Adalet Bakanı Gül pilot dava uygulamasının detaylarını açıkladı

Gül, AA Editör Masası'nda, İnsan Hakları Eylem Planı'nın detaylarını paylaştı.

AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Şenol Kazancı, programın başında, Adalet Bakanı Gül'e "Ben sizi burada birkaç defa ağırladım ama sanki ilk defa böyle bir başarılı sınav geçirmiş, rahatlamış bir psikolojiyle buradasınız." dedi.

Bakan Gül de "Güzel bir süreç yaşadık. Dün Eylem Planı'nı, Sayın Cumhurbaşkanımız kamuoyuyla paylaştı. Önemli bir yargı reformu süreci çerçevesinde önemli bir kilometre taşıydı, onun bir rahatlığı olabilir tabii." diye konuştu.

Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin hedeflerinden İnsan Hakları Eylem Planı'nın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandığı anımsatılarak, "Böyle bir plana neden ihtiyaç duyuldu? Bu planın amacı nedir, plan Türkiye için yeni bir milat sayılabilir mi?" soruları üzerine Gül, Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin uygulanması çerçevesindeki bir adımın hayata geçtiğini dile getirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, 2019 Mayıs ayında Yargı Reformu Strateji Belgesi'ni açıkladığını ve "Güven veren erişilebilir bir adalet için yol haritamız budur." dediğini aktaran Gül, bu belgedeki hedeflerden birinin de İnsan Hakları Eylem Planı'nın hazırlanması olduğunu anlattı.

Gül, "Buradaki motto, buradaki amaç ne? Özgür birey, güçlü toplum, daha demokratik bir Türkiye. Yani güven veren erişilebilir bir adalet olacak. Bunu 2019'da açıkladık, yüzde 50'si hayata geçti, devam ediyor hayata geçme çalışmaları ve buradaki hedeflerden biri de özgür birey, güçlü toplum, daha demokratik Türkiye. Yani Türkiye'de yaşayan herkesin daha özgür olduğu ve daha güçlü bir toplumu dolayısıyla meydana getirecek ve daha da demokratik bir Türkiye olacak." değerlendirmesinde bulundu.

Tüm bu amaçları gerçekleştirmek üzere "nerelerde eksiklik var" şeklinde bir düşünce ortaya çıktığını ve toplumun her kesimiyle yaklaşık 1,5 yıldır bu çalışmaların yapıldığını dile getiren Gül, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Burada bir partiliden bahsetmiyoruz, siyasetten bahsetmiyoruz, insandan bahsediyoruz. İnsan vardır ve hakkı vardır. Yani şu bölgenin hakkı, şu düşüncenin, şu inancın hakkı demiyoruz. Türkiye'de yaşayan kim olursa olsun hakkıyla beraber doğmuştur, hakkıyla beraber yaşayacaktır ve bu hakları geliştirmeye yönelik devletin, kamunun ortaya koyduğu bir taahhüttür. 'Ben şu, şu ilkelere göre vatandaşıma hakları en geniş anlamda vereceğim.' Bu bir lütuf da değildir. Bu devletin bir görevidir. Devletin görevlerini tekrar hatırlatan vatandaşa da 'Bunlar senin hakkındır, doğduğun andan itibaren Türkiye demokratik bir hukuk devletidir, bu hakları sen isteme hakkına sahipsin.' Bunu hatırlatan bir belge. Dolayısıyla Türkiye'de reformcu bir parti olan AK Parti'nin, kurulduğu günden beri sürekli ve kesintisiz sürdürdüğü reform yolculuğunun bir adımı. Yani pedalı sürekli çeviriyoruz, eğer çevirmezsek düşeriz. Merdiven çıkan bir süreç gibi düşünelim, reformlar, merdiveni çıkarsınız Türkiye'nin sorunlarını çözersiniz ve daha yukarı bir merdivenden çıkarsınız. Eğer geriye baksanız, aşağıya baksanız düşersiniz ama biz ileriye bakıyoruz daha çıkılacak çünkü birkaç merdiven daha var. Ondan sonra 2023 ve yeni yüzyıla daha güçlü bir Türkiye ile daha müreffeh bir ülke olarak girmiş olacağız, hedefimiz bu."

Bu çalışmaya yönelik bazı eleştiriler de getirildiği, salgın kaynaklı sağlık sorunları ve ekonomik sıkıntılar yaşanırken yeni anayasaya odaklanmanın asıl derdi ıskalamak anlamına geldiği yönünde eleştiriler yapıldığı ifade edilerek, "Anayasanın ekonomiyle, kalkınmayla bir ilgisi, alakası var mı?" sorusu üzerine Gül, "Esas itibarıyla şunu söylemek lazım, bunların hepsi, toplumsal hayat, değişime tabi olan bir organizma. Hayat sürekli değişim içinde ve hayatın bu değişimini, vatandaşların beklentilerini ıskalamamanız gerekiyor." yanıtını verdi.

"BİR ÜLKEDE DEMOKRASİ AÇIĞI VARSA O ÜLKEDE BÜTÇE AÇIĞI VAR DEMEKTİR"

Ekonominin hukukla iç içe olduğunun altını çizen Gül, şöyle devam etti:

"Bir ülkede demokrasi açığı varsa o ülkede bütçe açığı var demektir. Eğer demokrasi artarsa sofradaki ekmek artar. Özgürlükler artarsa sofradaki ekmek, işimiz, aşımız artar. Bunların hepsi bu iklimin bir sonucudur. Dünyada çok güzel ülkeler var, 'bedava yatırım yapın' diye, üstüne hatta para verip 'gelin burada yatırım yapın' diye yatırımcıları teşvik ettiği ülkeler var ama o ülkede demokrasi eksik olduğu için anayasası güçlü olmadığı için özgürlükler, insan hakları eksik olduğu için o ülkeye yatırımcı gitmiyor. Yatırımcı nereye gider? Yatırımcı hukuk güvenliğinin olduğu yere gider. Hukuk güvenliği varsa ekonomik sonuçlar orada alınır. Eğer hukuk istikrarı varsa ekonomik istikrar vardır. Dolayısıyla bunlar böyle hukuk dediğimiz, anayasa dediğimiz, su gibi, ekmek gibi, hava gibi oksijen gibi hissetmeyiz aldığımızı, eksikliğini ancak olmayınca hissederiz. Dolayısıyla bunlar hepsi hukuk da ekonomi de diğer tüm alanlar da işte geçmiştir. Demokrasi de zaten bunların hepsi, vatandaş bunu, neticelerini hissederek, meyvelerini alır."

"İNSAN HAKLARI EYLEM PLANI'NDA EN ÖNEMLİ BAŞLIK HUKUK GÜVENLİĞİ"

Bir ülkede hukuk ve ekonomi güvenliği varsa geleceğe daha emin adımlarla bakılacağını vurgulayan Gül, şunları kaydetti:

"Bir sözleşme yapmışsın ama sözleşme ne kadar geçerli olacak ya da yarın tüm mülkiyet hakkına el konacaksa oraya yatırım yapmaz ki. Yatırım olmayınca oradaki çalışan işçiye de temas ediyor, eşine, çocuğuna da temas ediyor. Hukuk güvenliği bu anlamda en temel unsurdur. Yani İnsan Hakları Eylem Planı'nda ne var, en önemli başlık sizin için derseniz, ben 'hukuk güvenliği' derim. Hukuk güvenliği olunca insanların özgürlükleri, güvenlikleri, ekonomik yatırımlar, işi, aşı güvence altındadır. Bu konuda yok mu, yeni mi keşfettik? Hayır, yaptık, önemli adımlar atıldı 19 yılda Cumhurbaşkanımızın liderliğinde. Onu bütün dünya biliyor, sessiz devrimler yapıldı ama bu konuda daha fazlasını yapma irademiz var. Milletimizin de buna hakkı var. Bunu da yine biz yapacağız, gerçekleştireceğiz."

Dünyada her ülkenin anayasası olduğunu ama anayasalı devlet ile anayasal devletin birbirinden ayrıldığını anımsatan Gül, devletin, anayasal bir nitelik taşımasının esas olduğunu belirtti.

Bakan Gül, "Biz de bu anlamda, çalışmamızı bu çerçevede yapıyoruz. Anayasa ile ilgili konularda irtibatı bu çerçevede. Anayasanın, hukukun, toplumun ekonomik, toplumsal, bir arada yaşama, birlikte ortak geleceğe emin adımlarla yürüme anlamında çok önemli bir etkisi, katkısı var. Dolayısıyla bu uygulandıkça, İstiklal Caddesi'nde de Kızılay Meydanı'nda da Diyarbakır Sur'da da İzmir Konak'ta da bunun meyveleri, vatandaşlarımız tarafından elbette hissedilmeye devam edecek." ifadesini kullandı.

Gül, AK Parti iktidarının Cumhuriyet tarihinin seçilmiş en uzun iktidarı olduğu hatırlatılarak "Şimdi mi böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duydu?" şeklindeki eleştirilere ilişkin değerlendirmelerinin sorulması üzerine, anayasanın normal bir kanun gibi olmadığını, yapımının daha büyük uzlaşma gerektiren hukuki bir metin olduğunu ifade etti.
Anayasayla ilgili 19 değişiklik yapıldığını hatırlatan Gül, "Bir aracınız var, 90 model bir aracınız, her gün Şaşmaz'a tamire gidiyorsunuz. Bir orayı değiştirdiniz, burayı değiştirdiniz tamam ama son tahlilde 90 model bir aracınız var. Ne yaparsanız yapın bu ancak o kadar, kapasitesi bu. Bu değişiklikler de önemli değişiklikler, biz diyoruz ki artık 2023'e gidiyoruz, 2023 model bir araba, yol değişmiş, yani AK Parti de bu anlamda bugüne kadar çok önemli demokrasi anlamında adımlar attı, Cumhurbaşkanımızın öncülüğünde yapılan anayasa değişiklikleri, çok önemli hamleler yapıldı. Yani yol da müsait ama aracın o yolda gidebilecek bir imkanı yok." diye konuştu.

Gençlerin, Türkiye'nin geleceğinin bu anlamda anayasanın daha ilerisinde olduğunu belirten ve "O yüzden bir ihtiyaç. Niye şimdi?" ifadesini kullanan Bakan Gül, "AK Parti geldiği günden beri vesayetle mücadele etti. Kendisine yönelik tehditler bile, parti kapatma, bir oyla kapatılmaktan kurtuldu, yani böyle bir demokrasi mücadelesinde vesayetçilerle mücadele, sokak üzerinden vesayet devşirmek isteyenlerle mücadele, 15 Temmuz, yani yetmedi tankla, top tüfekle geldiler, bu mücadeleleri yaptı, Türkiye'nin demokrasisini ayakta tuttuk." şeklinde konuştu.

Bundan sonraki sürecin inşa, demokrasiyi, özgürlükleri artırma ve 2023 hedeflerine ulaşma süreci olduğunu dile getiren Bakan Gül, şunları söyledi:

"Dolayısıyla bunu yapacak ortak irade de yeni bir anayasadır. Yani bu anayasayı da biz 'Ya böyle bir anayasa düşünüyoruz, işte anayasa bu olsun.' değil, 'Nasıl bir anayasa yapalım?' diye müzakereci, katılımcı bir şekilde düşünüyoruz. Dolayısıyla Türkiye'de düşüncesi, inancı, etnik aidiyeti ne olursa olsun herkesin bir arada yaşama iradesinin temel belgesi anayasadır ve bu anayasada toplumun büyük kesimi anayasayı ruhuyla hatta metniyle kabul etmiyor. Biz diyoruz ki Türkiye daha yüzlerce yıldır anayasasını elbette ihtiyaç olur değiştirebilir ama ruhuyla beraber sivillerin, demokratik unsurların bir araya gelerek yaptığı bir anayasa olsun. Yani 83 milyon desin ki 'benim bu çorbada tuzum var, benim orada bir fikrim var' diye sahipleneceği, herkesin anayasası olacak bir süreci, katılımcı bir şekilde yapalım istiyoruz.
Dikkat ederseniz 'Şu anayasayı gelin kabul edin.' demiyoruz, 'Bir anayasaya ihtiyaç var, gelin bunu tüm siyasi partiler olarak önerilerinizi getirin, Türkiye bu demokrasi ayıbından kurtulsun ve darbecilerin yaptığı bir anayasa değil de seçilmiş siyasi partilerin, Mecliste milletin seçtiği siyasi partiler beraber, milletle beraber bu anayasayı yapalım.' Türkiye darbecilerin yaptığı bir anayasayla yönetilmeye mecbur mu, hala mahkum mu? Siviller, siyasi partiler, bugün Mecliste temsil edilen partiler anayasa yapmaktan aciz mi? Elbette değil. Türkiye buna layık ve bu anayasayı da önümüzdeki dönemde yapacağına inanıyorum. Demokrasimiz için ülkemiz için bir arada geleceğe emin adımlarla yürüme, birliğimizi, beraberliğimizi daha da koruma iradesi bakımdan anayasanın bir toplumsal sözleşme olarak çok önemli bir metin olduğunu ve bu toplumsal sözleşmeyi toplumun her kesimiyle beraber kucaklayarak gerçekleştireceğimize inanıyorum."

"1500'ÜN ÜZERİNDE KATILIMCININ GÖRÜŞÜ ALINDI"

İnsan Hakları Eylem Planı'na yönelik eleştirilerden birinin de hazırlık sürecinde katılımcı davranılmadığı yönünde olduğunun hatırlatılması üzerine Gül, şöyle devam etti:
"Bu yaklaşık 1,5 yıl sürdü, yani bu belge hazırlanırken 1500'ün üzerinde katılımcının görüşü alındı, belgeler değerlendirildi, AİHM'nin verdiği kararlardan tutun, Anayasa Mahkemesinin verdiği kararlara varıncaya kadar, uluslararası sözleşmelere varıncaya kadar tüm belgeler incelendi, Mecliste ilgili komisyonlarda görüşler alındı. Yani toplumun her kesimiyle, insan hakları dernekleriyle, barolarla, üniversitelerle, uygulayıcılarla görüşler alındı, çok önemli bir katılım süreci, müzakere süreci izlendi. Yani burada toplumun her kesiminin görüşü alındı. Bu konudaki eleştiri çok kabul edilir değil. Oldukça katılımcı, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği temsilcileri dahil olmak üzere, olabildiğince toplumun her kesiminin görüşü ortaya kondu. Çünkü dediğim gibi yargı bir partinin hükümetin değil, adalet herkesin ihtiyaç duyduğu temel su gibi, hava gibidir. Dolayısıyla bir 'insan' diyoruz. Yani sadece şu partiler için çıkan bir metin değil. Bütün insanlar için vatandaşlarımız için dolayısıyla tüm vatandaşlarımızı ilgilendiren konuyu da toplumun her kesimiyle beraber çalıştık, beraber hayata geçirdik, uygulamayı da herkes için inşallah başarıyla yerine getireceğiz."

İnsan Hakları Eylem Planı'na yönelik, "Neden böyle bir işe ihtiyaç duyuldu, mevcut uygulansa daha iyi" gibi eleştirilerin bulunduğunun hatırlatılması üzerine Bakan Gül, eleştirilerin demokraside çok değerli olduğuna değindi. Gül, "Eleştiriler demokraside çok değerlidir, eleştirilerin hepsini biz bu belge açıklandıktan sonra da dile getirilen hususları saygıyla ve büyük bir titizlikle inceleyeceğiz ve orada gerçekten yapıcı, ciddi eleştirilerin hepsini de dikkate alacağız." dedi.

 "ÇOK İYİ ÖNERİLER ELBETTE DEĞERLENDİRİLEBİLİR"

Haklı buldukları eleştiriler üzerine değişikliğe gidip gitmeyecekleri yönündeki soru üzerine Bakan Gül, "Elbette, bu bir kanun metni değil, bu bir iyi niyet belgesi. Biz Türkiye'de insan hakları anlamındaki tespitlerimiz budur, bu konuda kanun gereken hususlar var, yarısına yakını kanun gerekiyor, idari faaliyet gerekiyor, mevzuat gerekiyor, bir de farkındalık çalışmaları, eksik bir şey ya da ifade yapmışız ama kanun düzenlemesi çerçevesinde çok iyi öneriler elbette değerlendirilebilir. Bu anlamda eleştiriler, yani bir buyurgan bir demokrasi anlayışı olmaz, müzakereci bir demokrasi anlayışı. Dolayısıyla bu anlamdaki her türlü daha iyiye yönelik önerileri dikkate alırız." diye konuştu.

Bütün iş ve işlemlerde hukuk devleti olarak insan haklarına dayalı bir şekilde işlem yapılması gerektiğine vurgu yapan Gül, şunları kaydetti:

"Bu anlamda felsefesi, ruhu da bu bilinçli bir tercihtir, insan haklarına dayalı olması. Bu anlamda mevcut şeylerle ilgili toplum değişiyor, hukuk da değişecek, yaşayan hukuk yaklaşımıyla toplumun sorunlarını çözmek zorunda. Yapılan tüm iyi uygulamalarla beraber ilave hangi husus var bunun hukuk toplumunun gerisinde kalmaması lazım, toplumu zorlaştırmaması lazım, işlemleri kolaylaştırması lazım. Bu anlamda bir misyonla insan hakları eylem planı ortaya kondu."

Bakan Gül sözlerine şu şekilde devam etti:

Lekenmeme hakkını ortaya ortaya koyduk. 300 binin üzerinde başvuru oldu. Akrabasına kızan CİMER’e yazıyor. İnsanları lekeleyen bu tür arsızlara, iftiracılara karşı da adliyeleri, CİMER'i, kolluğu yol geçen hanına çevirmeyin, insan onurunu hep beraber koruyalım. Toplumu rencide eden, kamu düzenini tehdit eden, 'bu da olur mu' denilecek konulardaki soruşturmalarda biraz daha titizlik gerekiyor.

PİLOT DAVA UYGULAMASI

Pilot dava gibi önemli hususlar geliyor. Pilot dava dediğimiz, memur arkadaşımız özlük hakkında bir haksızlığa uğradı. Kurum diyor ki dava aç kazanırsan ben vereceğim. 15 bin dava ayrı ayrı mahkemeye gidiyor. Pilot dava uygulaması ile bir dava üzerinden mahkeme, Yargıtay bir karar verecek. Karar sonucu 14 bin 999 kişiye uygulanacak. Aynı durum olmuş adamı niye mahkemeye gönderiyorsun diyoruz.

KADINA YÖNELİK ŞİDDET

Kadına yönelik şiddet asla kabul edilemez. Sadece yargı, kolluk kuvvetleri değil toplumun tüm kesimiyle önemli adımlar atıldı. Boşanmış eşte de ceza artırılarak verilecek. Caydırıcı olması düşünülüyor. Israrlı takip ve taciz edenlerle ilgili yeri geldiğinde tutuklama imkanını getirecek bir düzenleme yapılacak.

HAYVAN HAKLARI

Hayvanları korunması çok önemli bir başlık. Sahipli sahipsiz hayvan ayrımı vardı, sahipsizse cezaya dahil olmuyordu. Onların da bir canı var. Mala karşı değil bir cana karşı işlenmiş bir suçtur. Önemli bir hazırlık yapıldı.