Özel güvenlik sisteminde devrim gibi düzenleme

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Çağlayan’daki İstanbul Adalet Sarayı’nda Savcı Mehmet Selim Kiraz’ın öldürüldüğü saldırı ve Türkiye genelindeki elektrik kesintilerinin ardından geçtiğimiz yıl “tarih olmalı, kaldırılmalı” dediği özel güvenlik sektörüne çeki düzen geliyor. Milliyet'ten Şebnem Hoşgör'ün haberine göre, İçişleri Bakanlığı, hazırladığı “Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarı Taslağı”nı ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne açtı. Taslakla öngörülen dikkat çekici düzenlemeler şöyle:

Hak ve menfaate koruma: Özel güvenlik şirketi “Kişilerin sahip oldukları her türlü meşru hak ve menfaate koruma ve güvenlik hizmeti sunmak üzere faaliyet izni verilen ticari şirketler” olarak tanımlandı.

Stratejik yer ve tesisler: Mevcut kanuna mülki idare amirleri ile özel güvenlik görevlilerinin daha geniş yetkilere sahip olacağı “stratejik yer ve tesis” tanımı ekleniyor. Buna göre, geçici olsa bile faaliyeten alıkonulmaları halinde milli güvenlik, ülke ekonomisi veya toplum hayatı bakımından olumsuz sonuçlar doğurabilecek askeri olmayan kamu ve özel kuruluşlara ait yer ve tesisler stratejik yer ve tesis kabul edilecek. Bu kapsama hangi yer ve tesislerin gireceğine İçişleri Bakanlığı karar verecek. Buralarda çalışacak özel güvenlik görevlileri için genel hükümlere ilave ölçütler belirlenebilecek.

Kaymakamlara da yetki: Mevcut kanunda özel güvenlik hizmeti sağlanması konusunda sadece valilerin yetkileri sıralanırken, yeni taslakta kaymakamlara da bu konuda yetki veriliyor. Buna göre, talepleri doğrultusunda kişi, kurum ve kuruluşlara özel güvenlik hizmeti sağlanması artık il özel güvenlik komisyonları ile büyükşehir statüsündeki illerin merkez ilçe kaymakamlıklarınca kurulacak ilçe özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine vali veya kaymakamın iznine bağlı olacak.

Son sözü valiler söyleyecek: İl özel güvenlik komisyonları kişi koruma, stratejik yer ve tesisler ile dış ilçelerdeki özel güvenlik konularında, ilçe özel güvenlik komisyonları ise merkez ilçe sınırlarında yetkili olacak.  Özel güvenlik komisyonları, özel güvenlik görevlisi, silah ve canlı güvenlik tedbiri için izin verecek, bunların azami sayısını belirleyecek. Ancak nükleer tesis, hava meydanı, liman ve spor müsabakaları gibi yerlerde alınacak güvenlik tedbirlerine ilişkin uluslararası yükümlülükler saklı olacak. Komisyon kararları valinin onayı ile yürürlüğe girecek.

MÜLKİ İDARE AMİRLERİNE GENİŞ YETKİ

Mülki idare amirleri, kamu güvenliğinin gerektirdiği hallerde, alınan özel güvenlik tedbirlerini yetersiz bulduğu takdirde ek önlemler aldırmaya yetkili olacak. Özel güvenlik izni talebinde bulunulmamış olsa dahi, ticari faaliyetler, konferans, konser gibi etkinliklerde özel güvenlik görevlisi görevlendirmesi isteyebilecek.

Kolluğa 3 katı ücretle ek iş imkanı: Mülki idare amirleri görevlendirilen özel güvenlik sayısını yeterli bulmazsa, “görevde olmayan genel kolluk görevlilerini” görevlendirebilecek. Bu kolluk görevlilerine, ilgili kişi, kurum veya kuruluş tarafından günlük harcırah miktarının 3 katı tutarında ödeme yapılacak.

Fedai sistemine son: Gazino, pavyon, gece kulübü, meyhane, bar, birahane ve benzeriAlkollü içki tüketilen umuma açık eğlence yerlerinde koruma, kontrol ve benzeri adlar altında koruma ve güvenlik hizmeti niteliğindeki faaliyetler de özel güvenlik hizmeti sayılacak ve izne tabi olacak.

ACİL İZİNLERİN KAPSAMI DEĞİŞİYOR

Acil durumda Valilik izni yeterli:  Geçici kişi koruma ve güvenlik hizmetlerinin komiyon kararı olmaksızın verilebilmesinin kapsamı genişleyecek. Mevcuttan farklı olarak ticari faaliyetler, spor müsabakaları, tehlikeli ve patlayıcı madde nakillerinde de valilik ve merkez ilçe kaymakamlıklarınca 90 günü geçmemek üzere özel güvenlik izini verilebilecek. Geçici kişi koruma izinleri de yine il ve ilçe özel güvenlik komisyon kararı aranmaksızın valilikçe verilecek.

Bildirim süresi kısalıyor: Mevcut kanunda göreve başlayan, görevinden ayrılan özel güvenlik görevlilerinin 15 gün içinde valiliğe bildirilmesi öngörülürken, taslakta görev alanı değişenler de kapsama alınarak bu süre 10 güne indiriliyor.

Sözleşmeler bildirilecek: Özel güvenlik şirketleri ile alarm ve elektronik güvenlik şirketleri, kişi, kurum ve kuruluşlara sağlayacakları hizmetlere ilişkin sözleşmeleri, işin başladığı ve sona erdiği günden sonraki ilk işgününde mülki idare amirliğine bildirmek durumunda olacak.

Halka açılabilecek: Bakanlıktan faaliyet izin belgesi alan güvenlik şirketleri, yüzde 49’unu geçmemek üzere hisselerini halka açabilecek. Bu şekilde hisse sahibi olanların şirket adına karar verme yetkisi bulunmayacak.

Yöneticilik için 5 yıl:  Özel güvenlik görevlisi olarak en az 5 yıl çalışmayanlar özel güvenlik şirketlerinde yöneticilik yapamayacak. Ancak kanun yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet izni almış şirketlerin yöneticileri nde bu şart aranmayacak. Yöneticilerin silah bilgisi ve atış dersini alması zorunlu olacak.

Birim sorumlusu şartı: Şirketler en az 25 özel güvenlik görevlisi istihdam ettikleri şubelerinde veya projelerinde bir şube veya proje sorumlusu istihdam edecek.

GEÇERSİZ BELGEYLE FAALİYETE HAPİS

3 yıla kadar hapis: Geçerli kimlik kartı olmadan koruma ve güvenlik faaliyeti yürütülen kişiler 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ile cezalandırılacak.

5 yıl içinde başvuru şartıyla: Genel kolluk kuvvetlerinden ve MİT’ten emekli olanlar ile bu görevlerde en az 5 yıl çalıştıktan sonra kendi istekleriyle ayrılanlara emekli oldukları ya da ayrıldıkları, yükseköğretim kurumlarının güvenlikle ilgili bölümlerinden mezun olanlara da mezun oldukları tarihten itibaren 5 yıl içerisinde başvurmaları halinde, temel eğitim şartı aranmaksızın kimlik yani çalışma izni verilecek.

Suç kaynağına dönüşmeleri beklenmeyecek: Taslakla, mevcut kanunun ‘Amacı dışında faaliyet gösterdiği veya suç kaynağına dönüştüğü tespit edilen şirketlerin’ faaliyet izninin iptalini öngören maddesinden ‘suç kaynağına dünüştüğü’ ifadesi çıkarılacak.

Fazla istihdama para cezası: Taslak uyarınca belirlenen azami sayısının üzerinde özel güvenlik görevlisi istihdam edenlere fazladan istihdam ettikleri her kişi için idari para cezası uygulanacak. Taslakta para cezasının miktar bölümü boş bırakıldı.

ARAÇ ARAYIP KONTOL EDEBİLECEK

Trafiği düzenleme görevi: Özel güvenlik görevlilerinin yetkilerini düzenleyen maddeye “araçları” ifadesi eklenerek, üst ve eşyalara ilişkin elektronik cihazla kontrol etme yetkisinin kapsamına araçlar da alınacak. Özel güvenlik görevlileri görev alanlarında kimliğin yanısıra, araçlara ait trafik belgelerini kontrol etmeye de yetkili olacak. Umama mahsus olmayan görev alanında trafiği düzenleme de güvenlik görevlisinin görev ve yetkileri arasında bulunacak.

Köpek kullanımı yasallaşıyor: Yeni düzenlemeyle “canlı güvenlik tedbirleri” ifadesiyle özel güvenlik hizmetlerinde köpeklerin kullanımı yasal dayanağa kavuşacak. Köpekler için de özel güvenlik mali sorumluluk sigortası yaptırılacak.

Stratejik yerlerde elle arama: Özel güvenlik görevlileri stratejik yer ve tesislerde, buralara giren çıkan kişiler ile gerektiğinde görevli personelin üstlerini, araçlarını ve eşyalarını mülki idare amirinin yazılı emriyle elle arayabilecek, araçları ve eşyaları köpek kullanarak kontrol edebilecek.

Silahların muhafazası yükümlülüğü: Mevcutta olduğu gibi koruma ve güvenlik hizmetlerinde kullanılacak silah ve teçhizat, özel güvenlik izni alan kişi, kurum veya kuruluş tarafından temin edilecek. Kişi, kurum, kuruluş veya şirketler bu silahların muhafazası için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olacak. Tahsis edilen silahlar 1 yıl süreyle görevde kullanılmaz ise silah kadroları iptal edilecek ve silahlar hakkında genel hükümler uygulanacak.

Suç makinaları alınmayacak: Özel güvenlik görevlilerinde aranacak şartlara ilişkin madde de değiştiriliyor. Buna göre, affa uğramış veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile, mevcuttan farklı olarak “özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı” suç işleyenler ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarından mahkum olanlar da özel güvenlik görevlisi olamayacak. Taksirle işlenenler hariç değişik zamanlarda aynı ya da farklı türden ikiden fazla suçtan dolayı mahkum olanlar da özel güvenlik görevi yapamayacak. Paraya çevrilmiş cezalar da bu kapsamda değerlendirilecek. Özel güvenlik görevlisi olmak isteyenlerin alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı nedeniyle tedavi görmemiş veya görmüyor olmaları gerekecek. 

5 yıl geçerli olacak: Arşiv araştırması veya güvenlik soruşturması olumlu olanlara diğer şartları da taşımaları kaydıyla çalışma iznini belgeleyen özel güvenlik görevlisi veya yönetici kimliği verilecek. Kimlik, 5 yıl geçerli olacak.