterimizin bir yerlerden esinlendiği iddiaları bir köşede dursun, Pepee’nin eleştiri oklarını üzerine çekmesinin bir diğer sebebi de sahne aralarında karşımıza çıkan görsel ve işitsel ifadeler. Mesela bir bölümünde Pepee’nin Türk bayrağı önünde devlet büyüğü gibi kitlelere (zürafa, köpek) hitap etmesi ve zaman zaman devlet ideolojisine yakın siyasi mesajlar vermesi kimi çevrelerin tepkisini çekiyor. Kimisi de Pepee’nin anne ve babasının yine toplum tarafından dayatılan kadın-erkek rolüne atıf yapmasını eleştiriyor. Ancak başta Tenten olmak üzere toplumların fenomen haline gelmiş çizgi dizi karakterlerinin bir şekilde eleştiri aldığı düşünüldüğünde, Pepee’nin maceralarına yöneltilenler o kadar da ağır suçlamalar değil.
Zaten son zamanlarda peyda olan çalıntı ve siyaset tartışmaları, dizinin ana kitlesini oluşturan 0-6 yaş arasındaki çocukları pek bir etkileyeceğe benzemiyor. İki hafta önce bir alışveriş merkezinde kukla olarak yer alan karakterin yarattığı izdihamı gördükten sonra hem çocukların zihninde hem de velilerin görüşünde ani bir değişikliğin oluşması olası gözükmüyor. Dizinin geleceğiyle ilgili belki de olası olan tek şey, 80’lerin sonu 90’ların başında çocuk olmuş kuşağın Casper, Tsubasa ve Transformers’dan hissettiklerini, şu sıralar Pepee ile yatıp kalkan neslin yaklaşık 20 yıl sonra bizim damağımızdaki o nostalji tadını hissedeceği…

Pepee’nin marifetleri neler?

Her ne kadar Pepee, en yakın arkadaşı Şila ile ne oynayacağına dair bir dizi kararsızlık yaşasa da, zürafa Zulu’dan oyun havası öğrenip dedesine sürpriz yapmayı çok seviyor. Trakya Karşılaması, Ankara Hüdayda, Bingöl ve Diyarbakır Halayı ve tabii ki Ege yöresinden Zeybek, Pepee’nin halk dansı dağarcığından küçük bir kuple. Bu arada hem büyük hem küçük ekmek alabiliyor, banyo yapabiliyor, bazen de ‘karatecilik’ ve ‘golcülük’ oynayabiliyor. Çizgi dizinin revaçta olduğu şu günlerde, Pepee boyama kitaplarının, peluş oyuncaklarının ve tabii ki korsan ürünlerinin çıkmaması düşünülemez bile. Artık her köşe başında rahatlıkla elde edilebilecek Pepee ürünleri göze çarpıyor. Bu arada 30. İstanbul Kitap Fuarı’nda en çok ilgi gören çocuk kitapları arasında Pepee hikayeleri ipi göğüslüyor.

Dünyadan Pepee örnekleri

ÇEBURAŞKA: Sovyetler Birliği’nde yaşayan çocukların hayallerini süsleyen Rus çizgi film karakteri Çeburaşka, uzun yıllar boyunca siyasi propaganda amacıyla kullanılmıştı. Ancak 1990’lı yıllara gelindiğinde Çeburaşka eski günleri hatırlatan tatlı bir anı olarak kalmış, hatta 2004-2008 Olimpiyat Oyunları’nda Rusya Milli Takımı’nın maskotluğunu yapmıştı. Bu arada Timsah Gena’nın doğum günü şarkısı en az Pepee’ninki kadar duygu yüklüdür.

CAILLOU: Tıpkı Pepee gibi dört yaşındaki bir çocuğun başından geçenleri anlatan Kanada menşeili çizgi dizide Caillou, bir yandan yaşadığı ülkenin kültürel yapısına atıfta bulunarak her milletten sahip olduğu arkadaşlarnın yaşam tarzını öğreniyordu. Yani kültür vasıtasıyla kitlelere ulaşıp çeşitliliği kutluyordu.

POCOYO: Eğlendirerek öğreten ve başta İspanya olmak üzere tüm Güney Amerika’da geniş kitlelere hitap eden Pocoyo’nun, Türk çizgi film kahramanı Pepee’ye esin kaynağı olduğu iddia ediliyor. Ancak Pocoyo’nun hayranları sadece çocuklar değil. Özellikle İspanyolca öğrenmek isteyen yetişkinler de onun müdavimleri arasında yer alıyor. Her bölümü yedi dakikadan oluşan dizide, Pocoyo’nun arkadaşları arasında ördek ve fil yer alıyor.

BATRULLO & PASGNOFFO: İtalyan okul öncesi eğitim sisteminin vazgeçilmez öğeleri arasında yer alan karakterler, İtalyanca öğrenmek isteyen yabancılara ve göçmenlere ve yönelik bölümleriyle ilgi çekiyor. Dizide iki ayrı tepede yaşayan biri oval, diğeri kare iki arkadaşın komik ve mücadele dolu hikayesi anlatılıyor. (Radikal)