İcra ile çocuk teslimi bitiyor!

Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin 2019'da, İnsan Hakları Eylem Planı'nın ise Mart 2021'de kamuoyuna açıklandığını hatırlatan Ünal, bugüne kadar 4 yargı paketini TBMM'de yasalaştırdıklarını söyledi.

Ünal, 8 ayrı kanunda değişiklik yapan İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'nin, 54 maddeden oluştuğunu bildirdi. Ünal, teklifte, teknolojiyi dikkate alarak icra ve iflasta elektronik satışın düzenlenmesi ile uzun süredir kamuoyunun gündeminde olan çocuk teslimine ilişkin, çocukların icranın konusu olmaktan çıkarılmasını içeren hükümlerin bulunduğunu anlattı.

İcra ve İflas Kanunu'nda yapılması öngörülen değişikliklerle, alacaklı ve borçlu arasındaki hassas menfaat dengesinin daha güçlü şekilde korunmasını ve bu sürecin daha hızlı, daha az masraflı şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçladıklarını belirten Ünal, "İcra sistemimizde mevcut olan hacizli malın mezat salonlarında satışına ilişkin uygulamayı kaldırıyoruz." dedi.

Hacizli malın satışında önce elektronik ortamda pey sürüldüğünü ancak sürecin tamamlanmasının, mezat salonlarında yapılan satışla mümkün olduğunu hatırlatan Ünal, bu şekilde satış nedeniyle uygulamada pek çok şikayetin dile getirildiğini aktardı.

Ünal, kanun teklifiyle, bilişim sisteminin ve teknolojinin geliştiği günümüzde, mezat salonlarındaki ihaleden vazgeçileceğini ve sürecin elektronik ortamda başlatılıp bitirileceğini, böylece hacizli malın değerinde satılacağını kaydetti.

Artık internete erişimin olduğu her yerde, dileyen kişinin, dilediği yerden elektronik satışa dahil olabileceğini anlatan Ünal, "Mesela Van'da oturan biri Edirne'den araç satın alabilecek. Mallar, lisanslı yediemin depolarında güvenle tutulduğu için tereddüt yaşanmadan bu alım gerçekleştirilebilecek. İhaleye katılım sayısının fazla olması sebebiyle alınan mallar rayiç değerinden satılabileceği için borçlunun da malı elden değerinde çıkmış olacak." bilgisini verdi.

Bir başka önemli düzenlemenin ise borçluya hacizli malını satabilme imkanı tanınması olduğunu açıklayan Ünal, borçlunun, bu sayede hacizli malını, cebri satış yerine, kendi rıza ve ihtiyarıyla dilediği kişiye satabileceğini ifade etti.

Ünal, icra sistemiyle ilgili bir başka önemli sorunun ise ihalenin feshi talebinin kötüye kullanılması nedeniyle alacaklı, borçlu ve ihale alıcısının sistem içinde mağdur olduğunu anımsatarak, "Bunu da ortadan kaldırıyoruz. Milli servet olan bu araçların oralarda birikmesine yol açan mekanizmadaki aksaklıklar tespit edilerek, hızlıca ihaleden satın alanlar tarafından tekraren kullanılmasını sağlayacak düzenlemeleri getiriyoruz." diye konuştu.

89 YILLIK UYGULAMA KALDIRILACAK

Kanun teklifinde yer alan önemli konulardan birinin de kamuoyunda "çocuk haczi" olarak da ifade edilen çocuk teslim usulüne yönelik düzenleme olduğunu belirten Ünal, şöyle devam etti:

"1932'den beri uygulanan çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin usul, icra sistemi dışına çıkarılacak ve Çocuk Koruma Kanunu kapsamına alınacak. Çocuk teslimi ve kişisel ilişki kurulmasına dair işlemlerde öncelikli olarak çocuğun örselenmemesini ve o yaşta bir çocuğun herhangi bir polis zoru ya da müdahalesiyle yüz yüze gelmemesi ve bir travma yaşamaması bizim için öncelikli. Çünkü bu, çocuğun ruhsal ve bedensel gelişim sürecinde son derece önemli. Çocuğun; annesini, babasını veya akrabalarını görmek en temel hakkı. Teklifle, bu hakkın yerine getirilmesindeki usul ve esaslar yeniden düzenlenecek. Böylece çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin görev icra dairelerinden alınacak ve Adalet Bakanlığının hizmet birimi olan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığına tevdi edilecek."

"ÇOCUK TESLİM MERKEZLERİ HAYATA GEÇİRİLECEK"

AK Parti Grup Başkanvekili Ünal, çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair işlemlerin, çocuğun üstün yararı gözetilerek psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimci ve rehber öğretmen gibi uzmanlar eliyle gerçekleştirileceğine işaret ederek, şunları kaydetti:

"Çocuğun anne veya babasıyla görüştürülmesine ilişkin işlemler ise ücretsiz hale getirilecek. Bu kapsamda artık harç alınmayacak ve yapılacak tüm masraflar, devlet bütçesinden karşılanacak. Çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair işlemler, çocuğun örselenmesine neden olmayacak şekilde okul ve kreş gibi mekanlarda gerçekleştirilecek. Dolayısıyla çocuk teslim merkezleri hayata geçirilecek. Çocuğun ailesiyle görüştürülmesinde uygulanan zor kullanma usullerinin tamamı kaldırılacak. İlam veya tedbir kararlarının icra marifetiyle zorla yerine getirilmesi sırasında zaman zaman istenmeyen görüntüler ortaya çıkmakta, bu durum hem kamuoyunun vicdanını hem de çocuğun bizzat varlığını örseleyen bir durum ortaya koymaktaydı. Bunu da ortadan kaldırıyoruz. Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararının yerine getirilmesini engelleyenler disiplin hapsiyle cezalandırılacak. Kişisel ilişki kurulmasına dair karara aykırı davranılmasının önlenmesi amacıyla kişisel ilişki kurulmasına dair kararın gerekleri yerine getirilmezse, çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet hakkı değiştirilebilecek. Bu husus kişisel ilişki kurulmasına dair kararda taraflara ihtar edilecek."

"ÇOCUK İCRANIN KONUSU OLMAKTAN ÇIKACAK"

Bir gazetecinin, "velayet hakkının değiştirilmesi" konusundaki sorusuna Ünal, şöyle karşılık verdi:

"Mevcut uygulamada velayetin üzerinde bulunduğu ebeveyn, çocuğun, diğer ebeveyn tarafından görülmesine izin vermiyorsa çocuk, görüşme süresi ve mahkeme kararının hayata geçirilmesi için polis zoruyla alınıp, icra eliyle diğer ebeveyne veriliyordu. Yeni düzenlemeyle çocuk teslim merkezine getirilmesi, gün ve saati ile bildiriliyor. Eğer çocuk, teslim merkezine getirmezse burada tutanak tutuluyor ve bu tutanak, ilgili mahkemeye tevdi ediliyor. İlgili mahkemede bu durumda, disiplin hapsi ya da velayetin değiştirilmesini yeniden değerlendirip karara bağlıyor. Burada çocuğun icranın konusu olmaktan çıkarılıp, Çocuk Koruma Kanunu çerçevesinde psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı gibi profesyoneller eliyle artık bu sürecin yürütülmesi hedefleniyor."

İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'nin, bu hafta komisyon aşamasının tamamlanarak, gelecek hafta TBMM Genel Kurulu gündemine gelmesini planladıklarını vurgulayan Ünal, "İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında diğer yargı paketleri de bundan sonraki süreçte Meclis gündemine gelmeye devam edecek." dedi.

İCRA DAİRELERİNE DÜZENLEME

Teklife göre, iş yoğunluğunun veya personel sayısının fazla olduğu icra dairelerinde dairenin düzenli, uyumlu ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla Adalet Bakanlığı tarafından icra müdür ve müdür yardımcıları arasından, icra müdürünün yetkilerini haiz bir icra başmüdürü görevlendirilebilecek.

İş yoğunluğunun veya icra dairesi sayısının fazla olduğu illerde Adalet Bakanlığı tarafından yetki çevresi de belirlenmek suretiyle bir veya birden fazla icra daireleri başkanlığı kurulabilecek. Başkanlıkta bir başkan ile yeteri kadar başkan yardımcısı bulunacak. Başkan birinci sınıf olmuş, başkan yardımcısı ise birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet savcıları arasından muvafakatleri alınarak Bakanlıkça atanacak. Ayrıca başkanlıkta, yeteri kadar icra başmüdürü, icra müdürü, icra müdür yardımcısı, icra katibi ve memur görevlendirilecek.

Başkanlık, icra dairelerinin gözetim ve denetimlerini yapacak, idari işlerine bakacak, mevzuatla verilen görevleri yerine getirecek. Bu hüküm iflas daireleri ile iflas dairelerinde çalışan görevliler hakkında da uygulanacak.

İCRANIN GERİ BIRAKILMASI KARARINDA YEREL MAHKEMEYE YETKİ

Uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi amacıyla yapılan değişiklikle, icranın geri bırakılması kararını verme yetkisi, kanun yolu aşamasına göre bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay'dan alınarak takibin yapıldığı yer icra mahkemesinde olacak. İcranın geri bırakılması kararının, istinaf ve temyiz aşamaları bakımından ayrı ayrı alınması usulü ise muhafaza edilecek.

Bölge adliye mahkemesince istinaf başvurusunun kesin olarak esastan reddine karar verilmesi halinde, alacaklının istemi üzerine, başkaca işleme gerek kalmaksızın teminata konu olan para alacaklıya ödenecek.

İstinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin karara karşı temyiz yolunun açık olması halinde icranın geri bırakılması kararının etkisi, temyiz yoluna başvurma süresinin dolmasına kadar devam edecek.

Haczi yapan memur, sicile kayıtlı mallar hariç olmak üzere haczettiği malın kıymetini takdir edecek, icabında bilirkişiye müracaat edebilecek.

Haczedilmiş ancak muhafaza altına alınmamış mallar satış talebi üzerine muhafaza altına alınacak veya ihale alıcısına teslime hazır hale getirilecek, aksi takdirde satış yapılamayacak.

Sicile kayıtlı motorlu kara araçlarında ise alacaklı, hacizden itibaren altı ay içinde satılmasını isteyebilecek.

Alacaklı veya borçlu, hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışını isteyebilecek

Bir taşınır malla ilgili üçüncü şahıs yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmayacak. Ancak takibin devamına karar verilmesi halinde mal muhafaza altına alınabilecek.

Alacaklı veya borçlu, hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışını isteyebilecek. Borçlunun üçüncü şahıslardaki alacağı da bu hükme tabi olacak. Bir yıllık süre içinde satışı istenip de artırma sonucu satışı gerçekleştirilemeyen mahcuz hakkındaki satış isteme süresi, satış isteyen alacaklı bakımından bir yıllık sürenin sona ermesinden itibaren bir yıl daha uzayacak. Satış talebiyle birlikte kıymet takdiri ve satış giderlerinin tamamının peşin olarak yatırılması zorunlu olacak.

Sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından muhafaza, kıymet takdiri ve satış talebinin birlikte yapılması ve bunlara ilişkin giderlerin tamamının birlikte ve peşin olarak yatırılması zorunlu olacak.

Kıymet takdiri ve satış giderlerinin, sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından ilaveten muhafaza giderinin tamamı, satış talebiyle birlikte peşin olarak yatırılmazsa satış talebi vaki olmamış sayılacak.

Satış talebiyle birlikte peşin olarak yatırılan miktarın satış işlemleri sırasında yetersiz kaldığı anlaşılırsa icra müdürü tarafından satış isteyene 15 günlük süre verilecek ve bu sürede eksik miktar tamamlanmazsa satış talebi vaki olmamış sayılacak.

Belirtilen giderler Adalet Bakanlığınca her yıl yürürlüğe konulan tarifede belirlenecek.

RIZAEN SATIŞ YETKİSİNİN ŞARTLARI

Borçlunun borcunu muntazam taksitlerle ödemeyi taahhüdü veya alacaklı ile borçlunun hacizden önce ya da sonra borcun taksitlendirilmesi için yapacakları sözleşme nedeniyle icra dairesinde düzenlenecek tutanak veya kağıt, damga vergisinden istisna olacak.

Teklifle, talebi halinde borçluya, haczedilen malın rızaen satışı amacıyla yetki veriliyor. Borçlu, kıymet takdirinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde haczedilen malının rızaen satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilecek. Kıymet takdiri yapılmadığı durumlarda borçlu da kıymet takdiri yapılmasını isteyebilecek. İcra müdürü, kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebri satış işlemlerini durdurarak borçluya 15 günlük süre verecek. Borçluya verilen sürenin başlangıcından icra mahkemesinin kararına kadar geçen sürede alacaklı bakımından satış isteme süresi işlemeyecek.

Rızai satışta bedel, malın muhammen kıymetinin yüzde 80'ine karşılık gelen miktarı ile o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak bu aşamaya kadar bu mahcuz için yapılan takip masrafları toplamından az olamayacak.

Borçluyla anlaşan alıcının, belirlenen bedeli borçluya verilen 15 günlük süre içinde dosyaya ödemesi halinde icra müdürü, gerekli bilgi ve belgeleri temin ettikten sonra satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyayı derhal icra mahkemesine gönderecek. Mahkeme, en geç 10 gün içinde yapacağı inceleme sonucunda dosya üzerinden talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verecek. Kabul kararıyla malın mülkiyeti alıcıya geçecek ve tüm hacizler kaldırılarak devir ve teslim işlemleri gerçekleştirilecek. Ret kararı verilmesi halinde yatırdığı bedel alıcıya iade edilecek.

ELEKTRONİK ORTAMDA AÇIK ARTIRMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLER

Teklifte, elektronik ortamda açık artırma suretiyle satışa ilişkin hükümler de düzenleniyor. Haczolunan malın satışı, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi'ne entegre elektronik satış portalında açık artırma suretiyle yapılacak. Açık artırmada teklif verme süresi yedi gün olacak.

Açık artırma, ilanda belirtilen gün ve saat aralığında ve teklif verme yoluyla yapılacak. Teklif verenlerin kişisel bilgileri, artırma süresi içinde bilişim sistemini işleten kamu görevlileri hariç hiç kimse tarafından görülemeyecek ve bilişim sisteminde gösterilemeyecek.

Teklifler arasındaki fark, satışa çıkarılan malın muhammen kıymetinin binde birinden ve her halde 100 liradan az olamayacak.

Açık artırmada en yüksek teklifi veren, artırma süresi içinde kendisinden yüksek bir teklif verilmedikçe teklifini çekemeyecek ve teminatını alamayacak.

Açık artırma süresinin son 10 dakikası içinde yeni bir teklifin verilmesi halinde açık artırma bir defaya mahsus olmak üzere 10 dakika uzatılacak.

Elektronik satış portalında satış işlemlerinin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini engelleyen veya elektronik satış sistemi ile ihale alıcılarının hak ve menfaatlerine zarar veren internet siteleri hakkında, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak.

Elektronik satış portalının işleyişini ya da güvenliğini tehlikeye sokan veya satış portalına erişimi engelleyen ya da zorlaştıran nitelikte eylemlerde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin, satış portalma girişi Adalet Bakanlığınca üç ay süreyle engellenecek. Engelleme işlemi, derhal uygulanmaya başlanacak ve satış portalının ilgili kişilerin görebileceği bir bölümünde duyurulacak. Bu işleme karşı, duyuru tarihinden itibaren 15 gün içinde Kabahatler Kanunu hükümleri uyarınca sulh ceza hâkimliğine başvurulabilecek. Hakim, başvuruyu ivedi olarak karara bağlayacak. Başvurunun yapılmış olması ihalenin tamamlanmasını engellemeyecek.

Teklif verme süresi içinde bilişim sisteminin bakımı veya iyileştirilmesi için gerekli olan işlemler yapılabilecek. Bu işlemler, ihalenin geçerliliğini etkilemeyecek.

HACZEDİLEN MALIN SATIŞINA İLİŞKİN HAZIRLIK İŞLEMLERİ

Teklifle, haczedilen malın elektronik ortamda satışına ilişkin hazırlık işlemleri de yeniden belirleniyor.

Buna göre birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı gün ve saat aralığı, başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ilan edilecek. Elektronik satış portalında yapılacak ilan, artırmanın bitimine kadar erişime açık tutulacak. İkinci artırmanın başlangıç tarihi, birinci artırmanın bitimi tarihinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde belirlenecek.

İlanın şekli ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra dairesince alakadarların menfaatlerine en muvafık geleni nazarı dikkate alınarak tayin olunacak. İlanın yurt düzeyinde yayımlanan bir gazete ile yapılmasına karar verilmesi halinde bu ilan satış talebi tarihinde tirajı 50 bin üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biriyle yapılacak.

Gazete ile yapılacak ilanlara satılacak şeyin cinsi, mahiyeti, önemli vasıfları, muhammen kıymeti ve bulunduğu yer, birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı gün ve saat aralığı ile artırmaya ilişkin bilgilerin yer aldığı elektronik satış portalı yazılacak. İcra dairesince yapılması zaruri ilanlar dışında, taraflar elektronik satış portalında yer alan ilan metnini, masrafı kendilerine ait olmak üzere, diledikleri vasıtalarla ilan edebilecek. Ancak hususi mahiyetteki bu ilan resmi muameleye tesir etmeyecek.

İlan edilen metinler arasında farklılık bulunması halinde elektronik satış portalında ilan edilen metin esas alınacak.

Gazetede veya elektronik satış portalında ilanı yapılan metindeki hatalar, ihale tarihi değiştirilmeksizin sadece elektronik satış portalında ilanen düzeltilecek. Bu düzeltme ilanı ilgililere ayrıca tebliğ edilmeyecek.

Elektronik satış portalında yapılacak ilanda şu hususlar yer alacak:

- Satılacak şeyin cinsi, mahiyeti, önemli vasıfları, muhammen kıymeti, bulunduğu yer ve varsa görselleri ile artırma şartnamesinde yer alan diğer bilgileri,

- Artırmaya katılabilmek için mahcuzun kıymetinin yüzde onunu karşılayacak tutardaki teminatın satışı yapan icra dairesinin banka hesabına yatırılmasının zorunlu olduğu, teminatın nakit olması durumunda en geç artırma süresinin bitiminden önceki gün saat 23:30'a kadar yatırılması gerektiği,

- Gösterilecek teminatın teminat mektubu olması halinde, artırmaya katılacakların, en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışa konu mahcuzun kıymetinin yüzde onunu karşılayacak tutarda kesin ve süresiz banka teminat mektubunu, satışı yapan icra dairesine tevdi etmelerinin zorunlu olduğu,

- Temsilci vasıtasıyla artırmaya katılacakların, en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışı yapan icra dairesine müracaat etmelerinin zorunlu olduğu,

- Hisseli satışın mümkün olduğu hallerde açık artırma konusu malı belirli paylarla satın almak isteyen müşterek alıcıların, en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışı yapan icra dairesine müracaat etmelerinin zorunlu olduğu,

- Satış talep eden ve artırmaya katılmak isteyen alacaklı ile ortaklığın satış suretiyle giderilmesinde artırmaya katılmak isteyen pay sahibinin, en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışı yapan icra dairesine müracaat etmeleri halinde alacağın veya ortaklık payının teminatı karşıladığı miktar kadar kendilerinden teminat alınmayacağı,

- Şartlar yerine gelmişse malın en yüksek teklif verene ihale edileceği,

- Elektronik satış portalında verilecek tekliflerin haczedilen malın muhammen kıymetinin yüzde 50'si ile o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak paraya çevirme ve paylaştırma masraflarını geçmesi gerektiği,

- İhale alıcısının en yüksek teklifi verip de süresi içinde ihale bedelini yatırmaması halinde, alınan teminatın iade edilmeyip öncelikle satış masraflarından düşülmek üzere alacaklarına mahsuben hak sahiplerine ödeneceği,

- Asgari ihale bedelinin teklif edilmemesi nedeniyle ihalenin yapılamadığı veya en yüksek teklif verenin ihale bedelini yatırmaması sebebiyle ihalenin iptal edildiği hallerde ikinci artırmanın ilk açık artırmadaki şartlar çerçevesinde tekrar yapılacağı,

- İhale alıcısının, satış bedelinin tamamını ihalenin gerçekleştiğine ilişkin tutanağın elektronik satış portalında ilan edildiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde icra dairesi hesabına ödemesi gerektiği,

- Satışa katılanların bütün ekleriyle birlikte şartnameyi görmüş ve içeriğini kabul etmiş sayılacakları,

- İhalenin kesinleşmesi üzerine malın tescil ve teslim işlemlerinin yapılacağı.

İhalenin kesinleşmesi üzerine taşınırın ihale alıcısına teslimi veya sicile kayıtlı malın ihale alıcısı adına tescili, damga vergisi ve katma değer vergisinin yatırılmasından sonra gerçekleştirilecek. İhale alıcısı ihalenin kesinleşmesi üzerine icra dairesine müracaatla katma değer vergisi beyannamesini düzenletmek zorunda olacak.