Prof. Dr. Daron Acemoğlu'ndan kripto paralar için kritik uyarı

1993 yılından beri Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) ekonomi profesörü olan ünlü ekonomist Prof. Dr. Daron Acemoğlu Sosyal medya paylaşımında Web 3.0’dan dijital teknolojiye ve Bitcoin‘e kadar birçok farklı konuya değinen Prof. Dr. Daron Acemoğlu şunları söyledi:

"Dünkü yazımda, bilginin kontrol edilmesinin gittikçe merkezileşmesinden bahsetmiştim. Bazıları bu argümanımın, kripto paralar için olumlu bir yorum olduğu fikrini çıkardı. Ben büyük ölçüde böyle düşünmüyorum. Ancak olumlu bir argüman dillendirecek olursak, şunlar düşünülebilir: Devletler para ve para politikalarını kontrol eder ve çok fazla güç toplarlar. Başta Bitcoin olmak üzere kripto paralar bu gücü sınırlar, hatta devletlerin yanlış hareket etmelerini de önler.

Paranın kontrolü, siyasilerin bazı yetkilerini kötüye kullanmasına neden olsa da bunu önlemenin en iyi yolu demokratik siyasettir. Merkez bankalarının sorumlu hareket etmesini sağlamanın da… Evet, kabul ediyorum, her zaman çok kolay olmuyor.

Kripto paralar konusunda beni endişelendiren unsurlardan bir tanesi, bu tarz varlıkların belli oranda düzen bozucu felsefe içermeleri. Peki, demokratik politikaları ve onun devlet kurumları üzerindeki etkisini bir kenara bırakalım. Sadece hükumet etkileşimine odaklanalım.

Emin olmamakla birlikte bu tarz düzen bozucu hareketler teknoloji tabanlı merkeziyetsizlik olarak görülen Web 3.0 ve hatta bazı merkezi finans unsurlarında görülebilir.

Karmaşık demokratik işlerden çekilip teknoloji optimizmiyle sarılı kriptoya yatırım yapıp, para kazanmak tehlikeli bir hal alabilir. Tabii ki kripto para yatırımı yapıp kolay para kazanmak, tesadüfi ve anlık bir şey olmaz. Kriptonun içinde büyük bir endüstri ve oradaki anlatıya inanıp yatırım yapan bir büyük kitle  söz konusu…

Kripto paralarla ilgili birçok başka sorun da var. Bir akademik çalışma, Bitcoin işlemlerinin dörtte birinin  yasa dışı işlemlerle bağlantılı olduğunu gösteriyor. Ayrıca, Bitcoin gibi ‘proof of work-iş kanıtı’ sistemine dayalı kripto paralar da çok büyük oranda miktarda enerjinin boşa harcanmasına neden oluyor.

Kripto sistemi, 20 binden fazla kripto para arasından birinin değişim aracı olarak kullanılması durumunda oluşacak büyük senyoraja (yeni para çıkarılmasından elde edilen gelir) dayanıyor. Bunun adı tamamen rant aramaktır. Bu da devletlerin gelirlerinden çalmak anlamına gelir.

Yine de gelecekte bir gün blok zinciri tabanlı bir paranın sosyal olarak kullanışlı olup olmayacağı konusunda kararsızım. İşte sizin için olumlu bir senaryo…

Eğer devletler dijital para teknolojisine geçer ve vatandaşları hakkındaki verileri dijital kayıtlarla tutarsa işte o zaman hiçbir mahremiyet kalmaz. Bu da büyük seviyede bilgi kontrolünü devletlerin eline verir.

Bununla birlikte, birkaç kişi Hayek’in argümanının, dünkü yazımda imâ ettiğimden daha geniş bir şekilde yorumlanması gerektiğini söyledi. Bu çözümlemeye göre daha fazla veri toplamak daha iyi bir sosyal ortam yaratmaya yarayabilir. Ancak bunu yapmanın, yani çok veri toplamanın sosyal öğrenimin altını oyacağına inanıyorum.

Eğer böyle bir durum olursa, demokratik siyaseti terk etmek doğru olmayacaktır. Ayrıca, halkın merkeziyetsiz ve özel koruyucu araçlara ulaşımı da, politikanın, paranın ve bilginin demokratik kontrolünü de güçlendirebilir."