Devlet harcıyor, vatandaş kısıyor!

Ekonomik krizin hem üretim hem tüketim üzerindeki yıkıcı tahribatı devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), “Dönemsel Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, I. Çeyrek: Ocak - Mart, 2019” raporu bunu bir kez daha ortaya koydu. Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH), 2019’un ilk 3 ayında geçen yılın aynı dönemine göre reel olarak yüzde 2.6 küçüldü. Türkiye ekonomisi 2018’in son 3 ayında da yüzde 3 küçülmüştü. 

Yatırım yapan yok

GSYH TL bazında yüzde 16 artarak 914.7 milyar liraya çıkarken, dolar bazında yüzde 17.6 düşerek 170.4 milyar dolar oldu. GSYH’ye sektörel olarak bakınca tarım yüzde 2.5 büyürken, sanayi yüzde 4.3, imalat sanayi yüzde 4.7, inşaat yüzde 10.9, hizmetler yüzde 4 küçüldü. Finans ise yüzde 1.5 büyüdü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH ise 2018’in son 3 ayına göre yüzde 1.3 arttı. 

Harcamalar açısından bakınca AKP hükümetinin küçülmenin daha da yüksek olmasını engellemek, krizin saklamak için seçim öncesi harcamaya yöneldiğini görülüyor. İlk 3 ayda yurttaşın tüketim harcamaları geçen yılın aynı dönemine kıyasla reel olarak yüzde 4.7 gerilerken, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.2 arttı. 

Yurttaşın tüketim harcaması dayanıklı mallarda yüzde 19.5, yarı dayanıklı mallarda yüzde 18.2, hizmet alımında yüzde 2.5 düşerken, dayanıksız mallarda sadece yüzde 1.6 arttı. Yatırım harcamaları (gayri safi sabit sermaye oluşumu) ise tam anlamıyla durdu. Geçen yılın son 3 ayında reel olarak yüzde 12.9 gerileyen bu harcamalar, 2019’un ilk 3 ayında da yüzde 13 küçüldü.

Daralmanın devamı gelecek

- Prof. Dr. Yalçın Karatepe: Para olmadığı için hanehalkı harcamaları azalırken, kamu harcayarak ekonomiyi ayakta tutmaya çalışmış görünüyor.

- Ekonomist Muammer Kömürcüoğlu: İkinci çeyrekte de yıllık bazda daralmanın ilk çeyreğe kıyasla hız keserek devam etmesini, yılın ikinci yarısında ise toparlanma bekliyoruz.

- Ekonomist İnan Demir: Volatilite ve siyasi belirsizliğin ekonomiyi baskılamasıyla ikinci çeyreğe yönelik göstergeler negatif büyümeye işaret ediyor.

- Doç. Dr. Ümit Akçay: Kredilerdeki gelişmeler gibi bazı verilere bakınca 2019’un ikinci çeyreğinde yeni bir çeyrekten-çeyreğe daralma olması yüksek ihtimal.