O mektup Osmanlı Arşivleri'nden çıktı

Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’in ölümünün 100. yılında, tartışmalara nokta koyacak bir belge Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nden ilk kez gün yüzüne çıktı. Siyonizm’in kurucusu ve ilk Yahudi devleti fikrini ortaya atan Theodor Herzl ile 2. Abdülhamid arasında yıllardır tartışılan ‘yüz yüze görüşme’ meselesi Milliyet’in ulaştığı belgeyle aydınlığa kavuştu.

Sınırsız kredi vaadi

Resmi arşiv belgesine göre 30 Nisan 1899 yılında bizzat Theodor Herlz tarafından Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’e yazılan randevu mektubu dönemin Hariciye Vekaleti (Dışişleri Bakanlığı) müstaşerı Artin Paşa tarafından doğrudan padişaha ulaştırılıyor. Osmanlı Arşivleri’nde ilk kez gün yüzüne çıkan Herzl imzalı mektup; 30 Nisan 1899 tarihinde Viyana, Vin-Vering, Karl Ludvig Sokağı 50 numaradan gönderiliyor. Mektup, “Müteveffa Mösyö de Nevlinski’nin hatırasını yad ederek size müracaatima müsaade eylemenizi rica ederim. Mösyö de Nevlinski, padişahın sadık bendelerinden ve Devlet-i Aliyye’nin samimi dostlarındandı” şeklinde başlarken, Herzl, siyonizmin çeşitli ülkelerde baskı altında olan çaresiz Yahudiler’in sürekli ve güvenilir bir sığınak oluşturmak amacını taşıdığını belirterek; “Padişahın onayı mümkün olursa bu sığınağın Filistin’de vücuda gelmesini istiyoruz. Musevimuhacirler bu zamana kadar hiç bir zaman kulluğa aykırı bir eylem ve hareketleri görülmeyen Musevi tebaası gibi padişahın sadık tebaasından olacaklardır. Memlekette teşkil olunacak yeni müesseseler marifetiyle vergi vereceklerdir. Kendi refahlarıyla birlikte bu vilayet ve bütün ülkenin de zenginliğini artıracaklardır” görüşlerine yer veriyor.

Herlz, mektubun devamında sınırsız kredi temin edeceklerini, bunun çin Londra’da Müstemirat-i Museviye Bankası adıyla bir banka kurduklarını ifade ederek, şu düşünceleri kaleme alıyor:

“Osmanlı Devleti tarafından misafirperverce karşılandığımız takdirde, hükümete karşı ifa edeceğimiz mali yardım sadece vergi ve kredilerle (istikrazat) sınırlı olmayacaktır.”

Padişah’la görüştü ama izni alamadı

Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid ile Theodor Herlz arasında 19 Mayıs 1901 tarihinde gerçekleşen karşılıklı görüşmenin detaylarına da ilk kez Milliyet ulaşırken, bu belgelerde Theodor Herzl’in Padişah’ın huzuruna çıkmaya nail olduğu ancak Siyonistlerin Filistin’e yerleşmelerine izin verilmediği belirtiliyor. 3 Ocak 1902 tarihli Tahsin Paşa’nın imzasını taşıyan ve bir gün sonra Sedaret’ten (Başbakanlık) Hariciye Nezareti’ne (Dışişleri Bakanlığı) gönderilen resmi belgede  Breslav Lokal gazetesinde o dönem yayımlanan haberlerin gerçeği yansıtmadığı aktarılıyor. Belgede şu ifadeler yer alıyor: “Dr. Herzl, padişahın huzuruna çıkmaya nail olmuş ise de Siyonistlerin Filistin’de yerleşmelerine izin verileceğine dair kendisine bir şekilde tebligat icra kılınmadığı cihetiyle bu konudaki beyanatın gerçeğe aykırı olduğu ve keyfiyetin buna göre ret ve tekzip edilmesi lüzumu Padişah’ın iradeleri olmuştur.” 

Milliyet