Piyasalar bıçak üstünde ! 6,40 TL'den dönen dolarda son durum !

Dolar, gece saat 1.30 sularında hızlı yükselişe geçerek 6.38 TL 'yi buldu. Daha sonra tekrar düşüş trendine giren dolar, sabah saatlerinden itibaren 5.80 bandında sabitlendi. 

TL’nin seans içi Dolar’a karşı değer kaybı yüzde 15’i aştıktan sonra kur gerilemeye başladı ve yeniden 5,80’li seviyelerde dengelendi. Dolar/TL Asya’da 5,80’lerden işlem görüyor ve TL’nin Dolar karşısındaki günlük değer kaybı da yüzde 1’in altına inmiş durumda.

Piyasayı takip eden analistler, TL’deki sert harekete yol açacak herhangi bir yeni gelişme olmadığına dikkat çekiyor. Bugün İngiltere’de resmi tatil nedeniyle piyasalar kapalı olacak. Londra borsasında işlem yapılmadığı günlerde uluslararası para piyasalarında da işlem hacimleri düşük seviyelerde kalıyor.

Asya piyasalarında Pazartesi günü işlemlerinin başlamasından kısa bir süre sonra Türk Lirası ABD Doları karşısında hızla değer kaybetmeye başlamıştı ve Dolar/TL kuru saniyeler içerisinde 6.39 seviyesini aşmıştı. 

Piyasayı takip eden analistler, TL'deki sert harekete yol açacak herhangi bir yeni gelişme olmadığına dikkat çekiyor.

Altında tarihi rekor ! Gram altın 316 liraya yükseldi

‘FLASH CRASH’ NEDİR?

BBC Türkçe’nin haberine göre; Türk Lirası’nın Dolar karşısında birkaç dakika içerisinde 60 kuruş değer kaybedip yine sadece birkaç dakikada Asya piyasalarının açılışındaki seviyelerine gelmesi piyasa terminolojisinde ‘Flash Crash’ olarak adlandırılan fiyatlama hareketleriyle benzerlik gösteriyor.

‘Flash Crash’ ifadesi, bir varlığın fiyatlamasında dalgalanmanın çok kısa süre içerisinde hızla artması anlamına geliyor.

2010 yılında ABD’deki New York Borsası’nda benzer bir olay yaşanmış ve New York Borsası’nın üç ana endeksi Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq saniyeler içinde yüzde 10 değer yitirmişti.

Ardından tüm endeksler yine hızla toparlanmıştı. 2010’da yaşanan bu olay ‘Crash 2:45’ olarak kayda geçmişti. Satış dalgası ABD Doğu yakası saati ile 14.32’de başlamış ve 14.45’te borsalar normale dönmüştü.

Bu ani piyasa hareketlerine özellikle 2000’li yılların başından bu yana giderek daha yaygın biçimde kullanılan piyasa algoritmalarının yol açtığı belirtiliyor.

Piyasa algoritmalarının kısa süreli bir program hatası sonucu herhangi bir varlıktaki ‘Al’, ‘Sat’ emirlerinde anormallik olduğunu varsayması durumunda ani yüklü satış emirleri verebildiği biliniyor.

Gelen bir yüklü satış emri, diğer algoritmaları da tetikliyor ve söz konusu varlığın fiyatında ani bir çöküş yaşanabiliyor.

Londra merkezli varlık yönetimi şirketinden gelişen piyasalar stratejisti Tim Ash, TL’de yaşanan dalgalanmanın algoritma bazlı bir ‘flash crash’ gibi gözüktüğünü ifade etti ve “Ancak TL’yi kırılgan kılan başka nedenler de var. Arjantin’deki krizin bulaşma riski, genel riskten kaçınma eğilimi, Merkez Bankası’nın politika seçimlerinin piyasayı tedirgin etmesi gibi” dedi.

ABD’yle Çin arasındaki ticaret savaşı, özellikle ‘gelişmekte olan’ ekonomilerde sert dalgalanmalara neden oldu. Trump sosyal medya hesabından “1 Ekim’den başlamak üzere Çin’den gelen ve şu anda yüzde 25 gümrük vergisi uygulanan 250 milyar dolarlık ürüne yüzde 30 oranında vergi uygulamaya başlayacağız. Ayrıca halihazırda yüzde 10 vergi uygulanan 300 milyar dolar değerindeki Çin ürünü de 1 Eylül itibariyle yüzde 15 oranında vergilendirilmeye başlanacak” paylaşımında bulundu. Çin de 75 milyar dolar değerindeki ABD ürününe, gümrük vergisini yüzde 5 ya da yüzde 10 artıracağını duyurdu.

Karşılıklı bu hamleler piyasalarda sert düşüşlere neden olurken, para birimleri üzerindeki baskıyı da artırdı. Türkiye’de gece saatlerinde dolar 6,39’u gördü, bankaların stop-loss’u (zarar durdurma) ile yeniden 5.80 düzeyine geriledi.

Ekonomistler, dalgalanmanın nedenlerini ve piyasaları nasıl günlerin beklediğini Gazete Duvar'a anlattı…

DR. GÜNGEN: ÇALKANTILI BİR ORTAM BEKLENTİSİ TETİKLEDİ

Dr. Ali Rıza Güngen, yaptığı açıklamada, işlem hacminin düşük olduğu anlarda yapılan al-sat işlemleri kurda dikkate değer oynamalara yol açabildiğini belirterek, “Büyük ihtimalle Merkez bankacılarının toplantısı sonrasında daha fazla faiz indirimi belirsizliği kadar ticaret savaşlarının derinleşmesi riski nedeniyle de ‘yükselen piyasalar’da çalkantılı bir pazartesi öngörüldü” dedi. Çeşitli otomatik satış emirleri nedeniyle de, işlem hacmi düşükken bir fırlama görüldüğünü vurgulayan Güngen, şu değerlendirmede bulundu:

“Ancak daha sonra da düzeltme hamlesi geldi. Bu ‘olanağın’ son bir yılda zaman zaman kuru tutmak için kullanıldığını da görüyoruz. Türkiye, devlet bankalarının Asya piyasalarında yüklü dolar satışlarıyla zaman zaman kurda hızla yukarı çıkışı engellenmeye çalıştıkları biliniyor. Türkiye’de reel efektif döviz kurunun seviyesi ve ekonomik durgunluk nedeniyle TL’nin değerinin bir yıl öncesine benzer şekilde düşmesi zor, ancak kriz ortamında Erdoğan yönetiminin kararları ve Türkiye’nin kendisinin de derinleştirdiği çeşitli jeopolitik gerginlikler nedeniyle halen hızlı oynamalar görebiliyoruz. Dün geceki olayın doğrudan kriz ortamıyla değil, küresel piyasalarda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkeler açısından finansman maliyetlerinin artışı ve çalkantılı bir ortam beklentisi nedeniyle gerçekleştirilen birkaç hacimli işlemle ilgisi var gibi duruyor.

SAĞLAM: EKONOMİDEKİ KIRILGANLIĞIN SONUCU

Ekonomi yazarı Mühdan Sağlam ise hafta sonu ABD-Çin arasında başlayan tarife geriliminin eylül ve aralıkta ABD’nin Çin’e dönük tarifeleri artıracağını gösterdiğini belirterek, şu noktalara dikkat çekti: “Bu noktada Yuan’ın hızla dolar karşısında değer kaybettiğini gördük. Benzer biçimde Suudi Arabistan ve İsrail borsalarında sert bir düşüş yaşandı. Gece Asya’da borsaların açılmasıyla beraber TL hızla dolar karşında değer yitirdi. Yaklaşık 30 dakika süren bu gelişme, yatırımcıların zararı kes emriyle ancak durdurulabildi. Genel olarak dolar yükseliş eğilimine geçti, ancak liradaki ölçüsüz değer kaybı Türkiye ekonomisindeki sorunların yarattığı kırılganlığın bir sonucu. Lira çok kırılgan ve onu güçlendirmek için Merkez Bankası’nın elinde çok araç da kalmadı. ABD-Çin ticaret savaşı ve Almanya ekonomisindeki durgunluk dikkate alındığında dolar/TL paritesinde dalgalanmanın devam edeceğini söyleyebiliriz.

GÜRSES: STOP-LOSS NOKTALARI MAYIN GİBİ PATLADI

Ekonomi yazarı Uğur Gürses ise gece yaşanan dalgalanmayı, Trump’ın ticaret savaşına yeni bir basamak eklemesinin ardından kimi panik yatırımcıların TL’ye karşı dolar almasıyla kurun hızla yükseldiğini ifade etti.

Gürses, sosyal medya hesabından şu analizde bulundu:

“Trump’ın ticaret savaşına yeni bir basamak eklemesi Dolar/Yuan kurunun 7.18’e fırlamasına neden oldu. Tüm gelişen ülke paralarına ilave baskı demek bu.

Kimi panik yatırımcılar TL’ye karşı dolar alınca, kuru yukarı ittiler. Sığ piyasada kur, daha önce zararı sınırlamak için ‘stop loss’ siparişi bırakılan seviyelere değince kur daha da sıçradı. Daha yukarı seviyelerdeki ‘stop-loss’ noktaları mayın gibi patlamaya başladı ve kur 6 seviyesini de aşıp 6.33’e kadar vurdu. sonra da bu köpük söndü. Ama Trump-Yuan döngüsü devam ettikçe kur çok dalgalanacak. Buna hazırlıklı olmak gerekiyor.

Peki neden bunlar neden TL’nin başına geliyor? Hâlâ en kırılgan para olarak görüldüğü için. O yüzden TL’nin ‘koruma kalkanı’ olan faizin düşürülmesi-düşürme baskısı bu kırılganlığı besliyor.”

BBC Türkçe