Erdoğan'dan referandum açıklaması

Cumhurbaşkanı sıfatıyla ilk kez Hindistan'a gidecek olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ziyareti öncesinde Hint televizyon kanalı WION'a verdiği röportajda 16 Nisan'daki referandum hakkında konuştu.

Erdoğan, "Şu anda dünyanın hiçbir yerinde yüzde 85, yüzde 86, hatta  yüzde 86'yı aşkın bir şekilde sandığa katılımla seçimin yapıldığı ülkeler yok gibidir. Avrupa'da öyle ülkeler var ki yüzde 35, yüzde 40 katılımla seçim  yapıyorlar. Biz de ise düşünün şimdi son referandum yüzde 85'in üzerinde. Böyle  bir seçim var mı? Türkiye bunu başardı." dedi.

Erdoğan, yarın başlayacak Hindistan ziyareti  öncesinde Hint  televizyon kanalı WION'a verdiği röportajda gündeme ilişkin değerlendirmelerde  bulundu, soruları yanıtladı.

16 Nisan'daki referandumun ardından kendisini nasıl hissettiğine  yönelik soruya Erdoğan, öncelikle, Hint halkına şahsı ve Türk milleti adına kalbi  şükranlarını sundu.

Gerçekten başarılı bir seçim maratonundan sonra Türkiye’de bir yönetim  sistemi değişikliğinin kabulünün çok çok büyük önem arz etiğini dile getiren  Erdoğan,  2019 Kasım ayından itibaren yapılacak bir seçimle de artık bu sisteme  göre başkanlık ve parlamento oluşumunun gerçekleşeceğini,  bunun Türkiye’nin son  94 yıllık yeni döneminin önemli bir adımı olacağını söyledi.

"Siz 20 yıldır siyasi hayat içerisindesiniz, belediye başkanıydınız,  başbakanlık yaptınız, şimdi de cumhurbaşkanısınız. Bazıları şimdiye kadar modern  Türkiye tarihindeki en kuvvetli cumhurbaşkanı olduğunuzu söylüyor. Ama bir diğer  taraftan da Türkiye için böyle bir kuvvetli başkanlığın iyi olmadığı öngörüsünde   bulunanlar var. Sizin bu konudaki düşünceleriniz nedir?" sorusu üzerine Erdoğan,  herkesin düşüncesine bu noktada anlayış gösterdiklerini belirtti.

Türkiye'nin en büyük ve dünyanın sayılı kentlerinden biri olan  İstanbul'da 4,5 yıllık büyükşehir belediye başkanlığı görevinin olduğunu  hatırlatan Erdoğan, bu anlamda yerel yönetimde tecrübesinin bulunduğuna dikkati çekti.

Erdoğan, yerel yönetimlerin demokrasinin temel oluşum ve taşları  olduğunu dile getirerek, ardından 12 yıllık Başbakanlık döneminden sonra  2,5  yılı aşkın süredir Cumhurbaşkanlığını yürüttüğünü anımsattı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Türkiye'nin geleceği için bir sistem olarak  hangi sistemin çok daha isabetli olacağını da gerek ülkemde yaşananlar, gerek  dünyadaki yaşananlarla gayet yakından biliyorum. Kaldı ki biz biliyorsunuz, Hindistan ile birlikte G20'de beraberiz. G20'de şu anda başkanlık sistemiyle  yönetilen ülkelerin konumunu biliyoruz. Bunun dışında olan ülkelerin konumunu  biliyoruz. Bizler tüm bunları incelemek suretiyle kendi geleneklerimize ters  düşmeyecek şekilde adeta bir bal arısı gibi buralardan alabileceklerimizi  toplayarak böyle bir 18 maddelik bir yönetim sistemi değişikliğinin adımını  attık. Bu da halkımız tarafından kabul gördü. Bundan sonra söyleyecek tek şey  var. Ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olsun." diye konuştu.

"Halkını bölen-parçalayan değil halkını kucaklayan bir siyasi  hareket"

"Sizi eleştirenlerin büyük bir çoğunluğu ülkeyi kutuplaştırdığınızı  söylüyor. Ama sizler seçmenlerinizle ilgili olarak popülerliğinizi korumayı  başarmış bir kişisiniz. Özellikle kırsal kesimde ve şehirlerdeki genç nüfus içerisinde oldukça popüler görünüyorsunuz. Türkiye için sizler niye bu kadar  popüler bir kişisiniz, bunu biliyor musunuz?" şeklindeki soru üzerine Erdoğan, AK  Parti'nin kurulduğu günden bu yana  sürekli yükselen bir siyasi hareket olduğunu  ve hiç geri düşme diye bir şey yaşanmadığına işaret etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Bu bir şeyi gösteriyor; demek ki çok geniş katmanlı, halkını  kucaklayan, halkına gerçekten anlayışla yaklaşan ve hiçbir din, dil, bu noktada  düşünce, hak, özgürlükler, herhangi bir ayrım yapmaksızın bu geniş kucaklama anlayışı bizi Cumhurbaşkanlığı seçiminde yüzde 52’ye taşıdı. Parti olarak ise  sürekli yükselen ve yüzde 50’ye kadar dayanan halkımızdan oy aldık. Parlamentoda  ise hiçbir zaman yüzde 60’ın altına düşmedik. Bu bir şeyi gösteriyor; demek ki  halkını bölen-parçalayan değil halkını kucaklayan bir siyasi hareket. Bölen-  parçalayan olsa, halkımız bizi demokratik bir rejim içerisinde böyle bir yere  taşır mı? Taşımaz. Yani bunun için bence farklı şeyleri dillendirmekten öte biz  sandığa bakarız. Sandık ne diyor?  Şu anda dünyanın hiçbir yerinde yüzde 85,  yüzde 86, hatta yüzde 86’yı aşkın bir şekilde sandığa katılımla seçimin yapıldığı  ülkeler yok gibidir. Avrupa’da öyle ülkeler var ki yüzde 35, yüzde 40 katılımla  seçim yapıyorlar. Bizde ise düşünün şimdi son referandum yüzde 85’in üzerinde.  Böyle bir seçim var mı? Türkiye bunu başardı. Ha bazı yerlerde teokratik rejimlerde dayatmayla bu tür şeyler olabiliyor ama bizdeki öyle değil. Tam  manasıyla demokratik ve neticesi itibarıyla da ortaya herhangi bir ne bileyim  kırma-dökme, şu-bu olmadan suhuletle bitirilmiş bir seçim var. Bununla da ben  iftihar ediyorum, milletimle gurur duyuyorum. Demokratik hakkını en güzel şekilde  kullandılar, tebrik ediyorum. Yarınlar da ülkemiz için bu noktadan çok daha iyi  olacak ve milletim birbiriyle çok daha özdeş hale gelecek."

Yarın başlayacak Hindistan ziyareti hakkında Erdoğan,  2008'de  Hindistan'ı Başbakan olarak ziyaret ettiğini anımsattı.

Bir başbakan olarak gerçekleştirdiği ziyarette de Türkiye'nin  tırmanışının her alanda devam ettiğini dile getiren Erdoğan, şunları kaydetti:

"Böyle bir dönemde bu adımı attık. Ondan sonraki süreçte de şu anda  tabii Hindistan sürekli yenilenen, sürekli güçlenen, Türkiye’de hakikaten sözü  dinlenen bir ülke konumunda. Sayın Başbakanla özellikle G20’lerde bir araya gelişlerimizde tabii ikili görüşmelerimiz vesaire oldu. Şimdi bu ziyaretimle  artık bu ikili düzeydeki görüşmelerimizi daha da geliştireceğiz, artıracağız.  Çünkü Hindistan’la Türkiye’nin arasındaki ticari ilişkiye baktığımız zaman  yaklaşık 6 milyar dolarlık bir ticaret hacmi var. Türkiye’nin aleyhine bir  ticaret hacmi bu. Ama ben inanıyorum ki bu süreç içerisinde win-win (kazan-kazan)  esasına dayalı olarak bunu da gidereceğiz. Tabii burada özellikle ilişkilerimizi  daha da güçlendirmek için malum 2010’da Mumbai ardından 2013’te Haydarabad başkonsolosluklarımızı da açtık. Bu ne demektir? Biz Hindistan’a çok büyük önem  veriyoruz. Çünkü tabii 1 milyar 300 milyon nüfusu olan bir ülke Hindistan.  Türkiye şu anda onun yanında nüfus olarak 80 milyon nüfusumuz var. Fakat bütün bu  potansiyele baktığımız zaman, demek ki ikili ilişkilerimizde çok daha ileri  gidebiliriz.

Türkiye’nin Hindistan’a verebileceği birçok ürünleri var, aynı  şekilde Hindistan’dan şu anda aldığımız gibi daha fazla alabileceğimiz çok şeyler  olabilir.  Bu seyahate de yaklaşık 150-160 iş adamıyla beraber gidiyorum. Orada da iş adamlarımızla birlikte Hindistanlı iş adamlarıyla ortaklaşa bir toplantı  yapılacak, bu toplantılarla birlikte de iş adamlarımızın birbirleriyle olan  dayanışmasını, birbirleriyle karşılıklı yatırımları, belki üçüncü ülkelerde  yapmaları gereken yatırımları takip edeceğiz. "

"Dünya  barışına önemli bir katkı sağlayacaktır"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hindistan ve  Pakistan arasındaki Cammu Keşmir sorunuyla ilgili olarak, "Bu, her iki ülkenin de  aslında üzüntü duyduğu bir konudur. Tabii bunların aşılması bana göre dünya  barışına önemli bir katkı sağlayacaktır. Yaklaşık 70 yıldır çözülemeyen bu sorunu  çözmek, inanıyorum ki her iki ülkenin de lehine olacaktır. Bunları uzatmak ve bu  sorunun geleceğe yönelik bedelini gelecek nesillere ödetmek doğru değildir diye  düşünüyorum ve Keşmir bölge halklarının da refahı yanında Güney Asya'da istikrar  ve güvenliği de olumsuz yönde etkiliyor ve biz bunu istemiyoruz." dedi. 

Hindistan'ın Pakistan sınırındaki Cammu Keşmir bölgesiyle ilgili  Türkiye'nin pozisyonun sorulması üzerine Erdoğan, Pakistan ve Hindistan  arasındaki ilişkilerin her geçen gün daha da iyiye gittiğini görmekten duyduğu  memnuniyeti dile getirdi.

Erdoğan, Keşmir sorunu olarak bilinen konunun kendilerini üzdüğünü  belirterek şunları söyledi:

"Bu, her iki ülkenin de aslında üzüntü duyduğu bir konudur. Tabii  bunların aşılması bana göre dünya barışına önemli bir katkı sağlayacaktır.  Yaklaşık 70 yıldır çözülemeyen bu sorunu çözmek, inanıyorum ki her iki ülkenin de  lehine olacaktır. Bunları uzatmak ve bu sorunun geleceğe yönelik bedelini gelecek  nesillere ödetmek doğru değildir diye düşünüyorum ve Keşmir bölge halklarının da  refahı yanında Güney Asya'da istikrar ve güvenliği de olumsuz yönde etkiliyor ve  biz bunu istemiyoruz. İstediğimiz tek şey var. Biz dost kazanacağız ve  dostlarımızı artıracağız. Bu bölgede Hindistan bizim dostumuz, Pakistan da bizim  dostumuz. Ayrıca, bizim kadim dostluğumuzu perçinleyen bazı şeyler var. Nedir?  Örneğin dini noktada Hindistan'la da bizim dostluğun yanında aynı şekilde  Müslüman kardeşlerimiz var, Pakistan'da da bizim Müslüman kardeşlerimiz var.  Bizim hepsiyle bu diyaloğumuzu onları bir köprü kılmak vasıtasıyla  geliştirmemizde büyük faydalar olduğuna özellikle inanıyorum. Bakın daha fazla  can kaybına fırsat vermeden özellikle ikili diyalogları ki çoklu diyaloga da  girebilir bu, bizler bu konularda devreye girebiliriz, bu diyaloglar vasıtasıyla  bence bu sorunu çözmenin ve ortadan bu sorunu kaldırmanın her iki ülkeye de  faydasının çok çok büyük olacağına inanıyorum."

Pakistan Başbakanı Navaz Şerif ile bu konuları değerlendirdiklerinde  Şerif'in de "çok çok iyi niyetli" olduğunu bizzat kendisinden dinlediğini aktaran  Erdoğan, diyalog kanallarının açık tutulmasıyla bu sorunu bir an önce  çözebileceklerini ve artık dünyada bu diyalog kanallarını açmaktan başka yol  olmadığını söyledi.

"Bizim dünya barışına katkıda bulunmamız şart. Eğer bunu başarırsak  çok çok önemli neticeler alacağımıza da özellikle inanıyorum." diyen Erdoğan,  bölgenin güvenliğinin büyük önem arz ettiğini, liderlerde de bu anlayışın ve bu  kanaatin olduğuna inandığını vurguladı.

"Türkiye'de Kürt vatandaşlarımızla sorunumuz yok, bunu birbirine  karıştırmayalım"

Muhabirin, Keşmir sorunu ile Türkiye'deki "Kürt meselesi"ni mukayese  eden bir soru yöneltmesi üzerine Erdoğan, şunları söyledi:

"Şimdi bakın bunlar birbirine benzer halde kıyaslarsak yanlış yaparız.  Şimdi bizim Türkiye'de Kürt vatandaşlarımızla sorunumuz yok, bunu birbirine  karıştırmayalım. Bizim bir terör örgütüyle sorunumuz var, anlatabiliyor muyum?  Yani şu anda Keşmir sorunuyla alakalı konu bu değil. Orada bir defa farklı bir  olay var, orada toprak sorununa varıncaya kadar birçok sorunlar var. Dolayısıyla  Pakistan kendi tezlerini devlet olarak ileri sürdüğü zaman kendine göre haklı,  Hindistan kendi tezini ileri sürdüğü zaman kendine göre haklı. Fakat bizim  Türkiye'de özellikle topraklarımızın içerisinde 'Biz Kürtler adına ortadayız'  diye çıkan bir PKK terör örgütü var. Keşmir olayının içerisinde böyle bir durum  yok. Dolayısıyla böyle bir terör örgütü veyahut da karşımızda böyle bir devlet  söz konusu değil. Ama Keşmir olayında Pakistan devleti var, öbür tarafta  Hindistan var. Bizim burada ise bir terör örgütü PKK var, PYD var, öbür tarafta  YPG var. Bunlar asla birbirine benzer şeyler değildir, böyle bir yanlışın  içerisine de düşmezsek isabet olur."

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İslam İşbirliği Teşkilatının (İİT) Keşmir  konusunda Hindistan'ı eleştiren açıklamalar yaptığı ve tavrının "önyargılı"  olduğunun sorulması üzerine, İİT'nin açıklamalarının temelinde iki devletli  yapının yansıması bulunduğunu belirtti.

Türkiye'nin İİT'nin dönem başkanı olduğunu anımsatan Erdoğan, "Yani bu  tür konular yapıldığında muhakkak oralarda herhangi bir teröre yönelik bir adım  atılıyorsa, ha teröre yönelik atılan bu adımlar sebebiyle İslam İşbirliği  Teşkilatı bunu yerebilir, 'Bu yani yanlıştır bu konuda' diyebilir, demek de  hakkıdır, yoksa bunun dışında bir şey söz konusu değildir." şeklinde konuştu.

Erdoğan, Pakistan nüfusunu yüzde 100'e yakının Müslüman olduğunu ama  Hindistan'da da çok ciddi bir Müslüman potansiyelinin varlığına işaret ederek,  "Biz burada İİT olarak kalkıp da Hindistan'ı karşımıza alalım, ona karşı  beyanatlar verelim, bunların peşinde değiliz. Bizim tek peşinde olduğumuz şey, bu  diyalog kanallarını açmak suretiyle Hindistan ve Pakistan'ı Keşmir konusunda  nasıl anlaşır hale getiririz, bizim derdimiz bu, yaptığımız çalışma da buna  yöneliktir. Dolayısıyla şimdi burada tarafların, örneğin şu anda Hindistan  Başbakanı ile Navaz kardeşimiz görüşmelerini yapıyorlar. Şimdi bu görüşmelerden  inşallah barış tesis edilirse 70 yıllık sorun da böylece çözülmüş olur."  değerlendirmesinde bulundu. ?

İİT dünyada 1 milyar 700 milyonu temsil ediyor

İİT'nin bahsettiği "kendi kendine karar verebilme hakkının" evrensel  olarak dünyadaki sorunlara krizlere sürdürülebilir bir çözüm getirip  getirmeyeceği, pratik bir çözüme işaret edip etmeyeceği ve başka yerlerdeki  krizlere uygulanıp uygulanıp uygulanmayacağı sorusuna karşılık Erdoğan, şunları  dile getirdi:

"Şimdi bir defa şurayı çok iyi değerlendirmemiz lazım. İİT dünyada ne  kadar bir nüfusu temsil ediyor? 1 milyar 700 milyon nüfusu temsil ediyor. Şimdi  böyle büyük bir nüfusu temsil eden bir sivil toplum kuruluşunun, bir oluşumun  kalkıp da bir etki alanı olmayacağını söylemek doğru olmaz ve burada bir defa  mevcut ülkelerin dünyanın değişik kıtalarında bir potansiyeli var. Bunun ayrıca  da ekonomik olarak da bir gücü var. Bütün bunlarla beraber gerek siyasi, gerek  sosyal, gerek ekonomik, ticari, bütün bu alanlarda söyleyeceği sözler var. Bunlar  dünya barışına katkı açısından da İslam İşbirliği Teşkilatından beklenmesi  gerekendir. İİT tabii ki bu görevini yerine getiriyor ve getirecek. Ve kendi  kaderiyle ilgili kararlarını da verirken bunu tüm üyesi olan ülkelerle beraber  verir ve bu kararı verdiği zaman da kimse kalkıp İslam İşbirliği Teşkilatı olarak  'Sen niye böyle söylüyorsun?' diyemez, buna hakkı yok. Çünkü bu ülkelerin hepsi  de aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in (BM) de üyesi, BM'de de belli bir ağırlığı  var. Birleşmiş Milletler'de de kendileri gerektiğinde iş birliği yapmak suretiyle  de bazı adımları atabilirler. Yeri geldiği zaman Birleşmiş Milletler Güvenlik  Konseyi'nin (BMGK) içindeler, ama geçici üyeler."

Hindistan'ın hala BMGK'ye daimi üye olamadığına dikkati çeken Erdoğan,  Hindistan'ın daimi üye olmak istediğini bildiğini kaydetti.

Erdoğan, "Ama bakın ben bir şey söylüyorum. Ne diyorum, dünya 5'ten  büyüktür. Şimdi benim bu tezim dünyada kabul gördüğü gün yeri gelecek Hindistan  da daimi üyeler içerisinde yer alacak. Ama benim tezime göre artık geçici üye  yok. Şu anda daimi artı geçici olmak üzere toplam 20 üye mi var? 20 üye. Bu 20  üye her 2 yılda bir yenilenmeli, dolayısıyla dünyadaki 196 ülke Birleşmiş  Milletler'de sürekli olarak Güvenlik Konseyi'nde temsil hakkını kullanmalı. Ha  bunlar ne olur? 10 tanesi 2 yılda bir yenilenirken, diğer 10'u devam eder,  dolayısıyla hafıza kaybı olmaz, bu da devam etmiş olur. Ama dünyada tüm kıtalar  da orada temsil edilme fırsatını bulur, tüm inanç grupları orada temsil etme  imkanını bulur, dolayısıyla böyle bir haksızlık ortadan kalkmış olur."  ifadelerini kullandı.

Bu durumun birlikte giderilmesi gerektiğini vurgulayan Erdoğan, büyük  bir güç olan Hindistan'ın kesinlikle BMGK'de temsil edilmesi gerektiğini, 1  milyar 300 milyon nüfusu olan bir ülkenin BMGK'de olmamasının düşünülemeyeceğini  söyledi.

Birçok inanç grubuna da sahip bir ülke olan Hindistan'ın neden BMGK'de  olmadığını soran Erdoğan, "Peki, kim var?  Sadece Amerika var, sadece Avrupa var.  Bunun giderilmesi gerekmez mi? Yani Birinci Dünya, İkinci Dünya Savaşı'nın  şartları içerisinde oluşmuş böyle bir BMGK var, iş burada kalıyor ve bu  güncellenemez mi? Bu güncellenir. 'Gelin bunu güncelleyelim' diyorum. Ama şu anda  BMGK'nin daimi üyeleri ellerindeki bu imkanı, bu fırsatı kaybetmek istemiyorlar.  Tezim benim bu." dedi.

Hindistan'ın  Nükleer Tedarikçiler Grubuna üyelik için başvurduğu ve  Türkiye'nin bu konuda neden Hindistan'ı desteklemekte çekimser davrandığının  sorulması üzerine Erdoğan, "Orada konuya hakim değilsiniz. Nükleer Tedarikçiler  Grubuna üyelik konusunda biz Hindistan’ı destekledik. Pakistan'ı da destekledik."  karşılığını verdi.

"Pakistan ile Hindistan'ın üyeliğe eşitliği söz konusu olduğunda  Hindistan'ın kendi layıkıyla bu üyeliğinin kabul edilmesi niye zor oluyor, niye  Hindistan'ın üyeliğini Pakistan'ın üyeliğiyle birbirine bağlıyoruz?" sorusunu  Erdoğan, şöyle cevapladı:

"Şimdi bu bağlamak değil, yani onun için de bu bir haktır, çünkü onun  da elinde bir nükleer güç var. Aynı şekilde Hindistan'ın elinde de nükleer bir  güç var. Biz burada gayet adil davranmak suretiyle Hindistan'ı da destekledik ve  Sayın Başbakanın bundan dolayı bana teşekkürü de var. Aynı şekilde Pakistan'ı da  destekledik. Yani Hindistan burada böyle bir yarışın içerisine de bence  girmemeli. Yani adil bir yaklaşımla, 'Madem Türkiye beni destekledi, Pakistan'ı  da destekleyebilir' demek suretiyle bu sürecin devamı gerekir ve bununla ilgili  olarak da bizim yaklaşımımız tamamen objektiftir, pozitiftir."

"Bizim laiklik anlayışımızda bu, asla ayrım yapılamaz"

Laiklik kavramının Türkiye'de ve Hindistan'da sürekli gündeme  geldiğini, Türkiye'de, Hindistan'da  ve Fransa'da farklı yorumlarının olduğu  hatırlatılan Erdoğan'a laikliğinin tanımının ne olduğu soruldu.

Erdoğan, şöyle konuştu:

"Şimdi ben size bir laiklik tanımı yapacağım, çünkü benim laiklik  tanımımı ne kara Avrupası'nda göreceksiniz ne Anglosakson'da göreceksiniz,  bunları ben doğru bulmuyorum, çünkü hepsinin uygulamaları ortada. Yani inançları  sebebiyle dışlananları görüyorum bu sistemlerin içerisinde ve bunun dürüst  davranılmadığını görüyoruz. Şu anda Avrupa'da yaşananlar ortada. Şimdi bu  yanlışın içerisine bizim düşmememiz lazım. Biz partimizi kurduğumuzda, bunu  programımızda gayet güzel bir şekilde işledik. Peki, nedir laiklik? Bize göre  laiklik, tüm inanç gruplarının inancını devletin güvence altına almasıdır ve  devlet tüm inanç gruplarına eşit mesafededir. Bizim laiklik anlayışımız da bu,  asla ayrım yapılamaz. İster Müslüman olsun, ister Budist olsun, ister ateist  olsun, kim olursa olsun, herkes inandığını inandığı gibi yaşayabilmelidir, buna  kimsenin de müdahale etmemesi gerekir. Benim kurucusu olduğum partimin  programında da bu, bu şekilde vardır."

"Batı son dönemlerde ciddi  manada Müslüman düşmanlığı yapmaya başlamıştır"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Biz Türkiye'de  özellikle hiçbir inanç grubuna müdahale etmezken, Batı son dönemlerde ciddi  manada bir Müslüman düşmanlığı yapmaya başlamıştır, insanların giyimine,  kuşamına, inancını yaşamasına, ibadethanelerini yakmaya, hatta hatta bazı  yerlerde ibadethanelerinin duvarlarına gamalı haç çizmek suretiyle onları tahrik  etmeye ve bütün bunlarla beraber tabii son bizdeki referandum olayında bu daha da  ileri seviyelere geçti." dedi. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İslamofobi ve başörtüsü konusundaki soru  üzerine, başörtüsünün tamamen dini olarak bir Müslümanın kendi inancının gereğini  yerine getirmesi olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

"Buna müsaade edilip-edilmemesi, işte o ülkelerdeki rejimlerin,  yönetimlerin nasıl bir tavır takındığını göstermeleri bakımından çok önemli. Biz  Türkiye'de özellikle hiçbir inanç grubuna müdahale etmezken, Batı son dönemlerde  ciddi manada bir Müslüman düşmanlığı yapmaya başlamıştır, insanların giyimine,  kuşamına, inancını yaşamasına, ibadethanelerini yakmaya, hatta hatta bazı  yerlerde ibadethanelerinin duvarlarına gamalı haç çizmek suretiyle onları tahrik  etmeye ve bütün bunlarla beraber tabii son bizdeki referandum olayında bu daha da  ileri seviyelere geçti. Oralardaki tabii, Müslümanlar ne oluyor? Tahrik oluyor.  Öyle bir noktaya vardı ki, örneğin bazı yerlerde şahsımla ilgili yaptıkları  kampanyalar var, İsviçre'de parlamentonun önünde büyük bir pankarta resmimi ve  şakağıma da silahı dayamak suretiyle 'Erdoğan'ı öldürün' diyenler oldu. Şimdi bu  bir Müslüman düşmanlığıdır, İslam düşmanlığıdır. Ama biz bir Hristiyan düşmanlığı  yapmadık, biz Musevi düşmanlığı yapmadık.

Bizim ülkemizde en ufak bir terör belirtisi olduğu zaman ilk  yaptığımız işlerden bir tanesi nedir biliyor musunuz? Tüm mabetleri koruma altına  almaktır, oralara herhangi bir saldırı olmasın, bunları güvence altına almaktır.  Bizim ülkemizde bu tür şeyler olmaz. Niye? Çünkü ülkemdeki tüm inanç gruplarını  güvence altına alma görevimiz var bizim, bunu yapacağız. Ama Batı aynı şekilde  bize bunun karşılığını veremedi, hala da veremiyor."

Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik konusunda da, Türkiye'nin 54 yıldır AB  kapısında beklediğini hatırlatan Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:

"Bu süreç içerisinde Avrupa Birliği çok zikzaklar yaptı, Avrupa  Birliği'nin liderleri, yöneticileri ne yazık ki samimi davranmadılar. İçlerinde  samimi davrananlar yok mu? Var, ama bir kısmı ne yazık ki samimi davranmadı,  hiçbir zaman sözünde durmadılar, sözlerini tutmadılar. Bakın, bir zamanlar 15  üyesi varken Avrupa Birliği'nin o zamanki fasıllarının sayısı 15'ti ve daha sonra  bu fasılları bir anda 35'e çıkardılar. O zamanlar fasılların açılması ve  kapanması söz konusuyken, 35'e çıkarttıktan sonra aç-kapa'yı da ortadan  kaldırdılar, sadece açsa bile kapamayı yapmaz hale getirdiler. Şu anda biz 14  fasılda, bir tanesi açılıp kapanmıştır, ama diğer 13 tanesi sadece açılmıştır,  ama kapanmamıştır. Bu bir şeyi gösteriyor, boşuna uğraşma Türkiye, biz sizi  buraya alacak değiliz."

Zamanında Avrupalı bir dışişleri bakanının kendisine, "Boşuna  uğraşıyorsunuz. Siz Müslümansınız, sizi AB'ye almazlar." dediğini anlatan  Erdoğan, "Hangi ülke acaba 54 sene Avrupa Birliği kapısında bekletildi?  Gerekçeniz ne? Hiçbir gerekçeleri yok. Biz Kopenhag siyasi kriterlerinin hepsini  şu anda ülkemizde yaşıyoruz, ekonomik olarak şu anda Avrupa Birliği üyesi  ülkelerin birçoğundan çok çok iyi konumdayız. Ülkenin bütün coğrafi konumuyla çok  çok iyi bir konumdayız, stratejik olarak çok önemli bir yerdeyiz. Kaldı ki,  Türkiye aynı zamanda NATO'nun üyesi ve NATO'da önemli bir görevi ifade ediyor.  Böyle olmasına rağmen, tabi Avrupa Birliği'nde böyle bir durumla karşı karşıya  kalması düşündürücüdür." diye konuştu.

Türkiye'nin topraklarında şu anda 3 milyon mülteciyi ağırladığına  dikkati çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan,  AB'nin  2016 Temmuz'unun başında 3 milyar  avro vereceği yönündeki vaadini hatırlattı. Erdoğan şöyle devam etti:

"Bunu bize vermeyecek, yardım kuruluşu Kızılay'a verecek. Ve bu  süreler doldu, böyle bir para gelmedi. Ne kadar geldi? 725 milyon dolar. Daha  sonra biz size bir 3 milyar avro daha vereceğiz dediler, herhangi bir şey yok.  Birleşmiş Milletler Mülteciler Komiserliği, bunlar dedi ki, biz size şu kadar  vereceğiz, sonunda 550 milyon dolar oradan geldi. Peki, biz ne kadar harcadık?  Bizim şu anda STK’larla birlikte yapmış olduğumuz harcama 25 milyar doları buldu.  Şimdi bu reva mı? Bu kadar insanı burada ağırlayacağız, bakacaksın… Bu insanlar  Avrupa ülkelerine gidebilir, bunlar Avrupa ülkelerine burada kaldıkları için şu  anda gitmiyorlar, böyle bir durumla karşı karşıyayız, ama Avrupa hala verdiği  sözleri tutmuyor. Ha nedir? Şimdi bunlar bu sözlerini tutmaya devam ederlerse,  sabrediyoruz biz, ondan sonra tabii ki biz de kendi yolumuzu kendimiz  belirleyeceğiz. Ne yaparsanız? Yapacağımız iş şudur; Bir halkoylaması da bu iş  için yaparız. İngiltere yaptı mı? Yaptı, İngiltere Brexit ile ilgili kararını  halkına sordu."

"Hangi televizyon kapalı, bütün televizyonlar çalışıyor mu?"

Referandum için kesin bir tarihi olup olmadığı hakkındaki soruya  Erdoğan, "Şimdi bir yeni sürece giriyoruz, bu yeni sürece girerken birçok şey,  taşlar yerli yerine oturacak ve bu taşlar yerli yerine oturduktan sonra da  bununla ilgili parlamentomuzda görüşmeler, konuşmalar yapılır ve ondan sonra da  milletimize gitme kararı verilir." yanıtını verdi.

Erdoğan, Türkiye'ye medya özgürlüğü ve tutuklanan gazeteciler  sebebiyle yöneltilen eleştiriler ve ülkenin dünyada medya özgürlüğü listesinde  150. sırada olduğunun ileri sürülmesine ilişkin,, bu tür sıralamaların tamamının  siyasi olduğunun altını çizerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bilmiyorum buradaki medya gruplarını incelediniz mi? Hangi televizyon  kapalı, bütün televizyonlar çalışıyor mu? Medya gruplarına baktığınız zaman  yazılı medya, şu anda en çok satan şöyle medya organlarına baktığınız zaman,  bizim aleyhimizde bunca yazan gazeteler var, bize saldıran köşe yazarları var ve  şu kampanya boyunca her türlü hakareti yapanlar oldu, hangisi kapandı? Bize  geldiği zaman 'yargı bağımsızdır' diyen Batılılar, 'yargı özgürdür' diyen  Batılılar bunları gördüler mi? Hayır, görmediler. Sosyal medyada?.. Görmediler.  Her türlü saldırıyı yaptılar. Fakat böyle bir kara propagandayla ülkemizdeki  hükümeti, bizleri zan altına sokmak istiyorlar, yaptıkları iş bu; böyle bir şey  söz konusu değil."

Tutuklanan gazetecilerin içerisinde terörle iç içe olanların  bulunduğunu vurgulayan Erdoğan, "Diyelim ki gazeteci, ama arabasında silah  taşıyor. Şimdi bir gazeteci tamamıyla sınırsız özgürlüğe sahip olabilir mi? Siz  ülkenizde sınırsız özgürlüğe sahip misiniz? Yasalar içerisinde bir yanlış  yaparsanız bunun bedelini ödemezsiniz misiniz?" ifadelerini kullandı.

Terör örgütü FETÖ'nün 15 Temmuz'daki darbe girişiminin arkasında  olduğuna yönelik bir kanıt olup olmadığı hakkındaki soru üzerine Erdoğan,  söylenenlerin kuru iddialar olmadığını ve darbe girişiminin şahsını hedef  aldığına dikkati çekti.

"Şu anda bunların hepsi yargıda ortaya çıkmıştır, çıkmaya devam  etmektedir; bunlar belgedir." diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan,sözlerini şöyle  sürdürdü:

"Bunlar sıradan ifadeler değildir ve bütün bu darbe girişiminin  içerisinde yer alan komutanlar, hepsi şu anda bu ifadelerini vermişlerdir.  Dolayısıyla bu ifadeleri çok açık verip yargının kayıtlarına giren bu ifadelerin  içerisinde, 'Kanaat önderimiz Fethullah Gülen’le sizi görüştüreyim.' diyen subay  var. Kime söylüyor bunu? Darbeyi yaptılar, şu andaki Genelkurmay Başkanına  söylüyor, Genelkurmay Başkanı onu orada ciddi manada azarlıyor ve bakın kendisine  darbe yapılmış olan Genelkurmay Başkanı azarlıyor, hep bunlar kayıtlarda şimdi.  Onların ona ne dediğini, kendisinin ona ne dediği, hepsi kayıtlarda. Şimdi bunlar  belge değil, ee?.. 19 yıldır buradan kaçıp Amerika'ya sığınmış olan 'FETÖ'  denilen bu alçak artık belgelerle, her şeyle bu ülkedeki darbe girişiminin  arkasındaki kişi olduğu ortada ve bütün onun bağlantıları da ortada."

Erdoğan, terör örgütü FETÖ'nün silahlı kuvvetlere, polis teşkilatına,  milli eğitime ve devletin değişik kurumlarının içerisine sızdığının hatırlatarak,  "Bütün bunlar şu anda yavaş yavaş hepsi ayıklanıyor, bunlardan temizleyeceğiz."  dedi.

Doğu Almanya ile Batı Almanya birleştiğinde 600 bin kişinin devletten  tecrit edildiğini hatırlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Şimdi burada da böyle bir  darbe girişiminin sonucunda bu işi sonuçsuz mu bırakacağız? Asla, bunu  sonlandıracağız, aksi taktirde yarın tekrar aynı durumda karşı karşıya  kalabiliriz." şeklinde konuştu.

"(FETÖ) Yarın Hindistan'ın da yönetimine bunlar sızarlar"

Erdoğan, terör örgütü FETÖ'nün Hindistan'da da çok ciddi bir  örgütlenmesi olduğunun altını çizerek, "Yarın Hindistan'ın da yönetimine bunlar  sızarlar, onu da söyleyeyim. Yani bunu hafife kesinlikle Hindistan yönetimi  almamalıdır diye düşünüyorum ve böyle bir devlete karşı darbe girişimini hafife  almak asla zaten düşünülecek bir şey değildir." değerlendirmesinde bulundu.

Suriye'de nasıl bir ilerleme öngördüğü sorusuna Erdoğan, Türkiye'nin  görüşmeleri sadece Rusya ve ABD ile değil aynı zamanda Suudi arabistan, Katar ve  İran'la da sürdürdüğünü ifade ederek, şu cevabı verdi:

"Bütün bunlarla bu konuda görüşmelerimiz var ve bu görüşmeler  çerçevesinde tabi karşımızda bir rejim söz konusu. Suriye rejimi bir defa devlet  terörü estiriyor, öbür tarafta DEAŞ denilen bir terör örgütü var, tabi buna  benzer terör örgütleri, YPG gibi, PYD gibi terör örgütleri var, bütün bunlara  karşı burada bir mücadele.

Ama biz bir şey söylüyoruz, diyoruz ki, bir terör örgütünü bir başka  terör örgütüyle bertaraf edemezsiniz, dolayısıyla gelin burada Amerika başta  olmak üzere koalisyon güçleri var, Türkiye olarak birlikte olalım, Rusya aynı  şekilde bölgede, birlikte olalım, hatta İran aynı şekilde, Suudi Arabistan,  Katar, birlikte olalım ve burada terör örgütü DEAŞ’a karşı büyük bir mücadeleyle  Suriye’deki bulunduğu yerlerden, Irak’taki bulunduğu yerlerden bir defa DEAŞ’ı  temizleyelim ve temizledikten sonra da bir defa Suriye’de Suriye halkının  iradesiyle işbaşına getirilecek Suriye’ye bir yönetim planlayalım ve bunu Suriye  halkı belirlesin, illa da şu andaki katil Esad'ı işbaşında tutmaya gayret  etmeyelim, olay bu."

Türkiye'nin şu anda bir numaralı düşmanının  DEAŞ mı yoksa FETÖ mü  olduğunun sorulması üzerine Erdoğan, şu anda iki örgütün de alanının farklı  olduğunu belirterek, "Şu anda bizim tabii birinci derecede FETÖ. Çünkü FETÖ  yayılmacı bir anlayışla ülkemde şu anda çok farklı bir konumda ve birinci  derecededir ve birinci derecede olan bu FETÖ'yü süratle temizlemenin gayreti  içerisindeyiz." dedi.

Erdoğan, DEAŞ'ın FETÖ'ye kıyasla Türkiye için çok uzaklarda olduğunu  kaydederek, şunları söyledi:

"Türkiye'nin içinde şu anda bir de PKK var ve PKK'nın Kuzey  Suriye'deki yerleşimi var, PYD, YPG, bunlarla da mücadelemiz var. DEAŞ daha  sonradan çıkmış olan bir terör örgütü, bizim onunla da ayrıca mücadelemiz var.  Biz şu ana kadar 3 bini aşkın DEAŞ'lıyı Suriye'de etkisiz hale getirdik, bu  mücadeleyi veren biziz, koalisyon güçlerinin filan DEAŞ'a karşı böyle vermiş  olduğu bir mücadele yok."

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya ve NATO arasındaki gerilimin NATO üyesi  olan Türkiye'nin Rusya ile iyi ilişkilerini sürdürmesinin mümkün olup olmadığı  sorusu üzerine, Türkiye'nin NATO içindeki durumunun ve Rusya ile ilişkilerinin  farklı olduğunun altını çizerek, "Rusya bizim bir komşu ülkemiz ve ciddi manada  bir ikili ticaret hacmine sahibiz, aynı şekilde NATO'daki ülkelerle de belli  ilişkilerimiz var, askeri, siyasi, ekonomik, ticari, onlar da bir taraftan  yürüyor. Yani biz birini al, öbürünü yok et, böyle bir anlayış içerisinde  değiliz. Biz dünyayı barış içerisinde ve hepsiyle iyi ilişkiler kurmak suretiyle  geleceğe kazan-kazan esasına dayalı olarak yürüme anlayışına sahibiz."  ifadelerini kullandı.