Ege'de hangi parti ne yaptı ?

Ege Üni. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tanju Tosun'un Vatan gazetesine yaptığı değerlendirme:

2011 genel seçimleriyle kıyaslandığında,AK Parti bölgeyi oluşturan tüm illerde oy kaybına uğramıştır. Kayıp 6-11 puan arasında değişmektedir. İller bazında AK Parti’nin oy kayıplarıyla MHP oy kazançları puan bazında ilişkilendirildiğinde, çoğu ilde AK Parti’den MHP’ye kayan sınırlı bir seçmen kitlesinin varlığı dikkat çekiyor. İllerin 1.partileri bakımından incelendiğinde, İzmir, Aydın, Muğla dışında bölge illerinde AK Parti’nin 1.parti konumu sürmekte. Ege  bölgesinde AK Parti’de gözlenen gerileme, buna karşılık MHP’nin oy artışı muhtemelen bölge seçmeninin AK Parti’nin demokratik açılım proje ve politikalarına göstermiş olduğu refleksin sonucudur. AK Parti bölgenin tüm illerinde oy kabına uğramasına rağmen, sosyolojik tabanını İzmir ve Muğla hariç %30’ların üzerinde tutmayı başarmıştır. İzmir’de 6-7 puanlık kayıp büyük ölçüde geçmişte muhafazakar Kürt seçmenle kurmuş olduğu ittifakın çözülmesi, bu seçmenin HDP’ye yönelmesiyle ilgilidir. Bu tablo AK Parti’nin bölgede oy tabanını azımsanmayacak ölçüde konsolide etmiş olduğunun da bir göstergesi olarak okunabilir. Sosylojik anlamda seçmenle bu partinin kurmuş olduğu temsiliyet ilişkisi önemli ölçüde sürüyor olmakla birlikte, bundan sonraki süreçte iktidar ortağı olması durumunda izleyeceği politikalar AK Parti’nin bölgedeki geleceğinin belirlenmesinde etkili olacak gibi görünüyor.

CHP bölgede belirgin anlamda oy kayıp ve kazancı yaşamamış görünüyor. Bölge illerinde 1-2 puanlık oy kazancı yaşadığı iller oy kayıplarıyla karşılaştırıldığında daha fazla olmakla birlikte, bölgede AK Parti’den kopan seçmeni kendi yanına çekemeyen bir CHP dikkat çekiyor. İzmir, Muğla, Aydın’da 1.parti konumunu sürdürmekle birlikte, oy artışı yaşadığı illerde 2-4 puan düzeyinde kalan bir artış sözkonusu. 1.parti olduğu iller dikkate alındığında, CHP sosyolojik tabanını kıyı illerinin dışına da taşıma konusunda  halen sıkıntı yaşamaktadır diyebiliriz. CHP’nin Ege bölgesinde tabanını genişletememesinin nedeni; özellikle Ege kırsalında MHP ile şiddetli bir rekabet yaşamasından kaynaklanmaktadır. Bu anlamda, CHP’nin Ege’de büyüyememesi büyük ölçüde AK Parti’den kopan seçmenin MHP etrafında mevzilenmesinden kaynaklanıyor olabilir.

MHP 6-7 PUAN YÜKSELDİ

Ege bölgesinde sosyolojik tabanını genişletme anlamında 2011 seçimleriyle karşılaştırıldığında önemli ölçüde başarı kazanan partinin MHP olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu başarıda AK Parti’den kopan seçmenin büyük ölçüde MHP etrafında mevzilenmesinin payı vardır. Bölge illerinin çoğunda oylarını arttıran parti milliyetçi reflekslerin güçlü olduğu Afyon, Balıkesir, Manisa, Kütahya gibi illerde 6-7 puan oy artışı yaşarken, seçmen davranışı bakımından kıyı Ege’ye yakın Uşak, Muğla gibi illerde oy artışı 1-2 puanla sınırlı kalıyor, buna karşılık merkez sağın geçmişte kalesi olan Aydın’da merkez sağ eğilimli seçmenin CHP’ye yönelmesi nedeniyle büyüme bağlamında sıkıntı yaşıyor. Ege bölgesi illerinde ortaya çıkan tablo çok belirgin biçimde MHP’ye yönelen seçmenin sınıfsal dinamiklere dayalı reflekslerle  bu parti etrafında toparlanmaya başlamadığını, refleksin çözüm süreci karşıtlığına dayalı tepkici-milliyetçi kültürel refleks temelli olduğunu düşündürtüyor. Herşeye rağmen, MHP’nin bölge illerinde özellikle AK Parti ile bundan sonraki süreçte sıkı bir siyasal rekabete girme olasılığı yüksektir diyebiliriz.

HDP 2-5 PUAN ARTTI

Ege bölgesi illlerinde MHP kadar olmasa da oy tabanını genişletme konusunda sınırlı başarı sağlayan bir diğer parti HDP. Bölgede kürt seçmenlerin yoğun olduğu Aydın, Denizli, Manisa gibi illerde 2-5 puan arasında oy artışı yakalayan HDP’nin özellikle İzmir’de 2011’deki bağımsız oylardan 6-7 puan fazla oy alması salt AK Parti’den kopan seçmenlerin bu partiye yönelmeleriyle açıklanamaz. İzmir’in sosoyo-ekonomik açıdan en gelişmiş, eğitimli-genç nüfusun yoğun olduğu Mavişehir, Bostanlı gibi mahallelerde HDP’nin azımsanmayacak oy alması ve bu mahallelerde CHP’nin yerleşik oy gücü dikkate alınırsa, CHP eğilimli gençlerden tıpkıCumhurbaşkanlığı seçimlerinde Demirtaş’a olduğu gibi, bu kez HDP’ye yönelim  olduğu söylenebilir. Genel olarak bakıldığında, Ege bölgesinde partiler arasında özellikle AK Parti-MHP örneğinde gözlenen oy kaymaları bu seçimde açığa çıkan en temel seçmen davranış örüntüsüdür. Diğer yandan İzmir’de HDP’ye yönelen %10 civarındaki destek, İzmir seçmeninin bu çizgiye karşı radikal bir karşıtlığının olmadığının işaretidir.