Zam'aydın Türkiyem! Seçimler bitti zam yağmuru başlıyor !

Seçimlerin bitmesinin ardından zam dalgası başladı. Önceki gün motorine 29 kuruş zam geldiği; pompa fiyatına bu zammın 21 kuruş olarak yansıyacağı haberi gelmişti. Yıl başından bu yana başta benzin olmak üzere akaryakıt ürünlerine 11 kez zam geldi.

Dün sabah ise çay ve şekere yüksek oranda zam yapıldı. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR) kuru çaya yüzde 15 zam yaptı. Çaykur, artan yaş çay ürün, işçi ve işletme maliyetlerini göz önünde bulundurarak kuru çaya zam yapma kararı aldı. Zam dün fiyatlara yansıdı. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bir süredir çay sektörü temsilcileri maliyet artışları nedeniyle kuru çaya zam talebinde bulunuyordu. AKP 31 Mart ve 23 Haziran seçim süreci kampanyasında çay dağıtmıştı.

Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ şekere yüzde 16 zam yapıldığını açıkladı. Türk Şeker’in resmi internet sayfasından yapılan açıklamada, “50 kg’lık polipropilen torbalarda ambalajlı kristal şekerin fabrika çıkışı satış fiyatı, 25.06.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yüzde 16 artırılarak (KDV hariç) 3.57 TL/Kg olarak yeniden tespit edilmiştir” denildi.

Süt ve süt ürünleri ile kıyma, sucuk, salam gibi ürünlere yalnızca mayıs itibarıyla yüzde 20’yi aşan zam yapıldı. Eylül 2018’den bu yana fiyatı yüzde 150 artan beyaz et, geçen günlerde yeniden zamlandı. Son 3 ayda yüzde 50 zamlanan tavuk eti cep yakıyor. Tüm piliç ve tavuk bagetin fiyatı 8 liradan 13 liraya, tavuk göğüsün fiyatı 12 liradan 18 liraya, tavuk kanatın fiyatı 13 liradan 20 liraya kadar yükseldi.

31 Mart seçimlerinin bitmesiyle birlikte ilk zam haberi de elektrikten gelmişti. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Nisan 2019’dan itibaren geçerli olmak üzere Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) aktif elektrik enerji toptan satış tarifesi belirlendi. Dağıtım şirketlerine yapılan satışların fiyatı yaklaşık yüzde 37 zamlanmış oldu.

Enflasyonu artırır

Zamlar enflasyona yukarı yönlü etkileri açısından da yakından takip ediliyor. Uzmanlara göre, peş peşe yapılan zamlar enflasyon oranlarını yukarı çekecek. Enflasyonun yüzde 20’ler civarında seyretmesi ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) ile tüketici fiyat endeksi arasındaki makasın açılması da endişe yaratıyor. Uzmanlara göre geçen yıl mayısta yüzde 20.16 olan ÜFE’nin bu yıl mayısta yüzde 28.71’e çıkması da üreticinin fiyatlarına zam yapmasını kaçınılmaz kılıyor. Hükümet seçimlerden önce “Enflasyonla Topyekûn Mücadele” kampanyası kapsamında üreticilere ve perakendecilere zam yapmayın baskısı yapmıştı. Ancak şimdi birçok ürüne yüklü zamların gelmesi gündemde. Temmuz başı itibarıyla tütün ve alkol ürünlerine uygulanan ÖTV tutarlarına ilk 6 aylık ÜFE artışı oranında zam yapılacak.

Alım gücü düşüyor

Asgari ücretle çalışan yurttaşlar, son bir yılda yüzde 26 artan açlık ve yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) verilerine göre, 2019 Mayıs’taki açlık sınırı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25.9 artarak 2 bin 124 TL’ye, yoksulluk sınırı da 6 bin 919 TL’ye yükseldi. Dört kişilik bir ailenin sadece gıda için yapması gereken zorunlu harcama tutarı, yılın ilk beş ayı sonunda 183 TL arttı.

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin hesaplamalarına göre ise asgari ücretli mayıs ayında gıda karşısında alım gücünü reel olarak bir yılda yaklaşık yüzde 8 oranında kaybetti. Söz konusu ücretlinin geliri ile 2018 Mayıs’ta alabildiği kadar sebze alabilmesi için maaşının mevcuttan 763 TL daha fazla olması (3 bin 263 TL) gerekiyor. Aynı miktarda meyve alabilmesi için ücretinin mevcuttan 322 TL (2 bin 822 TL) fazla olması şart.

Kamu çalışanları temmuz ayında enflasyon farkından kaynaklı zam alacak, ancak zam vergi kesintileri nedeniyle maaşına yansımadan gidecek. Çalışanlar haziran ayından itibaren yüzde 20’lik vergi dilimine girdiği için, kamu çalışanlarının ücretlerindeki artışlar, daha zam cebine girmeden artan vergiyle geri alınacak. Kamu çalışanlarının aylık ücretlerinden ocak ayında yüzde 15 oranında gelir vergisi kesilirken bu oran diğer aylarda yüzde 20’ye çıkıyor. Bazı kamu çalışanları yıl içinde yüzde 27 oranındaki dilime de giriyor bu da kesinti miktarını artırıyor.

2018 ve 2019 yıllarını kapsayan sözde toplusözleşme görüşmesine göre 2019 Temmuz ayında devlet memurları yüzde 5 zam ve enflasyon farkı alacaktır. Kamu çalışanlarının ücretlerdeki artışlar, daha zam cebine girmeden artan vergiyle geri alınacak.