Rus işgali hava trafiğini allak bullak etti

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle başlayan süreç birçok yaptırımın da devreye sokulmasıyla sonuçlandı. Bunların en önemlilerinden biri ise dünya ülkelerinin hava sahalarını Rusya’ya ve Rus uçaklarına kapatması oldu.

Bu da dünya çapındaki yoğun hava trafiğinde oldukça büyük bir alanın üzerinden uçulamaz hale gelmesi ve her şeyin bir anda tepetaklak olması demek…

Bundan en çok etkilenecek bölge ise haliyle Doğu Avrupa ve Asya bölgesi olacak.

Yaptırımların etkisi havayolu şirketleri ve yolcular için değişen rotalar, artan maliyetler ve uçuş süreleri ve oluşturulması gereken yeni rotalar olarak hissedilecek.
Bu durum tıpkı Soğuk savaş döneminde dünyayı ortadan ikiye bölen Demir Perde’yi ve her şeyin ‘Batı ve Rusya’ olarak algılandığı çift kutuplu bir dünyayı anımsatıyor.

Peki günümüz dünyasında son durum nasıl? Her şey İngiltere ve Rusya’nın karşılıklı olarak birbirine hava sahasını kapatması ve uçaklarının ülke topraklarına inmesini yasaklamasıyla başladı. Art arda gelen hava sahası yasaklamalarına Polonya, Çekya da katıldı.

Rusya kendisine yaptırım uygulayan ve hava sahasını kapatan ülkelere kayıtsız kalmadı ve misilleme olarak 36 ülkeye hava sahasını kapattı. Bu ülkelerin arasında ABD, Kanada, Avustralya gibi ülkeler var.

Doğu Avrupa’nın Hava Trafiği haritalarında kocaman bir boşluk oluşmasına neden olan bu kararlar aynı zamanda da uzun mesafeli uçuşlarda büyük bir azalmaya yol açtı. Hali hazırda Rusya, İngiltere’nin kontrol ettiği yerler dışında, Atlantik üzerindeki uluslararası hava sahasını kullanıyor ve henüz durumdan etkilenmiş değil.

DOĞU ASYA’NIN DURUMU?

Soğuk Savaş döneminde Sovyet Bloğu ülkelerini pas geçebilmek için uçuşlar Grönland’dan Alaska’ya kuzeyden uçmak ve Alaska’nın Anchorage kentinde yakıt ikmali yapmak ve Bering Boğazı üzerinden Japonya’ya ulaşmak şeklindeydi. Çin üzerinden uçuşlar ise Kara Deniz ve Kafkaslar üzerinden uçarak Afganistan’ı pas geçmek ve Çin’e Orta Asya’dan ulaşmayı kapsıyordu.

Şu an için bu duruma gelinmiş değil. Ve modern havacılıkta uçakların sahip olduğu teknoloji yüzünden belki de bu rotalara hiç gerek kalmayacak. Ancak Koronavirüs yüzünden ticari uçuşlar ve uçuşların yolcuları zaten etkilenmiş durumdayken beklenen etki yine de oldukça büyük ve maliyetli görünüyor.

Rusya’nın coğrafi olarak ne kadar büyük bir alan kapladığı düşünülürse ülkeler ve hava yollarını zor günler bekliyor. Bu devasa toprak parçası dünya çapında birçok uçuşun Rusya üzerinden yapılmasına sebep oluyor.

Örneğin Hong Kong ya da Hindistan’a gidecek bir düzine İngiliz uçağı her gün Rusya üzerinden uçuyor. AB üyesi ülkelerden kalkan uçaklar rotaları Asya ülkeleri olunca Rusya üzerinden geçmek zorunda.

KARGO UÇUŞLARI

ABD ve Asya ülkeleri arasındaki kargo uçuşları da hemen her gün Rus hava sahasının küçük bir bölümünü kullanıyor. Koronavirüs öncesi dönemde kargo trafiğinin çok yoğun olduğu bu rota aynı zamanda uzun mesafeli ticari uçuşlar için de geçerli. Özellikle de İngiltere için.

Ancak İngiltere’nin en büyük havacılık şirketi savaşın başladığı ilk gün Rus hava sahasını yasaklı ilan etti bile. Bu da pandemi döneminde büyük yara alan havacılık sektörü için çok büyük yeni bir problem anlamına gelecek ve şirketlerin maddi anlamda toparlanmasını geciktirecek.

Üstelik koronavirüs döneminde kargo siparişlerinin patlaması ve ticari uçuşlardan çok kargo uçuşlarının yapılması sorunun ölçeğini genişletiyor. FedEx, UPS, Atlas, Kalitta, Western Global gibi birçok şirket bu soruna çözüm bulmak için kara kara düşünüyor.

MESAFE VE ZAMAN SORUNU

Günümüzde Alaska rotası Londra ve Tokyo arasında bir uçuşta yolculuğa bin 500 ila iki bin hava mili ve 3-4 saat süre ekliyor. Ancak en azından modern havacılık ekipmanları sayesinde Alaska’da yakıt ikmaline gerek duyulmuyor.

Dubai’den Houston’a, San Francisco’ya, Los Angeles’a ya da Auckland veya Hong Kong’dan Boston ve New York’a gitmek zorlaşacak, pahalanacak ve süresi uzayacak.

Bu uçuşlar genellikle Airbus A380 ya da Boeing 777 gibi uçaklarla yapılıyor ve bu uçakların teknolojisi en az 20 yıllık. Boeing 787 ve Airbus A350 ya da A330neo gibi uçaklar ise daha yeni teknolojik donanımlarla hava sahası yasağından mesafe ve zaman olarak daha az etkilenilecek donanımdalar.

Modern jetler 6 saatten fazla uçuş yapabilecek durumdalar ve bu uçaklar için Grönland, Kuzey Kanada, Alaska ve Japonya’daki hava alanları rota dahilinde hem iniş hem de yakıt ikmali için kullanılabilecek durumda.

Yaptırımlar sadece AB ülkeleriyle sınırlı kalmaz da NATO’yu da kapsarsa Norveç etkilenirken İsveç ve Finlandiya dışarıda kalacak. AB ile sınırlı kalırsa da tam tersi olacak ve İsveç ve Finlandiya yaptırıma dahil olacak ve Norveç dışarıda kalacak. Ancak Norveç açıklanan yaptırımların bir kısmına uyacağını çoktan açıkladı.

Öte yandan Rusya’nın duruma müdahalesi ve misilleme yaparak kendi yaptırımlarını uygulamaya koyması işleri şu an olduğundan çok daha karmaşık hale getirebilir…