Abd, Şirket Birleşmelerine Karşı Piyasaya Müdahale Ediyor

WASHINGTON (AA) - GÜLBİN YILDIRIM - Amerikalı vergi uzmanları, ABD hükümetinin şirket birleşmelerini önlemeye yönelik yeni düzenlemelerini, piyasa ekonomisine müdahale olarak değerlendiriyor.

ABD Hazine Bakanlığının, son yıllarda giderek artan uluslararası şirket birleşmelerini hedefleyen ve 160 milyar dolarlık Pfizer-Allergan anlaşmasını engelleyen yeni vergi düzenlemelerine yönelik tartışmalar, tüm hızıyla devam ediyor.

Amerikalı vergi uzmanları, ABD'li şirketlerin ülkedeki yüksek vergilerden kaçmak için yabancı şirketlerle birleşmesinin ülke için önemli sorunlar yarattığını ancak hükümetin bunu engellemek adına piyasaya beklenmeyen ve spesifik müdahalelerde bulunmasının da endişe verici olduğunu vurguluyor.

- Yeni kurallar neyi değiştirdi?

ABD vergi kanunlarına göre, bir Amerikan şirketi, yabancı bir firmayla birleştiğinde ancak yeni kurulan şirketin hisselerinin yüzde 80'inden azına sahip olması durumunda bazı vergi avantajlarından yararlanabiliyor.

Birleşmeden elde edilebilecek vergi avantajlarından tam anlamıyla faydalanabilmek için söz konusu oranın yüzde 60'ın altında kalması gerekiyor.

ABD'li şirketlerle birleşmeyi planlayan daha küçük ölçekteki yabancı şirketler, işte bu eşik oranları gözeterek, yeni şirketteki paylarını artırmak için son yıllarda stratejik bazı satın alımlar gerçekleştirmişti.

Örneğin, piyasa değeri 200 milyar dolara yakın Pfizer'a göre çok daha küçük ölçekli kalan İrlandalı Allergan, birleşme anlaşması gündeme geldiğinden bu yana birkaç farklı ilaç şirketini satın alarak, piyasa değerini yaklaşık 11 milyar dolardan 125 milyar dolara kadar çıkarmıştı.

Buna karşın, Hazine Bakanlığının geçen hafta yürürlüğe soktuğu düzenlemeler, birleşme sonucu ortaya çıkan yeni şirketin hisselerinin paylaşımına yönelik hesaplamaları değiştirdi.

Pfizer-Allergan birleşmesinin iptal edilmesinde önemli rol oynayan yeni kurallara göre, ABD'li bir şirketle birleşmeyi planlayan yabancı şirketin son 3 yıl içinde bünyesine kattığı firmalar, oluşacak yeni şirketin bir parçası olarak sayılmayacak.

Eğer bu yeni düzenlenme olmasaydı, Pfizer, Allergan ile birleşmesi sonucunda ortaya çıkan yeni şirketin yüzde 56'sına sahip olacaktı. Ancak, iki şirket söz konusu kuralın Pfizer'ın yeni şirketteki payını yüzde 60'ın üzerine çıkaracağı nedeniyle birleşmeyi kısa sürede iptal etti.

- "Kurallar Pfizer-Allergan'ı hedef aldı"

AA muhabirinin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan American Enterprise Institute Uzmanı Aparna Mathur ve New York'da özel vergi ve muhasebe şirketi bulunan Robert Wilkins, yeni düzenlemelerin piyasa ekonomisine müdahale niteliği taşıdığı görüşünde birleşti.

Mathur, ABD Hazine Bakanlığının yeni kurallarının Pfizer-Allergan birleşmesini hedef aldığını öne sürerek, "Yeni kurallar, özellikle Pfizer ve Allergan birleşmesini durdurmak amacıyla tasarlanmışa benziyor. Pfizer-Allergan anlaşmasının masada olduğunu bildikleri göz önüne alındığında, yeni kuralların açıklanma zamanı da aşırı derecede tesadüf" ifadelerini kullandı.

Obama yönetiminin, yasal adresini kağıt üzerinde vergi oranı düşük başka bir ülkeye taşıyarak yüzde 35'lik kurumlar vergisinden kaçan şirketlere adeta savaş açtığını düşünen Mathur, şunları kaydetti:

"Başkan Obama, vergi amaçlı şirket birleşmelerinin vatanseverliğe aykırı olduğu ve bunları durdurmak için ne gerekiyorsa yapılması gerektiği defalarca kez söyledi. Dolayısıyla, bu kuralların spesifik birleşmeleri durdurmayı amaçladığına inanmak için hayalperest olmaya gerek yok. Hazine planlanan birleşmeleri engellemek için elinden gelen her şeyi yapıyor. Bunu Pfizer-Allergan'da gördük. Ama bu kurallar, diğer birleşmeleri önleyecek gibi değil. Bu nedenle, gelecek günlerde başka birleşmeleri önlemek için yeni kurallar açıkladıklarını görebiliriz."

Mathur, Obama yönetiminin bu yaklaşımının şirketleri ve yatırımcıları endişelendirdiğinin altını çizerek, geriye dönük ve keyfi yasal düzenlemelerinin uygun olmadığını dile getirdi.

Son 3 yıldaki satın alımların hesaba katılmamasının direkt Allergan'ın hedef alındığını gösterdiğini savunan Mathur, "Bu kurallar endişe verici çünkü şirketler şimdiye kadar geçerli olan yasalara uygun planlar yaptığı için cezalandırılıyor. Yürürlükte olan düzenlemelerin üstüne spesifik birleşmeleri hedef alan yeni kurallar eklemek doğru değil" görüşünü paylaştı.

- "Gerçek sorunu çözmeye çalışmıyorlar"

Mathur, ayrıca şirketlerin bu tür birleşmelere yönelmesine yol açan gerçek sorunun ABD vergi sistemi olduğunu vurgularken, "ABD'deki kurumlar vergisi, bu birleşmelerin arkasındaki asıl neden çünkü OECD'deki en yüksek kurumlar vergisine sahibiz. Şirketler bu nedenle adreslerini daha düşük vergili ülkelere taşınmayı istiyor. Eğer, vergi sistemindeki sorunları çözerbilirlerse, bu tür düzenlemelerle şirketlerin peşine düşmek zorunda kalmazlar. Ancak ne yazık ki gerçek sorunu çözmeye çalışmıyorlar" eleştirisinde bulundu.

Aparna Mathur, sözlerini "Ben bunun kesinlikle şirketlerin ve piyasanın işleyişinin ihlali olduğunu düşünüyorum. Temel olarak şirketlerin daha düşük vergi ödeyecekleri bir ülkeye taşınma hakları var ve ABD'deki vergi sistemi düzgün değil. Bu soruna yönelik politika, sorunu düzenlemelerle derinleştirmekten ziyade vergi kanunlarını iyileştirmek olmalı" diyerek tamamladı.

- "Pfizer-Allergan'ın iptal hızı düzenlemelerin etkisini kanıtladı"

New York'ta kendi adını taşıyan şirketiyle vergi ve muhasebe hizmetleri veren Robert Willins de ABD hükümetinin şirket birleşmelerine yönelik müdahalesini artırmasından rahatsızlık duyduğunu dile getirdi.

Bununla birlikte, müdahaleyi "gayri meşru" ya da "kötü niyetli" olarak tanımlayamayacağını belirten Willins, "Hükümetin şirket birleşmelerine geçmiştekinden daha fazla müdahil olmasından rahatsızlık duyuyorum. Ancak, hükümet böyle bir sürece müdahale ettiğinde bunu kamu çıkarına dayandırarak yapıyor. Bu nedenle, müdahalenin kötü niyetli olduğunu söyleyemem" dedi.

Willins, yeni düzenlemelerin tüm eleştirilere rağmen etkili olduğunu aktarırken, Pfizer-Allergan birleşmesinin iptal hızının bunu kanıtladığını sözlerine ekledi.