Yüzde 200 zam sonrası bakanlık ihracatı kısıtladı

Tavuk etinde son 5 ayda yaşanan artış Ticaret Bakanlığı'nı da harekete geçirdi. Fiyat artışına sebep olan etkenleri ortadan kaldırmak için çalışma başlatılırken kanatlı et ihracatına kısıtlama getirildi.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, kümes hayvancılığı ve beyaz et sektöründe dünyanın en önemli üretici ve ihracatçı ülkeleri arasında yer alan Türkiye'de, yıllardır süregelen üretim ve ihracattaki doğru politikalar ile mevcut üretim hacmine ulaşıldığı, sektörün uzun yıllardır iç talep ile yurt dışı talebi bir arada karşılayabilecek kabiliyeti muhafaza ettiği belirtildi. Son yıllarda yaşanan bölgesel ve küresel risklerin, küresel gıda fiyat endeksi üzerinde yukarı yönlü bir eğilim oluşturduğu ve özellikle temel tarım ürünlerinde ülkelerin iç piyasa arzını koruma faaliyetlerini ortaya çıkardığına vurgu yapıldı. Buna bağlı olarak, muhtelif ürünler ile birlikte Türkiye'de tüketim açısından en önemli hayvansal protein aracı olan kümes hayvancılığı ürünlerinin de 2023 yılının Mayıs ayında 'İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesi'ne alındığı hatırlatıldı.

Açıklamada, "Bununla beraber, 2024 yılının ilk aylarında tavuk eti fiyatlarındaki artış hızının genel enflasyonun, yem ve enerji gibi maliyet kalemleri ile döviz kurundaki aylık fiyat değişimlerinin çok üzerine çıktığı gözlemlenmiştir. Bu durum, söz konusu ürün grubunda olağan piyasa şartlarının dışına çıkıldığını ve olağan fiyatlama davranışlarının bozulduğunu göstermiştir. Fiyat oluşumları izlenirken üretim ve ihracat gelişimleri analiz edilmiş, iç ve dış talepte muhtemel senaryolar titizlikle tetkik edilmiş, ilgili kamu kurumları ve sektörel kuruluşlar ile istişareler gerçekleştirilerek, üretim, tüketim, dış ticaret ve fiyat oluşumları kapsamında detaylı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Tüketim alışkanlıklarındaki ve iç talepte yaşanan değişimlerin, spekülatif fiyat yükselişlerini beraberinde getirdiği görülmüştür. Yapılan analizler iç piyasada tüketici refahının korunabilmesi için arz yönlü sıkıntılara mahal verilmemesini teminen, söz konusu ürün ihracatına yönelik bir takım düzenlemeler yapılması gerekliliğini ispat etmiştir" denildi.

Bununla birlikte, sektörde ölçek ekonomisinin sürdürülebilmesi, iç talepte yaşanabilecek dalgalanmaların üretim kaybına sebebiyet vermemesi ve yoğun çabalar ile kazanılan ihracat pazarlarının korunabilmesinin de Türkiye'nin ekonomik menfaatleri açısından önemli olduğunun değerlendirildiğine dikkat çekilerek, "Ticaret Bakanlığımız tarafından, başta Tarım ve Orman Bakanlığı, ilgili resmi ve sektörel kuruluşlar ile yapılan istişareler ve çalışmalar sonucunda, bütün ve parça dahil olmak üzere, tavuk eti ihracatının 1 Mayıs 2024 tarihinden 31 Aralık 2024 tarihine kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak şekilde sınırlandırılmasına karar verilmiştir" ifadeleri kullanıldı.

16 FİRMAYA FAHİŞ FİYAT DENETİMİ

Diğer taraftan, tavuk eti ürünleri satışlarındaki fiyat artışlarına ilişkin 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında inceleme yapıldığı belirtilerek şöyle denildi:

"1.10.2022-31.10.2023 tarihleri dönemini kapsayacak şekilde 16 üretici firmaya Ticaret Bakanlığımız müfettişlerince denetimler gerçekleştirilmiştir. Söz konusu denetimler sonucunda Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından aykırılık yaptığı tespit edilen 8 firma hakkında idari para cezaları verilmiştir. Ancak, son dönemde tavukçuluk sektöründe fahiş fiyat artışı yapıldığına ilişkin şikayet başvuruları sebebiyle, tavukçuluk sektöründe faaliyet gösteren 16 firma hakkında Ticaret Bakanlığımız müfettişlerince denetimlere geçtiğimiz günlerde yeniden başlanmıştır. Ayrıca, Rekabet Kurumu tarafından da 04.01.2024 tarihinde beyaz et sektöründe faaliyet gösteren bazı firmalar hakkında açılan soruşturmanın gerekli idari para cezaları ile sonuçlandırıldığı ve ilgili firmalara 26.4.2024 tarihinde tebliğ edildiği öğrenilmiştir. Bu çerçevede, Tarım ve Orman Bakanlığımız başta olmak üzere ilgili resmi kuruluşlar ve sektörel kuruluşlar ile koordinasyon halinde çalışarak, ülkemizin tarım ürünleri politikaları ve muhtelif gıda ürünlerinin iç ve dış ticaretinde yapılan düzenlemelerin temel amaçları; dünyada ortaya çıkan yeni eğilimler de dikkate alınarak, yurt içi üretim ve tüketim dengesinin korunması; önceliğimiz olarak yurt içi tüketimin vatandaşlarımız için makul fiyatlarla karşılanması, gıda arz güvenliğinin önündeki tehditlerin bertaraf edilerek ülkemizde sürdürülebilir gıda arzının sağlanmasıdır."

Açıklamada, "Önümüzdeki dönemde de, Ticaret Bakanlığımızca, başta Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere, ilgili devlet kuruluşları ve ilgili özel sektör kuruluşları ile güçlü bir işbirliği yapılarak, gıda arzının ve güvenliğinin korunması, halkımızın gıdaya makul fiyatlarla ulaşımının kolaylaştırılması ve gıda piyasalarında oluşabilecek spekülasyonların önlenmesine yönelik olarak görev ve yetki alanımızda bulunan bütün politika ve denetim araçlarına kararlılıkla başvurulacaktır" denildi.

TALEP PATLADI, KANAT KALMADI

Yükselen kırmızı et fiyatları nedeniyle beyaz ete talep patladı. Tavuğa 5 ayda yüzde 200 zam geldiğini belirten İstanbul Kasaplar Esnaf Odası üyesi Veysel Günal, ''Önümüzde yaz sezonu var, yaz sezonunda tavuk kanat bulunamayacak. Biz sipariş olarak istiyoruz fakat bize 'Kesim yok' deniyor. Buradaki amaç bu durumun arkasından bir zam gelecek görüntüsüydü, o da oldu zaten. Tavuğa talep çok; fakat istediğimiz siparişler gelmiyor'' dedi.

Beyaz etteki talebin yükselmesi nedeniyle 9 günlük Ramazan Bayramı tatilini İstanbul’da geçirenler tatilin son günlerinde kasap ve marketlerde tavuk kanat bulamadı. Hafta sonları da benzer durum yaşandığı belirtilirken İstanbul Kasaplar Odası üyesi Veysel Günal,  "Bayram nedeniyle tavuk siparişi verdik, 20 koli yerine 5 koli geldi. 100 kilo kanat yerine 10 kilo gönderdiler. İstanbul'un tamamına yetecek kadar mal sevk edilmedi. Neden edilmedi ? Parça ürün yaptıkları için tavuk kısıtlı geldi. Mangal sezonu olduğu için, 9 gün de arada bir tatil olduğu için tabii bu da tavuk firmalarında büyük bir fırsatçılığa sebep oldu. Tavuk parçalamalarda yüzde 20 oranında kar marjı çok. Bugün tavuğu kasap parçalasaydı, parçalama imkanı olsaydı, tavuğu yüksek bir rakamdan sipariş verirdi ve budunu, kanadını kendi çıkarırdı. Yaz sezonu mangal sezonu derken maalesef bugün kanat 200 lira bandını geçti. Vatandaşın en doyurucu maddesi tavuk olduğu için, tavuğun yanı sıra ete de çok zam yapıldığı için vatandaş tavuğa yöneldi. Vatandaşın bu dönemde en çok tercih ettiği şey beyaz et yani tavuk; ama maalesef bayram üstü tavuk bulunamadı. Tavukçular da bunu bir fırsata mı çevirdi diyelim, yoksa bu 300-500 bin bandında kesim yapılırken neden fiyat bandı düşürüldü? 9 günlük bir tatil vardı; bunu göz önüne alarak ona göre kesin bandını yapması lazımdı. Bayram zamanında vatandaşlar hiçbir kasapta, hiçbir markette tavuk bulamadı. Bu durumun en büyük ana nedeni de; tavuk parçalama yetkisinin mahalle kasaplarına verilmemesi oldu. Bugün kutu paketlemelerde yüzde 30 fiyat farkı var. Eskiden biz kanadı atardık. Şimdi kanat 200 lira bandında. Bize 165 lira olarak gelişi var, tabii bu semtten semte değişiyor. Biz tavukçulardan istirham ediyoruz, lütfen yeter, vatandaşımızın bir yiyecek maddesi tavuk olduğu için bu kadar zammı da yapmasınlar, vatandaş bunu bulamıyor. Önümüzde yaz sezonu var, yaz sezonunda tavuk kanat bulunamayacak" ifadelerini kullandı.