Nükleer atıklardan bakanlık sorumlu değilmiş

İzmir’in Gaziemir ilçesinde Emrez Mahallesi’ndeki 15 yıl önce tespit edilen eski kurşun döküm fabrikasının bahçesindeki tehlikeli atık ve radyoaktif maddelerin halen temizlenememesi bölgeye ciddi zarar veriyor.

Birgün gazetesinden Aycan Karadağ'ın haberine göre geçtiğimiz aylarda bölgede yapılan radyasyon ölçümünde, alanda normal değerin 7 bin 291 katı radyasyon olduğu tespit edildi. Radyoaktif atıkların gömülü olduğu eski kurşun fabrikasının 70 dönümlük alanında, fabrikanın harabeye dönmüş binalarına girilerek, yapılan ölçümlerde cihaz 832.3µSv/h (mikrosievert/saat) rakamını gösterdi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ise yıllardır bölgede yaşanan sorunu ise sorumluluğunu almamayı tercih ediyor. Çevre Komisyonu CHP Sözcüsü İzmir Milletvekili Murat Bakan’ın soru önergesini cevaplayan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Murat Kurum’un verdiği cevaplarla ortaya çıktı.

CHP'li Murat Bakan, "Bu alanda acilden bir inceleme başlatmak için neyi beklemektesiniz" sorusunu sordu. Bakanlık ise, “Radyoaktif Atık Yöntemi Yönetmeliği gereğince radyoaktif yönetiminin sağlanması, maliyetinin karşılanması dâhil olmak üzere, söz konusu faaliyeti yürüten kişinin sorumluluğundadır. Çevre mevzuatı hükümleri gereğince tehlikeli atıkların yönetimi atık üreticisinin sorumluluğundadır” cevabını verdi.

CEZA KESMEKLE YETİNİLDİ

Bakanlık, 15 yıldır bölgede yaşayan insanların sağlığını hiçe sayan atıklarla ilgili hiçbir şey yapmazken bu süre zarfında şirkete belli yıllarda para cezası kesmekle yetindi. CHP’li Bakan’ın yıllardır Gaziemir'de bulunan ve ülkeye girişi yasak olan bu tehlikeli maddeler kimler tarafından nasıl getirildiği sorusuna bakanlık şu cevabı verdi: “Tehlikeli atıkların mevzuatta aykırı olarak bertaraf ettiği(gömülü atıklar) tespit edilen Aslan Avcı Döküm San. ve. Tic. A.Ş. hakkında İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunarak 13 Mart 2008 tarihinde 321 bin TL idari yaptırım uygulanmıştır. Ayrıca 28 Ekim 2013 tarihinde yapılan denetimde 5 milyon 79 bin 900 TL idari ceza uygulanmış olup ayrıca diğer yıllarda da 14 bin 578 TL ve 24 bin 307 TL idari para cezaları uygulanmıştır.”

Öte yandan bakanlık, kamuoyunda yıllardır süren tepkiler ve son olarak Gaziemir Belediye Başkanı Halil Arda’nı nükleer atıkların temizlenmesi için başlattığı ‘duran insan’ eylemleri ardından adım atmak zorunda kaldı. CHP’li Bakan’ın sorduğu, ‘Ayrıştırılma ve bertaraf işlemi ne zaman başlayacaktır’ sorusuna bakanlık, “Üreticinin sorumluluğunda olan araştırma ve bertaraf işlemlerinin halan tamamlanmamış olması nedeniyle alınacak tedbirlere ilişkin ilgili kamu, kurum ve kuruluşlarıyla birlikte çalışmalar yapılmaktadır” şeklinde cevap verdi.

SORUMLULUĞU DEVLET ÜSTLENMELİ

Çevre Komisyonu CHP Sözcüsü İzmir Milletvekili Murat Bakan, BirGün’e yaptığı açıklamada, “Yıllardır yetkilileri harekete geçmeye çağırıyoruz. Yağan yağmur sonrasında araziden dumanlar yükseliyor, toprak için için yanıyor, çıkan duman halk sağlığı açısından çok büyük tehlike yaratıyor. Burası zehir ve ölüm saçıyor. Burada insanlar yaşıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanı’na 14 tane soru sorduk, sorularımıza yanıt alamadığımız gibi bugüne dek konuyla ilgili tatmin edici bir açıklama yapmadılar. Kamuoyunun da bildiği bir süreci sıralamış Bakan Bey yanıtında 2008 ve 2013 ile hangi yıllar olduğunu bilemediğimiz ‘diğer yıllar’ dedikleri yıllarda para cezası uyguladıklarını söylemiş. Bu idari para cezalarını uygulamış ama tahsil etmiş mi onu da bilemiyoruz. Sorumluluğu atıkların sahibine atıyor. Ancak şu çok önemli; üreticinin sorumluluğunda olan ayrıştırma ve bertaraf işlemlerinin hala yapılmamış olması sebebiyle ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla çalışmalar yapıldığını ifade ettiler. Yönetmelik gereği bu atıkların sorumluluğu atıkların sahibinde olabilir ancak şu an ortada ne fabrika var ne de sahibi… Kentin göbeğinde, insanların yaşadığı bir alanda ölüm saçılıyorsa burada sorumluluğu devlet üstlenmeli. Bu bilinçle ve bu sorumlulukla hareket edilmesini bekliyoruz. Konunun takipçisi olmaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.