Binlerce kişinin hastanelik olmasının nedeni belli oldu

Adıyaman'ın Besni ilçesinde birkaç gün önce ishal, mide bulantısı, kusma şikayetleri ile yaklaşık 4 bin kişinin hastanelere başvurması üzerine Adıyaman İl Sağlık Müdürlüğü ekipleri ilçe içme suyundan numuneler alarak, inceleme başlatmıştı. Yapılan kontroller ve testler sonucunda Besni ilçesi Erdemoğlu Mahallesi'nden alınan numunede rota virüsüne rastlandı. Besni Kaymakamı Çağlar Partal’ın şebeke suyunun içilmemesi uyarılarının ardından ise vaka sayılarında ciddi bir düşüş yaşandığı öğrenildi.

Besni Kaymakamlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, şebeke suyunun içme amaçlı kullanılmaması gerektiği belirterek, “29 Ağustos itibarıyla ilçemizde ishal, bulantı şikayeti ile artan vakalar 30 Ağustos tarihinde en yüksek seviyeye ulaşmış olup, 31 Ağustos itibarıyla vaka sayıları düşüşe geçmiştir. Şebeke suyunun rutin testlerinde ve klor seviyelerinde olağandışı bir durum görülmemekle birlikte 31 Ağustos 2023 tarihinde şebeke suyundan alınan numunelerin ileri testlerinde bir odaktan alınan numunelerde kontaminasyon tespit edilmiştir. Bulaşın önlenmesine ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Şebeke suyunun içme amaçlı kullanılmaması ve kişisel hijyene dikkat edilmesi ilanen duyurulur” denildi.

Rota Virüsü Nedir?

Rota virüsü, bağırsak enfeksiyonuna ve ishale neden olan ve çok yüksek bulaşıcılık oranına sahip bir virüstür. Dünya genelinde görülen bu virüs bebeklerde ve çocuklarda ishal başlangıcının ilk sırada gelen nedenidir.

Rota virüsü her yerde bulunur ve hemen hemen her çocuğa 3 - 5 yaşına kadar bulaşır. 2003 yılında, 5 yaşın altındaki çocuklarda küresel çapta 114 milyon rota virüsü enfeksiyonu vakası bildirilmiştir.

Bu vakaların 24 milyonu ayakta tedavi edilirken, 2, 3 milyon vaka hastanede yatarak tedavi edilmiştir. Bir başka çalışmaya göre Rota virüsü, dünya çapında 5 yaşın altındaki çocuklarda yıllık 214.000’den fazla ölüme sebebiyet vermektedir.

İshal sebebiyle hastaneye yatırılan çocuklar arasında rota virüsü enfeksiyonu yaygınlığı dünya çapında benzer oranlarda olsa da (~% 30-50), rota virüsü enfeksiyonu ölümle sonuçlanan vakaların % 90'ından fazlası düşük gelirli ülkelerde görülür.

Bu ülkelerde sağlık hizmetlerine sınırlı erişim zorluğu gibi faktörlerin yanı sıra modern hidrasyon tedavilerine kolay ulaşım olmaması ve yine bu ülkelerde malnütrisyon, yani açlık ve kıtlık gibi şartların daha yaygın olmasının ölüm oranlarını arttırdığı düşünülmektedir.

Rota Virüsünden Nasıl Korunulur?

Hemen bütün viral hastalıklarda olduğu üzere düzenli olarak elleri yıkamak gibi iyi hijyen alışkanlıkları rota virüsüne karşı alınabilecek iyi bir önemlidir. Ancak rota virüsü enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu rota virüsü aşısıdır.

Rota Virüsü Aşısı

Rota Virüsü için uygun bir aşı geliştirilmeden önce 5 yaşından küçük çocuk nüfusunun büyük bir kısmına bu virüs en az bir defa bulaşmıştır.

Günümüzde ülkemizde kullanılan rota virüsü aşıları 2006 senesinde piyasaya sunulan Rota Virüsü aşısına dayanmaktadır. Dünya üzerinde hâlihazırda Rota aşısının birkaç türü mevcuttur.  

Rota aşısı yüzde yüz etkili olmasa bile yapılan araştırmalara göre ulusal aşı programlarında düzenli olarak bu aşıyı kullanan ülkelerde rota virüsünden kaynaklı komplikasyonlardan dolayı hastaneye yatırılma oranlarını %49 - 92 arasında azalmış, dahası genel ishalden dolayı hastaneye yatma oranlarında da %17 - 55 oranında bir azalma ölçülmüştür. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rota virüsü aşılarının ulusal aşı programlarına mutlaka eklenmesi gerektiğini önermiştir.

Buna ek olarak aşıların ulusal aşılama programlarına girmesinden bu yana rota virüsü hastalığının demografik özellikleri değişmiştir. Örnek vermek gerekirse Finlandiya'da rota virüsü enfeksiyonu 5 yaşın altındaki çocuklarda aşıya başlamadan önce en yaygın görülen bağırsak enfeksiyonu türüydü.

Ancak aşıya başladıktan sonra 5 yaş altı çocuklarda hastalığın görülme oranının azalmasıyla hastalığın en yaygın olduğu gruplar 6 ila 16 yaş arasındaki aşılanmamış çocuklar ile yine aşılanmamış 70 yaşın üstündeki bireyler haline gelmiştir.

Rota virüsü hastalığının mevsimsel tekrarın oranlarında ise, aşı uygulamasından sonra, hem rota virüsü mevsiminin başlangıcında gecikme, hem daha kısa mevsim süresi hem de mevsimsel zirvelerin köreltilmesi dahil olmak üzere değişiklikler saptanmıştır.

Rota virüsü aşısı olan bireylerde, aşıdan hemen sonra mide ağrısı, kusma, ishal, dışkıda kan veya bağırsak hareketlerinde değişiklik görülürse, derhal doktora başvurmak gereklidir.