Senetlerde sistem değişiyor

Kırtasiyelerde satılan senetlere belli kriterler getiriliyor. Filigranlı, özel basım, seri numarası olan senetler kullanılacak. Senetle birlikte, hukuki sözleşme de imzalanacak. AK Parti İstanbul Milletvekili ve TBMM Adalet Komisyonu üyesi Abdullah Güler, son dönemde sahte senet mağduriyetlerinin arttığına dikkat çekerek; özellikle yaşlı, okuma yazma konusunda sıkıntısı olan vatandaşların çeşitli vaatlerle kandırılarak senet imzaladığını hatırlattı. Senet ve bono gibi ödeme araçlarında, aradaki borç ilişkisini ispat etme zorunluluğu olmadığı için hem alacaklı açısından hem de borçlu açısından mağduriyetlere yol açtığını belirten Güler, her iki tarafın da mağduriyetinin önlenmesi için çalışma yapıldığını söyledi.

Güler, son dönemde artan sahte senet kaynaklı dolandırıcılıkları ve bu konuda yapılan hazırlıkları şöyle anlattı:

DOLANDIRICILIK YAYGINLAŞTI

Geçmişten bu yana sahte senet konusunda mağduriyetler oluyordu. Son dönemde daha yaygın bir hale geldi. Özellikle yaşlı ve gözü az gören veya okuma yazması olmayan vatandaşlar üzerinden yapıyorlar. Örneğin, 'Bir hediye kazandınız' diyerek, veya yardım etme vaadi gibi bir havada bunu yapmaya çalışıyorlar. Hem İcra İflas Kanunu hem Ticaret Kanunu kapsamı içinde bu bono ve senetlerin de dijitalleşmesi ile ilgili bir çalışma var. 

Elektronik çek uygulaması, karekodlu çek uygulaması gibi. Özel bir kağıdı olan, taklit edilemeyecek şekilde, filigranlı, daha özellikli olan, yani kırtasiyelerde satılan sıradan senet yerine karekodlu, filigranlı bir kağıda basılı, bonolar artık tedavülde. Karekodlu senetler de var aslında. Kastım, piyasa şartları içinde adi senetler de var ama imza itirazı olmasın diye, özellikli senetler de var artık.

Yani bazı firmalar o senetlerden kullanıyor. Sıradan bir senet yerine, ileride bir imza itirazına uğramasın diye, ticari ilişkide bir sıkıntı olmasın diye, 'Bu mahiyette basılı, özel filigranlı, özel evraklı senetlerden getirirsen' alırım diyor. Burada iki taraflı düşünmek lazım. Bu şekilde dolandırılan insanlar var ama aynı zamanda imza kendisine ait olduğu halde özellikle Anadolu'da tarım ve hayvancılıkta sonradan imzanın inkar edilmesi ile suistimal edilen durumlar da var. Yani bizim tek taraflı olaya bakmamamız lazım. Bunu iki taraflı, hem borçlu, hem alacaklı açısından ele almak zorundayız.

ADİ SENETLERE DÜZENLEME

Memurlar.net'te yer alan habere göre basit bir evrak gibi satılan adi senetlere karşı bir çalışma yapılıyor. Şu anda aradaki borç ilişkisini ispatlama zorunluluğu yok. Dolayısıyla, bunu da hukuki çerçeve ile güçlendirecek, bu hukuk ilişkisinin biraz daha tarifinin yapıldığı bir adım atılabilir. Bir sözleşme olabilir mesela. Senet düzenlenirken, borç ilişkisini ispatlamak için de bir hukuki sözleşme yapılabilir. Bu hukuk ilişkisini tarif edecek, borç alacak ilişkisini tarif edecek bir hukuki sözleşme yapılması zorunluluğu getirilebilir. Senetle birlikte borç-alacak ilişkisini belgeleyecek bir sözleşme olabilir. 

Hem filigranlı, hem özel baskılı senetler giderek artacaktır. Bir yandan da devletin denetiminin kontrolünün artması, imza itirazlarına yönelik adımlar atılabilir. Bir defa, bu senet işini o basitlikten çıkarmak lazım. Gidip kırtasiyeden alarak, basit bir evrak yerine, belli kurallar getirerek, daha ciddi, kayıtlı, seri numarası olan, filigranlı, daha güçlü tanımlı olan bir duruma getirmekte fayda var. Örneğin çekte karekod ve barkodun yanı sıra, bankaların da sorumluluğu artırıldığı için, çekte çok sıkıntı çıkmıyor artık. Benzer bir şey senetler için de getirilebilir. Taklitçiliğin ve dolandırıcılığın bu kadar yaygınlaştığı bir ortamda her iki tarafı da mağdur etmeden ve bunun da kullanılabilirliğini de sağlayacak şekilde bir çalışmamız var. İnşallah yılbaşından sonra bakacağız. Yargı paketlerinden birinde olabilir.

TAKLİT İMZAYA TEDBİR GELİYOR

Dijitalleşme arttığı için, belli makinelerle imzaların birebir taklit edilebilir hale geldiğine dikkat çekerek "Evrak üzerindeki işaretlemelerle herkesin yazı karakteri, imzası taklit edilebiliyor çok üst seviyede. Dijital imzanın da artacağından yola çıkarak, bunu biraz daha karma, e-Devlet üzerinden, e-İmza diyebileceğimiz, daha güçlendirecek, teknik bir tarifle yeniden ele almak lazım" dedi.