Dünya onları parmakla gösteriyor ama biz burs bile veremiyoruz!
18 yaşındaki Arda Mavi ve Zeynep Dikle yapay zekayla işaret dilini konuşma diline çeviren ‘Sesgoritma’ adlı programı icat ettiler. Yurt dışındaki üniversiteler onları davet etti, ancak burs bulamadıkları için gidemiyorlar.
Ankara'da bir devlet okulunda görevli rehber öğretmen Sare Mavi ile inşaat mühendisi Özbey Mavi'nin, Hacettepe Tıp'ta okuyan oğulları Deniz'den sonra 2000 yılında ikinci çocukları Arda doğdu. Çocukluğunda, meraklı yapısıyla dikkat çekti. İlkokulda, kodlama çalışmaya başladı.
2019'da Ayrancı Anadolu Lisesi son sınıfta öğrenciyken, arkadaşı Zeynep Dikle'yle Sesgoritma adlı bir bilgisayar programı geliştirdi. İşaret dilindeki el, kol hareketlerini buluşlarıyla konuşmaya ve her dilde yazıya çevirmeyi başardılar. Buluşları, 2019 TÜBİTAK Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması'nda Türkiye birincisi oldu. ABD'deki Intel Uluslararası Bilim ve Mühendislik Yarışması'na (ISEF) gönderildiler. Dünya dördüncüsü oldular.
Sözcü’den Sultan Uçar’ın haberine göre dünyada, en inovatif üniversite sıralamasında birinci olan Arizona State Üniversitesi dahil yapay zeka eğitiminde en iyi üniversitelerden kabul aldılar.
Türkiye'ye, uluslararası ödülle döndüklerinde sevinçle karşılandılar. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk gibi isimler kabul etti. ABD'deki üniversitelerin uluslararası öğrencilere lisansta tam burs vermediğini anlatıp, en azından asgari masraflar için burs istediler. Olumlu cevap alamayınca Zeynep, Türkiye'de okumaya karar verdi.
'Yapay zeka, insanın yapamayacaklarını yapacak'
Arda, kendisini ‘meraklı' ve ‘çalışkan' biri olarak tanımlıyor. “Teknoloji her yerimizi sardı. Merak etmemek, bilgiye ulaşmak elde değil" diyen Arda, "Yapay zeka insanların yapabildiklerini yaptı. Şimdi insanın yapamayacaklarını yapacak. Düşünen, üreten makineler doğuyor. Türkiye, dışında kalamaz” diye uyardı.
Bakanlıklar burs vermedi
Arda, yaşanan süreci şöyle anlattı:
“Amerika dönüşü, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal dahil bir çok üst düzey isimle görüştük. Bizi tebrik ettiler. Şimdi hiçbirine ulaşamıyoruz. Eğitimimiz için o zaman da, talepte bulunduk. Her bakanlık bize lisans için uluslararası eğitim bursu verilmediğini söyleyip, kapıları kapadı. Projelerim ve üniversite eğitimim için desteğe ihtiyacım var. Yapay zeka alanında, uzmanlaşacağım.”
Bakshi'nin tahtını devirecek
Dünyanın en büyük yazılım şirketi IBM Watson, 4 yıl önce 14 yaşındaki Hintli Tanmay Bakshi'yi keşfetti. Bakshi gibi ilkokulda kodlama yapan Arda Mavi de özel bir zeka görülüyor.
Lisede yapay zekada uzmanlaşan Arda, yapay zeka ve kodlama makalelerini ODTÜ, Koç gibi üniversitelerde lisans ve yüksek lisans öğrencilerine anlatıyor. 44 proje geliştirmiş.
Deep Learning Türkiye Topluluğu, geleceğin en parlak yapay zeka araştırmacıları arasına aldı. Intel, keşfetti. Akademisyenler, “İleride dünya devleri, işe almak için yarışacak” diyor.
TÜBİTAK Ödülü'ne burs verilsin
ABD'deki yarışma mayıs ayı sonunda yapıldığından bu nedenle Türkiye'de haziranda yapılan üniversite sınavına da giremediğini söyleyen Arda Mavi, “Ankara Ayrancı Anadolu Lisesi mezunuyum. Yapay zeka alanında çalışıyorum. Arizona Üniversitesi bu alanda en iyisi, kabul aldım. Gitmeyi, çok istiyorum ama destek bulamıyorum. TÜBİTAK ödülü alanlar, bursla desteklenmeli. Çok üzgünüm ama ülkem zekaya burs vermiyor” dedi.
Sesgoritma projesi nedir?
İşaret dilini eş zamanlı sese ve yazıya çeviriyor. Akıllı bir telefonla işaret dili bilmeyenler engellilerle iletişim kurabiliyor. Telefon işaret dili hareketlerini görecek şekilde tutulduğunda otomatik olarak çeviri yapıyor.