Konut kirasında yüzde 25 zam sınırı tarih oldu

2022 yılında kiraların aşırı artışını engellemek amacıyla başlatılan zam sınırı uygulaması, mülk sahipleri ve kiracılar arasında önemli bir tartışma konusu haline gelmişti. 

 Konut kirasında 'yüzde 25'lik zam sınırı' bugün bitiyor. Sözleşme zamanı gelen kiracı artık 12 aylık TÜFE ortalamasına bakacak. 3 Temmuz'da açıklanacak kira artış oranının yüzde 60'lar düzeyinde olması bekleniyor.

Mayıs ayında 12 aylık ortalama enflasyon yüzde 62.51 olarak açıklanmıştı. Söz konusu oran üst sınır olarak uygulanacak. Ancak 1 Temmuz 2024'ten önce yenilenen kira sözleşmelerinde yüzde 25 artış sınırı geçerli olmaya devam edecek. İş yeri kiralarında da mevcut TÜFE ortalaması kadar artış oranı devam edecek.

Yüzde 60'lar düzeyindeki bir zammın, kira artış dönemi gelen sözleşmelere önemli yük getireceği için ev sahibi ve kiracılar arasındaki anlaşmazlıkların artacağını belirten uzmanlar, normale dönmenin zaman alacağı görüşünü paylaşıyor.

Mevcut ev sahibi - kiracı davaları ne olacak ?

Türk Borçlar Kanunu'na 8 Haziran 2022'de eklenen geçici madde ile konut kiralarına yüzde 25 kira artış zam sınırı getirilmişti. Bu uygulama 1 Temmuz 2024 itibariyle kalkacak kira zamları son 12 ayın TÜFE oranlarına göre hesaplanacak. 1 Temmuz öncesi mülk sahipleri tarafından açılan kira tespit davaları bu durumdan etkilenmeyecek. Avukat Arabulucu Dr. Umut Metin, yüzde 25 zam sınırlamasının kalkmasının 1 Temmuz öncesi açılan kira tespit davalarını etkilemeyeceğini söyledi. Metin, ‘‘Mevcut kira tespit davalarının yüzde 25 zam sınırının kalkmasıyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Mevcut davalarda kira tespitleri bölgedeki emsallere göre belirlenecek’’ ifadelerini kullandı.

Yüzde 25 kira zam sınırının kalkması ile ilgili açıklamalarda bulunan Avukat Arabulucu Umut Metin, ‘‘Mevcut kira tespit davalarının yüzde 25 düzenlemesi ile herhangi bir bağı bulunmamaktadır. 1 Temmuz sonrası yüzde 25 zam sınırlamasının kalkacağı bildirilmişti. Yeni dönemde TÜFE oranlarına göre zam yapılacaktır. Mülk sahipleri tarafından istenilen oran kadar zam yapılabilecek algısı olmamalı. 1 Temmuz sonrası yenilenecek kira sözleşmelerinde zam oranı son 12 ayın TÜFE rakamları baz alınarak yapılacaktır. Geçmiş 2 yılda yüzde 25 zam yapıldıysa yeni dönemde geçmiş 2 yıldaki farkları da TÜFE rakamlarına ekleyerek zam yapılamaz’’ dedi.

“Yeni kira sözleşmeleri maksimum son 12 yıllık TÜFE ortalamasına göre yapılır”

Kira zam oranlarının son 12 aylık enflasyon ortalamasının üstünde olamayacağını belirten Metin, ‘‘Yeni kira sözleşmeleri maksimum son 12 yıllık TÜFE ortalamasına göre yapılır. Sözleşmelerde farklı zam oranlarında anlaşılmış olabilir. Böyle durumlarda da sözleşmedeki zam oranı TÜFE’nin altındaysa anlaşılan sözleşmedeki oran geçerlidir. Eğer sözleşmedeki oran TÜFE’nin üstüne çıkmışsa TÜFE oranları geçerlidir’’ diye konuştu.

“Geçmişe dönük kira farkı mülk sahibine ödenir”

Metin, kira tespit davalarında hakimin hükmettiği kira bedelinin geçmişe dönük farkının kiracı tarafından mülk sahibine ödeneceğini söyledi. Metin, ‘‘Kira tespit davaları olduğunda davalar uzun sürebiliyor. Kira tespit davaları, hakim tarafından mülkün emsallerine göre fiyatının belirlenmesidir. Taraflar dava öncesi arabulucu ile anlaşamadıysa dava sürecinde hakimin kararı beklenir. Dava sürecinde kira düşük ise hakim daha yüksek bir kiraya hükmettiyse geçmişe dönük kirayı kiracı ödemek zorundadır. Dava ne kadar uzun sürdüyse hakimin hükmettiği kira ile dava öncesi kira arasındaki fark kiracı tarafından faizsiz olarak öder. Toplumumuzda empati yaparak dava öncesi sorunları çözmek bir fırsattır. Arabuluculuk bu fırsatları mümkün kılıyor, toplumsal barışa hizmet ediyor’’ şeklinde konuştu.

Uzmanlar ne diyor ? 

Uzmanlar, zam sınırının kalkması durumunda bile ev sahiplerinin keyfi zam yapma hakkının olmadığını belirtiyor. Kiracılar, TÜFE oranında zam yaptıklarında, ev sahipleri farklı bir zam talep edemeyecek veya kiracıyı evden çıkaramayacak. Ancak, ev sahiplerinin geçerli hukuki sebeplerle evi boşaltma hakkı bulunuyor. Bu durum, kiracıların haklarını koruyan önemli bir düzenleme olarak öne çıkıyor.

Diğer yandan Sanayi Gazetesi'nde yer alan habere göre, kiracılar, kira artışlarının makul sınırlar içinde kalmasını sağlamak için TÜFE’ye bağlı kalacaklar. Ev sahipleri ise, piyasa koşullarına uygun kira artışları yapabilecekler, ancak yasal sınırlamalar çerçevesinde hareket etmek zorunda kalacaklar. Kiracılar beş yıllık süreyi doldurmadıysa ve mevcut uygulama devam ederse, yine TÜFE oranında zam yaparak yasal yükümlülüklerini yerine getirebilecekler.

"Yüzde 65 zam yolda, dava yağmuru başlayacak"

Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği Başkan Vekili Mustafa Hakan Özelmacıklı, anketleri incelediklerinde yüzde 25 sınırına çok az kişinin uyduğunu belirtirken, "Ev sahipleri genelde bu sınırın üzerinde hareket etti. TÜFE sistemi geldiğinde anlaşmazlıklar azalabilir. Ancak bu sisteme dönüş ile kirası düşük kalan kiracılar ile yeni kiracılar arasındaki fark azalacak. Bu durum mal sahiplerinin evlerini kiraya vermekten kaçınmasına ve bu yerleri satışa koymalarına neden olmuştu. Bu nedenle düzenleme kalktığında konuttaki arz kısmen de olsa arttırılabilir" dedi.

Ev sahiplerinin 1 Temmuz'a kadar evlerini boş tuttukları yönündeki iddiaları sorduğumuz Özelmacıklı şu yanıtları verdi:

"İstanbul'da metrekare fiyatları yükseldi. 100 metrekare için 20 bin TL kira söz konusu, mal sahiplerinin temmuzu bekleme ihtiyacı yok zaten bu sınır gelmezse TÜFE üzerinden kira zammı yapacaklar. 2023 yılında 120 bine yakın ev sahibi kiracı davası açıldığını biliyoruz. Bu süreçte ev kiralamak isteyenler hızlı olmalı. Kiralık daire sayısı az. Tayin durumları, yatırımcının kiraya vermek için daire almaması, ek emlak vergileri derken özellikle Eylül'e doğru konutta tansiyon yükselir."

Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Dr. Ahmet Büyükduman ise kira sınırı kalktıktan sonra TÜFE rakamlarına göre kiralara en az yüzde 65 zam geleceğine dikkat çekerek, "Bu orana rağmen piyasa ortalamasında kalacak kiracılar mevcut, ev sahipleri de uyarlama davası açabilirler. Bu sınıra zaten uyan kişiler de çok az sayıda" ifadelerini kullandı. Kira uyarlama davalarının artabileceği uyarısında bulunan Büyükduman, kiracıların TÜFE düzeni gelmeden gelirinin yüzde kaçının kiraya gittiğini düşünmelerini ve orta bir yol bulmaları tavsiyesinde bulundu. 

Öte yandan Avukat Sinan Keskin ise yüzde 25 sınırının kaldırılmasını olumlu bulduğunu belirtirken, şöyle konuştu:

"Ekonomide olduğu gibi, konut piyasasının da normalleşmenin başlaması gerekiyor. Yüzde 25'lik kira zammı kısıtlaması, kiracı mağduriyetinden; ev sahiplerinin mağduriyetine doğru evrilmiş durumda. Zam sınırının kaldırılması ile her ay açıklanan TÜFE oranında kira artışları yapılabilecek. Kiracıların, artış oranını tam yapmamaları durumunda; eksik ödenen bedelden dolayı haklarında icra takibi başlatılabilir ve bu durum aynı zamanda tahliye nedeni sayılır."