İktisat ve Ahlak Konferansı

ZONGULDAK (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Meclis Üyesi Prof. Dr. Sabri Orman,  "Ahlak alanı iktisadi alanın aksine irade, seçim ve tercih alanıdır. Ben ahlakı insanın beşerilikten insaniliğe doğru evrimleşmesinin yüceliş sürecinin adı görüyorum" dedi.

Orman, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Zonguldak Şubesince kentteki otelde düzenlenen "İktisat ve Ahlak Konferansı"nda, iktisadın insanlık tarihi kadar eski olduğunu söyledi. 

İktisadın varlık olarak karşı karşıya kalınan mecburiyeti ifade ettiğini anlatan Orman, "Biyolojik varlığımıza bağlı olarak psikolojik ve manevi varlığınızı sürdürebilmemiz için bazı temel ihtiyaçların karşılanması lazım. Gıda ve mesken ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Bunlar olmadan insan hayatı devam edemez. Bu, mecburiyet. İktisadi faaliyet, insanların 'olsa da olmasa da' dediği bir hadise değildir. Bu ihtiyaçların karşılanabilmesi için daha evvel ihtiyaçları karşılayacak malların vücuda gelmesi lazım. İnsan ihtiyacını karşılayacağı maddeler tabiatta hazır halde değil" şeklinde konuştu. 

"İktisadi faaliyetin özelliği, emperyalist bir süreçtir diyebiliriz" ifadesini kullanan Orman, şunları kaydetti:

"İhtiyaç, gerekçesiyle başlar ama ihtiyaçların çizdiği sınırlar içinde kalmaz. Onun ötesine doğru hamleler yapmaya başlar. İktisadın kendi normal meşru alanı dışına yaptığı bu hamlelerle çok sayıda probleme yol açabilir. Bu problem kategorilerinden birisi ise ahlaktır. İktisadi faaliyet insan için mecburiyet ise ahlak alanı bundan hayli farklıdır. Ahlak alanı, iktisadi alanın aksine irade, seçim ve tercih alanıdır. Ben ahlakı, insanın beşerilikten insaniliğe doğru evrimleşmesinin yüceliş sürecinin adı görüyorum. Tabii, haliyle insanın birçok canlıdan temel farkı yoktur. Bitkilere ve bazı yönlerimiz hayvanlara benzer. canlı olmamız itibarıyla. Bunlara ilave boyut katarak diğer canlı kategorilerden farklılaşmaya çalışırız.

Ahlakı, insanoğlunun diğer canlılardan farklılaşma çabalarının adı görüyorum. Bizi diğer canlılardan farklı kılan ahlaklı oluşumuzdur."

Ahlakiliğin uzun vadeli düşünmeyi gerektirdiğini vurgulayan Orman, sözlerini şöyle tamamladı:

"Ahlaki davranış geliştireceksek ufkumuzun kısa vadeden uzun vadeye doğru genişlemesi lazım. İnsanoğlunun olduğu her yerde iktisadi faaliyetin yanı sıra ahlaki gayret de olagelmiştir. İnsanoğlunun tarihinin ayrılmaz parçalarıdır. Bu iki kavramın daha ön plana çıktığı zamanlar da olmuştur. Geri plana itildiği zamanlar da vardır. Şu anda içinde geçmiş olduğumuz zaman, ahlak ve iktisat ilişkilerini hayli geri plana ittiği zamandan sonrasına rastlıyor. Hocalarımız bize, 'iktisat ne ahlakidir ne de gayriahlakidir. İktisat la ahlakidir' derlerdi. Bu, ne demek? İktisat, ahlaki değildir. Ahlaki olması icap etmez. Gayriahlaki de değildi. 'La ahlaki' derseniz, iktisat, ahlaki konularda nötrdür. Ne pozitif ne de negatif işaret taşır."