Bizans tünellerine beton dökmüşler

Fatih'in Sultanahmet semtinde yer alan Sokullu Mehmet Paşa Camii'nin bitişiğindeki 1. derece arkeolojik alanın, 2. derece sit alanına çevrildiği ve imara açıldığı iddia ediliyor. Ardından başlayan inşaat çalışmaları, mahalle sakinlerini ayaklandırdı.

Zaman gazetesinden Cafer Can'ın haberine göre İstanbul'un Fatih ilçesindeki tarihi eserlerin sit derecelerinin değiştirilerek imara açılması, 17-25 Aralık büyük yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarıyla gündeme gelmişti. Bu yolla tarihi yarımadadaki eski eserlerin ranta kurban edilmesi tepki çekmişti. Fatih'teki tarihi eserlerin talan edilmesi tüm bu tepkilere rağmen devam ediyor. Sultanahmet semtinde yer alan Mimar Sinan'ın eseri Sokullu Mehmet Paşa Camii ve Özbekler Tekkesi'nin hemen bitişiğinde bulunan birinci derece arkeolojik alanın, ikinci derece sit alanına çevrildiği, böylelikle imara açıldığı iddia ediliyor. Bunun ardından arkeolojik alanda başlayan inşaat çalışmaları, mahalle sakinlerini ayaklandırdı. Uzun yıllardır bölgede oturan Hacı Hüseyin Gencer, birçok defa imza toplayarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Fatih Belediyesi'ne şikâyette bulunduklarını ama kendilerinin dikkate alınmadığını söylüyor. Gencer, son olarak konuyu cumhuriyet savcılığına taşıyarak suç duyurusunda bulundu. Fatih Belediyesi ise konuyla ilgili yöneltilen soruları cevapsız bıraktı.

Binbirdirek Mahallesi Dizdariye Çeşmesi Sokak'ta bulunan ve tapuda 125 ada 32 parsel olarak kayıtlı arsa altında Bizans ve Osmanlı dönemine ait tarihi eserler bulunuyor. İstanbul 4 No'lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun, korunması gereken eserler var diyerek 1. derece arkeolojik sit alanı ilan ettiği, 50 yılı aşkın bir süredir de imara kapalı bulunan arsada dozerle arkeolojik eserler tahrip edilmiş. Bizans krallarına ait olan kaçış tünelleri betonla kapatılarak yok edilmiş. Yine görgü tanıklarının ifadesine göre, Bizans dönemine ait su sarnıcı da dört kamyon taşla doldurularak kapatılmış durumda. Yapı müteahhidi olarak Eren İnşaat, yapı denetim firması olarak da Nas İnşaat isimlerinin görüldüğü çalışmalarla 1. derece arkeolojik sit alanına otel yapılacağı iddia ediliyor.

İnşaatın yapıldığı parsele ilişkin daha önce Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Müdürlüğü kararlarında “Dünya miras alanı sınırları ve 1. derece koruma bölgesi” içinde olduğuna dair kararlar bulunuyor. Arsada 1972 tarihli ve 6616 sayılı gayrimenkul eski eserler ve anıtlar yüksek kurulu kararıyla tescil edilen tarihi duvar, yine tescilli Buhara Özbekler Tekkesi ile arsa arasında bulunuyor. Arsa içinde ise Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü'nce 2013 tarih ve 152-1356-2213 sayılı yazısı ile Özbekler Tekkesi bitişiğindeki 125-32 parselde tekkeye ait “kagir konak” tescilli olarak kaydedilmiş durumda. Alanda ve çevresinde tarihi kalıntılar çıkması üzerine Türk İslam Eserleri Müzesi'nin denetiminde arkeolojik kazı yapıldı. Bu kazı sırasında da tarihi konak binasının temellerine ulaşıldı. Bunun üzerine İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, 2013 tarih ve 2201 No'lu kararıyla, 125 ada 32 parselde ortaya çıkarılan kagir konak kalıntılarını tescil etti. İnşaat sahiplerinin iptal istekleri ise 2014 tarihinde reddedildi. Kurul kazı rölövelerini belge olarak kabul ederek, kalıntıların korunması için güvenlik önlemleri alınmasına karar verdi.

Arkeolojik alanda bulunan otoparkın tapuda satıldığı söylentileri ve alanda otel yapılmasına izin verileceği iddiaları, Fatih Belediyesi'nin imar izniyle tekrar gündeme geldi. Belediyenin 1/1000'lik imar planında sit alanında 9.5 metre yükseklikte inşaat yapma hakkı vermesiyle tartışma yeni bir boyuta taşındı. İmar planı askıya çıktığında kanuni süre içinde itiraz eden mahalle halkına belediye tarafından ‘itirazınız reddedildi' diye basit bir yazıyla cevap verildi.

Arkeolojik alana 2011'den beri otel yapılmak isteniyor

Sit alanında inşaat yapma girişimlerine 2011'de başlandığını belirten mahalle sakini Hacı Hüseyin Gencer, konuyu eski Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'a ilettiklerini ve Günay'ın telefon talimatı ile inşaatı hemen durdurduğunu söyledi. Gencer, “Arsa zemininden hemen 5-6 metre aşağı inildiğinde Bizans kralları için yapılan ve Yenikapı'ya dek uzandığı söylenen kaçış tünelleri var. Yakın zamanda belediye tarafından üstü koruma amaçlı örtülmüştü. Ayrıca hemen yan tarafında tarihi sarnıç var. Hemen alt parselinde ise yakın zamanda belediye tarafından restore edilen “Özbekler Tekkesi” ve tarihi mezarlığın da yer aldığı çilehane mevcut. Arsanın hem altında hem de komşu arsalarında arkeolojik zenginlikte Bizans ve Osmanlı dönemi kalıntıları bulunuyor. Önceki koruma kurulu kararlarında 1. derece koruma bölgesi olan bu yer nasıl oldu da 2. derece koruma alanı haline getirildi?” ifadelerini kullandı. Gencer, Bizans dönemine ait alanın talan edilmesine acilen müdahale edilmesi gerektiği kanaatinde. Aksi takdirde alandaki ve çevresindeki arkeolojik eserlerin tamamıyla yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını aktarıyor.