Seçim ittifakı düzenlemesi resmen yürürlüğe girdi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanan 7102 sayılı "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi de içeren 26 maddelik kanuna  göre, siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı  almalarını yasaklayan hüküm kaldırıldı.

Buna göre, Siyasi Partiler Kanunu'nun, "Siyasi partiler, tüzük ve  programları dışında faaliyette bulunamayacakları gibi seçimlerde başka bir  partiyi destekleme kararı da alamazlar." hükmünü içeren 90. maddesinin 2.  fıkrası, "Siyasi partiler, tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamazlar."  şeklinde değiştirildi.

Kanunla, siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine  katılmalarına imkan tanındı. Buna göre, seçimlere katılma yeterliliği taşıyan  siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler  kendi aday listelerini verecek.

İttifak yaparak seçime katılma kararı alan siyasi partiler, seçimin  başlangıç tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde, genel başkanların imzalarını  ihtiva eden ittifak protokolünü, Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) teslim edecek.

Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten iki gün  öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek.  İttifak protokolünde; siyasi partilerce belirlenmesi halinde, ittifak unvanı ve  kanunlara aykırı olmayan diğer hususlar yer alacak. Siyasi partiler, aday  listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten üç gün öncesine kadar,  YSK'ye bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek.

Bu durum, YSK tarafından aynı ittifak içerisindeki diğer siyasi  partilere derhal bildirilecek. Vazgeçme halinde, ittifak diğer partiler arasında  devam edecek. İttifaktan vazgeçmenin bildirilmesini takip eden gün saat 17.00'ye  kadar, ittifak içerisindeki diğer siyasi partiler ittifak protokolünü  değiştirebilecek veya ittifaktan vazgeçebilecek.

Usul ve esasları YSK belirleyecek

Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile seçim ittifakına  ilişkin diğer hususlar, YSK tarafından belirlenecek.

Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partinin seçime  katılmaması halinde, bu partinin üyesi, kendisinin ve üyesi olduğu siyasi  partinin yazılı muvafakati alınarak, başka bir siyasi parti tarafından aday  gösterilebilecek.

İttifak yapan siyasi partiler, kuraya ittifak olarak dahil edilecek ve  oy pusulasında yan yana yer alacak.

Bu partilerin ittifak içerisindeki sıraları da kurayla belirlenecek.  Bu durumda ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının üzerinde; kısa kenarı iki  santimetre, uzun kenarı bu partilerin sütunlarının genişliği ile sütunlarının  aralığı toplamı kadar olan, dikdörtgen şeklinde ittifak unvanının yer alacağı  ortak bir bölüm bulunacak.

İttifakın unvanı yoksa, ittifak unvanı bölümüne yalnız "İTTİFAK"  ibaresi yazılacak. Unvanı olmayan ittifakın birden fazla olması halinde, bunlar  başvuru sırasına göre numaralandırılacak. İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki  boşluk dahil, ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamı ittifak alanı  olacak.

Kanunla, Milletvekili Seçimi Kanunu'nun, "Bir seçim çevresinde seçime  katılan siyasi partinin almış olduğu geçerli oyların toplamı, siyasi partinin o  seçim çevresinde almış olduğu geçerli oyu gösterir." hükmünü içeren maddesine  ilave yapıldı.

Buna göre, aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin  geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına  aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle  elde edilecek.

İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan  siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna  bölünmesiyle elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu elde  edilecek.

İttifak yapan partiler için baraj hesaplaması yapılmayacak

Kanunla öngörülen ittifak müessesesine uyum amacıyla, Milletvekili  Seçimi Kanunu'nda düzenleme yapıldı.

İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının  yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş  sayılacak.

 Seçim ittifakı yapılması halinde, yüzde 10'luk barajın hesaplanmasında  ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alınacak,  bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmayacak.

Kanunla, dahil olduğu ittifak yüzde 10 barajını aşan siyasi partilerin  çıkaracağı milletvekillerinin tahsis usulü düzenlendi.

İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak  yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınacak.

İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi  partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak bu  düzenlemedeki usule göre paylaştırılacak.

Oy pusulaları aynı zarfa konulacak

Kanunla; belediye, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde  oy pusulalarının farklı zarflara konulmasının, seçmenlerce başka seçim türüne ait  oy pusulalarının sehven farklı zarflara konulması veya zarfın atılacağı  sandıkların karıştırılmasına ve bunun da oyların geçersiz sayılmasına sebebiyet  vermesi nedeniyle düzenleme yapıldı.

Belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi  üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Ancak seçim  bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde, muhtarlık seçiminde oy  pusulası ayrı zarfa konulacak ve bu zarf ayrı sandığa atılacak.

Seçmen kütükleri "yerleşim yeri adresi" bilgileri esas alınarak  düzenlenecek. Böylece, seçmen kütüğünün oluşturulmasında sadece yerleşim yeri  esas alınacak, askı süresi içinde, yerleşim yeri değişikliği imkanı mevcut  uygulamada olduğu gibi sürdürülecek.

Kanunla, ilgili kanunda yapılan değişiklik sebebiyle, yurt dışı seçmen  kütüğü ve seçmen listelerinin oluşturulmasında ortaya çıkabilecek tereddütleri  gidermek maksadıyla, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki  Kanun'da değişikliğe gidildi.

Buna göre, yurt dışı seçmen kütüğü ve seçmen listeleri "yerleşim yeri  adresi" bilgileri esas alınarak düzenlenecek. Böylece yurt dışı seçmen kütüğünün  oluşturulmasında sadece yerleşim yeri esas alınacak; askı süresi içinde, yerleşim  yeri değişikliği imkanı mevcut uygulamada olduğu gibi devam ettirilecek.

Kanunla, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında  Kanun'da yapılması öngörülen değişiklikle "sandık alanı" uygulamasından  vazgeçilmesine bağlı olarak, bazı maddelerde değişiklik yapıldı.

Kanunda yer alan "sandık alanı" ibareleri "sandık çevresi" olarak,  milletvekili seçilebilmek için aranan "askerlik hizmetini yapmış olma" şartı ise  "askerlikle ilişiği olmama" şeklinde değiştirildi.

Mahalli seçimlerde de seçilme yaşı 18 olacak

Kanunla, mahalli idare organları için seçilme yaşının 18'e indirilmesi  sebebiyle ilgili kanunda değişiklik yapıldı. Böylece, askerlik çağına gelmemiş  olanlar ile askerlik hizmeti ertelenmiş olanlar da milletvekili, belediye  başkanı, il genel meclisi üyesi, muhtar ve ihtiyar meclisi veya heyeti üyesi  seçilebilecek.

Anayasa değişikliğiyle milletvekili seçilme yaşının 18 olarak  düzenlenmesi nazara alınarak, mahalli idare organları seçimlerinde de 25 olan  seçilme yaşı 18 olarak belirlendi.

Aynı binada oturan seçmenler farklı sandık bölgelerine  kaydedilebilecek

Yapılan bir başka düzenlemeyle aynı binada oturan seçmenler, hane  bütünlüklerinin korunması ve aynı seçim bölgesinde kalmaları şartıyla, farklı  sandık bölgelerine kaydedilebilecek.

Kanunla birlikte YSK'nin görev ve yetkilerine ilişkin düzenlemeler de  yapıldı. Buna göre, YSK'nin görev ve yetkileri arasına şunlar ilave edildi:

Seçim türüne göre sandık bölgesi seçmen sayısını belirlemek.

Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi durumunda, vali veya il  seçim kurulu başkanının oy verme gününden en geç bir ay önce talepte bulunması  halinde, o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık  bölgelerinin birleştirilmesine, muhtarlık seçimleri hariç olmak üzere seçim  bölgelerinin birleştirilmesi ile seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine  ve bu hususların ilanına karar vermek.

Hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin,  muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu  kurulmasına, oy kullanılmasına, sayım ve döküm ile birleştirme işlemlerine  ilişkin usul ve esasları belirlemek.

Sandık kurulu başkanının belirlenmesi

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunu'nun  "Sandık kurulu başkanının seçimi" başlıklı maddesinin başlığı "Sandık kurulu  başkanının belirlenmesi" olarak değiştirildi.

Buna göre, ilçede görev yapan tüm kamu görevlilerinin listesi, mülki  amir tarafından yerleşim yeri adresleri esas alınmak suretiyle ilgili ilçe seçim  kurulu başkanlıklarına gönderilecek. İlçe seçim kurulu başkanı, bu kamu  görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı  kamu görevlisini ad çekmeyle tespit edecek ve bu kişiler arasından mani hali  bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirleyecek.

Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri  arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula  başkanlık edecek.

İlçe seçim kurulu başkanı, sandık kurulunun kalan bir asıl ve bir  yedek üyesini belirlemek için önce, sandık kurulu başkanı olarak belirlenmeyenler  arasından, ihtiyaç duyulan sandık kurulu üye sayısının iki katı kamu görevlisini  ad çekmeyle tespit edecek. Bu kişilerden mani hali bulunmayanları sandık kurulu  asıl ve yedek üyesi olarak belirleyecek.

Zarf ve sandık ağzı ebatlarını YSK belirleyecek

Birlikte yapılan cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde oy  pusulaları aynı zarfa konulacak.

Seçimlerde kullanılacak kabinler, oy vermenin gizliliğini sağlayacak  şekilde yaptırılacak. Kabinlerin ölçü ve standartları YSK tarafından  belirlenecek.

Mahalli idare organları seçimlerinde oy pusulalarının aynı zarfa  konulması ve birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde de oy  pusulalarının aynı zarfa konulması öngörüldüğünden, oy sandıklarının kapağının  üzerinde zarfların atılması için bulunan açıklığa ilişkin "Boyu 25, eni 1  santimetre ebatlarında" ibaresi, kanundan çıkarılıyor. Bu açıklık, YSK tarafından  belirlenecek.

Zarfların ebatlarının da kanunda belirlenmesinden vazgeçiliyor, bu  konuda da yetki YSK'de olacak.

Oy zarfları, ön yüzünün sol üst köşesinde "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek  Seçim Kurulu" amblemi yer alacak şekilde YSK filigranlı kağıttan hazırlatılacak.

Sandık çevresi yeniden tanımlandı

Kanunla, sandık alanı ve sandık çevresinin çok büyük bir alanı  kapsamasının, uygulamada sandık kurullarıyla kolluk güçleri arasında ihtilafa ve  yetki karmaşasına neden olması nedeniyle, sandık alanı uygulamasından  vazgeçilerek, sandık çevresi yeniden tanımlandı.

Sandık çevresine ilişkin tanım; "Oy sandığının konulduğu ve sandık  kurulunun görev yaptığı oda, bölüm veya bu amaçla oluşturulan yer" olarak  belirtildi.

Sandık çevresine kolluk güçlerini çağırma

Mevcut düzenlemeye göre, kolluk güçleri, sandık çevresine sadece  sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebiliyorken;  kanun, seçmenlerin ihbarı üzerine de kolluk güçlerinin sandık çevresine  gelebilmelerini öngörüyor.

Sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak sandık başı  düzenini bozmaya kalkışanlar, sandık kurulu başkanı veya üyelerinden biri  tarafından yapılan çağrı ya da seçmenlerin ihbarı üzerine gelen kolluk güçlerince  derhal sandık çevresinden uzaklaştırılacak ve gerekli yasal işlem yapılacak.  Seçmenlerce ihbar, o yer kolluk güçlerine şahsen yapılacak.

Sandık çevresine gelen kolluk güçleri, başkanın talebine veya kurulun  kararına uymak zorunda olacak; çağrı veya ihbar sebebi ortadan kalkınca sandık  çevresinden ayrılacak.

Seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri hariç, özel  güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil olmak üzere  resmi üniforma ve silah taşıyan kişiler, sandığın konulduğu bina, yapı ve  bunların müştemilatına giremeyecek.

Sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların müştemilatında hiç kimse,  başkalarının görebileceği şekilde bir siyasi parti veya adaya ait rozet, amblem  veya benzeri işaretler ya da propaganda amaçlı yayınlar taşıyamayacak; yazılı,  sözlü veya görüntülü propaganda yapamayacak. Bunlara uymayan kişiler kolluk  güçleri tarafından uzaklaştırılacak.

İlçe seçim kurulu başkanı, sandık çevresinde, sandık başı iş ve  işlemlerinin düzen içinde yürütülmesini ve sandığın konulduğu bina, yapı ve  bunların müştemilatında güvenliği ve kanunda öngörülen yasaklara uyulmasını  sağlayacak tedbirleri alacak; seçmenin ve bu yerlerde bulunma hakkına sahip diğer  kişilerin buralara serbestçe girmesini engelleyen veya güçleştiren her türlü  hareketi önleyecek.

Bu kapsamda, ilçe seçim kurulu başkanınca verilen talimatlara sandık  kurulları, mülki ve idari makamlar uymak zorunda olacak.

Oy pusulalarının sayım ve dökümü

Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti  Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar  ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla  yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılacak.

Sayım döküm cetvelinde siyasi parti ve bağımsız adaylara ayrılan  sütunlardan sonra ittifakın ortak oyları için sütun ayrılacak.

Aynı zarf içinde birden fazla oy kullanılan seçimlerde, zarfın içinden  çıkan oy pusulaları okunmadan önce, seçim türüne göre ters çevrilerek tasnif  edilip masanın üzerine konulacak.

Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, önce  Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.

Mahalli idare organları seçimlerinde, büyükşehirlerde, sırasıyla  büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve  muhtarlık; diğer illerde sırasıyla belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği,  il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık, seçimlerine ait oy pusulalarının sayım ve  dökümü yapılacak.

Oyların geçerliliği

İttifak alanı içerisinde, "Evet" mührünün; bir siyasi partiye ayrılan  alana; hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne;  ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana  basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sayım döküm  cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.

Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine "Evet" mührünün  basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm  cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa rakamlar birden başlamak üzere,  sırasına göre çizilmek suretiyle, ayrı ayrı işaretlenecek.

Yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen, filigranı bulunan ve  sandık kurullarının ihmali sonucu arkası mühürlenmeyen oy pusulaları da geçerli  sayılacak.

Sandık sonuç tutanağında, ittifakların her birinin aldığı ortak  oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.