İBB araştırdı: İstanbul işsizin de başkenti oldu

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstatistik Ofisi megakentin mart ayına ilişkin işgücü göstergelerini yayımladı. TÜİK ve Merkez Bankası verilerinden faydalanılarak oluşturulan verilere göre İstanbul’da 5 milyon 363 bin kişi istihdam ediliyor. Megakentin nüfusunun 15 milyon 462 bin olduğu düşünüldüğünde, kentte ilk kez çalışmayan bağımlı nüfus 10 milyonun üzerine çıkmış durumda.

Ekonomik bunalımın yarattığı yıkım bununla da sınırlı değil. İBB İstatistik Ofisi’nin TÜİK’ten derlediği verilere göre kentte çalışan kişi sayısı 5 yıl öncesinin dahi altında kalmış durumda. İstanbul’un 14 milyon 804 bin nüfusunun olduğu 2016’da kentte istihdam edilen kişi sayısı 5 milyon 558 bindi. Aradan geçen 4 yılda nüfus 658 bin kişi arttı, ancak çalışan sayısı 4 yıl öncesinden 195 daha az.

Genç nüfusun durumu daha vahim

İstihdam edilenlerin sayısındaki azalma genç nüfusta belirgin biçimde daha fazla. Uzun süredir iş hayatında olan kişiler çeşitli nedenlerle iş çalışma hayatına devam edebilirken, özellikle 15-34 yaş arasındaki nüfus ekonomik bunalımda istihdamdan daha kolay kopabiliyor. Gerek genç emekçilerin tercihleri gerekse patronların önce gençleri gözden çıkarması bu gelişmede etkili. 2020 sonu itibarıyla 15-34 yaş arasında istihdam edilenlerin sayısı 2 milyon 229 bin. Bu sayı son 10 yılın en düşük istihdam verisi. O kadar ki 2011 yılında 15-34 yaş arasında çalışan kişi sayısı 2 milyon 291 bin kişiyle 2020’den daha fazlaydı.

İş arayıp bulamayan kişi sayısı azaldı

Kentte istihdam edilenlerin sayısı bu şekildeyken işsiz sayısı da yüzbinlerle ifade ediliyor. 2020 yılı itibariyle İstanbul’da iş arayıp bulamayan kişi sayısı 926 bin olarak kaydedildi. Bu kişilerin ise 213 bini 1 yıldan uzun süredir iş arama sürecine devam ediyorlar. Ümitsizliğin artması sonucu iş arayan işsizlerin sayısında azalma olsa da, 1 yıldan uzun süredir iş arayanların sayısında artış yaşanıyor.

Ortaya çıkan bu tablodan en çok etkilenenler ise yine gençler oldu. 15-24 yaş aralığında olup eğitim almayan ve herhangi bir işte çalışmayan gençlerin sayısı 2020 yılında 552 bin olarak kaydedildi. Bu dönemde 15-24 yaş aralığındaki kişilerde resmi işsizlik oranı yüzde 25,3, geniş tanımlı işsizlik ise yüzde 30 olarak belirlendi.

İstanbul, istihdam göstergeleri konusunda Türkiye’nin bir özeti niteliğinde. Kentte 3 milyon 672 bin erkek çalışana karşılık yalnızca 1 milyon 690 bin kadın çalışan bulunuyor. Başka bir ifadeyle istihdamdaki her 100 kadın çalışana 217 erkek çalışan düşüyor. Kadınların çoğu eve hapsedilmiş durumda. İş aramaya koyulsalar dahi iş bulamıyorlar. Kentte 342 bin işsiz kadın bulunuyor. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 13,7 iken, kadınlarda yüzde 16,8. Üstelik bu oranlar yalnızca iş arayıp bulamayan dar tanımlı işsizlik oranları.

İş aramaktan ümidini kesenler veya iş aramamakla birlikte iş olsa çalışacak durumda olanlar kadınlarda çok daha fazla. Tüm Türkiye’de bu durumda olan erkek sayısı erkeklerde 2019’da 880 binken 2020’de 1 milyon 847 bine yükseldi. Kadınlarda ise 2019’da 1 milyon 406 binken 2020’de 2 milyon 373 bine çıktı. Kadın erkek birlikte düşünüldüğünde iş aramaktan ümidini kesen veya iş olsa çalışırım diyen kişi sayısı 4 milyon 220 bin olarak kaydedilmiş durumda. Ancak İstanbul’da bu kişilerin sayısı Türkiye’deki kadar hızlı artmıyor. Bu durumda olan kişilerin sayısı 2019’da 193 binken, 2020’de 269 bine tırmandı.

Üniversiteli emekçiler megakentte

İstanbul Türkiye’nin en çok üniversitesinin bulunduğu kent olarak üniversiteli emekçilerin de başkenti. Verilere göre kentte 1 milyon 800 bin üniversite mezunu çalışan bulunuyor. Bu haliyle kentteki istihdamın yüzde 33,6’sı üniversite mezunlarından oluşuyor. Öte yandan üniversite mezunu çalışanların oranındaki artış da dikkat çekici boyutlara varmış durumda. 10 yıl öncesiyle kıyaslandığında oran 1,5 katına çıktı. 2010’da kentteki istihdamın yüzde 20’si üniversite mezunuydu. Bu gelişmede üniversite sayısındaki artışın da etkili olduğ ortada.