İstanbul’da Afgan amele pazarı

Her sabah İstanbul’un çeşitli noktalarında amele pazarları kuruluyor. Günlük işlerde çalışmak isteyen işçiler erken saatlerde pazarlarda yerini alıyor. Amele pazarlarından en ilginç olanı Üsküdar Küçüksu’da kurulan ve neredeyse tamamını kaçak Afgan işçilerin oluşturduğu pazar. Çevre halkına göre 40 yıldır var olan pazarda 2001 yılında Afganlar çalışmaya başlamış. Vatan'dan Emre Eser'in haberine göre Türkiyeli işçilere göre daha ucuz çalıştıkları için zamanla pazara gelen işverenler tarafından tercih sebebi olmuşlar. Akrabalarının tavsiyeleri ile Küçüksu’ya gelip çalışmaya başlayan Afganların tamamı erkeklerden oluşuyor ve nüfusları 5 bine yaklaşmış durumda.

Gün doğumunda başlıyor

Amele pazarında bekleyen Afgan işçilerin hepsi Türkiye’ye buradaki tüccar akrabaları vasıtasıyla kaçak olarak girmiş. Türkiye’den başka bir ülkenin kendilerini kabul etmediklerini söylüyorlar. Pazarda işler gün doğumunda başlıyor. Sabah 06.00’da kaldırımlara dizilen yaklaşık 300 Afgan ve 10-15 Türk işçi kendilerini alacak arabaları bekliyor. Saat 10.00’a kadar iş çıkmazsa tekrar evin yolunu tutuyorlar.

Ailesine gönderiyor

Üç gündür bir işe gidemeyen 18 yaşındaki Hikmet Muradi 9 ay önce akrabalarının çağırmasıyla Üsküdar’a geldiğini söylüyor. Muradi’nin babası Taliban’a karşı savaşırken ölmüş. Üniversiteyi okumayı çok istemiş ancak lise bittikten sonra çalışacak bir iş bulamamış. Afganistan’da bir süre çobanlık yapıp inşaatlarda çalıştıktan sonra İran üzerinden Türkiye’ye gelmiş. Burada genellikle bahçe işlerine, inşaatlara ve ev taşımalarına gidip günlük 50 liraya çalışıyor. 9 kişi iki odalı bir evde kalıyorlar. Evlerinin kirası 800 lira. Muradi, aylık olarak kardeşlerine ve ailesine 150 dolar gönderiyor.

Para biriktirip döneceğim

Küçüksu’ya 4 ay önce gelen 19 yaşındaki Ayadullah İnhayat ise haftada sadece 2-3 gün çalışabildiğini söyleyerek şöyle devam ediyor: “Afganistan bizim için çok tehlikeli bir hale geldi. Orada gençler çalışacak iş bulamıyor. Sürekli devam eden çatışmalardan bıktık, ülkede bir düzen yok. Kaçak olarak buraya geldim. Türk yetkililer sınırda Afgan olduğumuzu öğrenince bir sorun çıkartmıyor. Burada kimse bize karışmıyor. Bize sığınma hakkı veriliyor. Buraya para biriktirmek için geldim ama çok kişi olduğu için haftada 2-3 gün anca çalışabiliyoruz. Evlerimiz kalabalık olduğu için masrafları bölüşüyoruz. Elime biraz para geçince tekrar ülkeme döneceğim.”

‘Biz 50 liraya çalışıyoruz’

2 yaşında bir kız çocuğu olduğunu ve ona bakmak için Türkiye geldiğini anlatan 21 yaşındaki Muhammed Hasani şunları söyledi: “3 yıl önce evlendim. Ailemi geçindiremiyordum. Kızımı ve karımı orada bırakıp buraya geldim. Burada kendim para harcamıyorum elime ne geçerse biriktiriyorum. Biz kaçak olduğumuz için daha ucuza çalışıyoruz. Türkler 80 lira alıyor ve zor işlerde çalışmak istemiyor. Biz 40-50 liraya çalışıyoruz. Karıma tüccarlar aracılığı ile aylık 150-200 dolar gönderiyorum. O para ile bir ay rahat geçinebiliyorlar.”

‘Bizi tercih etmiyorlar’

Amele pazarında çalışan az sayıdaki Türk işçiden biri olan Necip Karasu ise durumdan şikayetçi. Karasu, 10 yıldır burada amelelik yaptığını ve kazandığı paranın gün geçtikçe azaldığın söylüyor. Karasu, Afgan işçilerin her denileni yaptığı bu yüzden tercih sebebi olduğunu kendilerinin günlük sigorta istediği için işsiz kaldığını anlatıyor.