Türkiye AVM rekorunu kırdı!
Adeta bir alışveriş merkezi çöplüğüne dönen Türkiye 2018 yılında Avrupa’da en çok AVM açılan ülkeler listesinde birinci olmayı başardı.
Gündelik hayatımızın büyük çoğunluğunu artık akıllı telefonlarla geçiriyoruz. 2007’de Apple’ın ilk iphone’u piyasaya sürmesiyle başlayan değişim, 2010’lu yıllarda android cihazların da hızla yaygınlaşmasıyla devam etti. 10 yıl gibi kısa bir süre içinde tuşlu telefonların neredeyse tümü yerini akıllı telefonlara bıraktı.
Birgün gazetesinden Ozan Gündoğdu'nun haberine göre sayısı her geçen gün artan akıllı telefonlar bundan 7-8 yıl önce lüks tüketim sayılırken bugün hayatımızın da vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ancak hayatımızın içindeki yeri gittikçe önem kazanan akıllı telefonlar tüketim alışkanlıklarımızı da değiştirdi. Dahası artık alış verişlerimizi de internet üzerinden yapmaya başladık. Her geçen gün yeni bir e-ticaret sitesi akıllı telefonlara uyumlu uygulamalarla piyasaya çıkıyor. Dükkan satışlarında olduğu gibi yüksek personel ve kira maliyetleri de olmayan bu firmalar tüketiciye daha uygun fiyatlar da sunabiliyor.
HER AY BİR AVM AÇILIYOR
Her değişimde olduğu gibi dijital dönüşüm de işine eskiyi yıkarak başladı. 2000’li yıllarda küçük esnafı batıran AVM’ler bugün dijital perakende piyasasına direnemiyor. Ancak bu değişime kulak tıkayan hükümet her geçen gün daha fazla Alışveriş Merkezi (AVM) yapılmasına müsaade ediyor. Çünkü ihtişamlı ve ışıltılı yapılarıyla AVM’ler, sahte bir zenginlik görüntüsü yaratıyor, bu zenginlikle büyülenen milyonlar hükümetin oy potansiyelini artırıyordu. Ancak 20’nci yüzyılın başında ABD’de icat edilen AVM’ler 21’inci yüzyılda artık çok yaşlıydı. Buna rağmen bundan en az 5 yıl önce durdurulması gereken AVM arzı Türkiye’de hala artmaya devam ediyor. Cushman & Wakefield tarafından hazırlanan "Avrupa Alışveriş Merkezleri Geliştirme Raporu" başlıklı araştırmasının sonuçlarına göre, 2018’de Avrupa’da 2,6 milyon metrekare genişliğinde AVM açıldı. Açılan AVM’lerin 525 bin metrekaresi Türkiye’den. Böylece 2018’de Avrupa’da en çok AVM açılan ülke Türkiye olmuş oldu. Üstelik Avrupa AVM pazarı giderek daralıyor. Aynı şirketin raporuna göre geçen yıl AVM arzı 2017 yılına göre yüzde 28 azalırken, perakende pazarına giren yeni arzda son 24 yılın en düşük değeri görüldü. Fakat Türkiye son 5 yıldır neredeyse her ay yeni bir AVM açarak rekora koşuyor.
BÜYÜKLÜĞÜ 7 BİN FUTBOL SAHASI
2014 yılı itibariyle 111’i İstanbul’da olmak üzere Türkiye genelinde 361 AVM bulunuyordu. Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği Başkanı Hüseyin Altaş ise 2019 yılı temmuz ayı itibariyle bu sayı 432’yi bulduğu açıkladı. Bugün AVM’lerin ülkemizde kapladığı alan 13 milyon metrekareye ulaşmış durumda ve giderek artıyor. Bu büyüklük yaklaşık 7 bin futbol sahasına eşdeğer.
Diğer yandan yurttaşlar akıllı telefonların da hayatlarına girmesiyle artık AVM’den alışveriş yapmak yerine internet üzerinden alışveriş yapmayı tercih ediyor.
Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) verileri son derece çarpıcı. Buna göre 2010 yılı eylül ayında internet üzerinden yapılan alışverişin adedi 7 milyon 971 bin. Bu işlemlerin tutarı ise 1,3 milyar lira. Ancak aradan geçen 9 yıldaki dönüşüm çarpıcı. 2014 eylül ayına gelindiğinde işlem adedi tam 2 katına çıkarak 15 milyon 943 bine çıktı. 2019 eylül ayındaki işlem adedi ise 2010’un tam 6,5 katıdır. Bu eylül ayında internet üzerinden yapılan alışveriş adedi 51 milyon 628 bin oldu. Bu işlemlerin toplam tutarı ise 16,9 milyar liraya yükseldi.
MADALYONUN DİĞER YÜZÜ: BORÇ
Nakit para ile alışveriş yapma devri böylece geride kaldı. 2000’li yıllarda küçük esnafı batıran AVM’ler 2010’lu yıllarda internet çağına yenik düştü. Artık her AVM’de dükkanların yüzde 10’u kapanmış durumda. Madalyonun diğer yüzünde ise yurttaşların bireysel kredi kartlarına ve dolayısıyla bankalara olan bağımlılığı bulunuyor. Bu yıllar içinde hem kredi kartı adedi hem de kredi kartı borçluluğu artmış durumda. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine mercek tuttuk.
Buna göre bireysel kredi kartlarındaki borç artışı ile internet alışverişleri paralel ilerliyor. Kişi başına düşen gelirin dolar cinsinden 2007 yılının altında kaldığı düşünülürse 2006 ekim ayında 14,6 milyar dolar bireysel kredi kartı borcu bulunurken bugün borç tutarı 20,1 milyar dolara fırlamış durumda.
YENİ AVM'LER DİJİTAL PLATFORMLAR
2010’lu yıllara akıllı telefonların damga vurmasıyla alışverişlerde dijitale kaydı. 2010’dan bugüne dijital ortamda yapılan alışveriş adedi 7 katına çıktı. Akıllı telefonların yaygınlaştığı 2014 ile beraber yaşanan artış dikkat çekici boyutlarda. İşlem adedi 2017’nin iki katına ulaşmış durumda.
İŞLEM ADEDİ İŞLEM TUTARI
2010: 7,9 milyon 1,3 milyar lira
2011 10,6 milyon 2 milyar lira
2012: 13,2 milyon 2,5 milyar lira
2013: 14,3 milyon 3,1 milyar lira
2014: 15,9 milyon 3,7 milyar lira
2015: 18,2 milyon 4,7 milyar lira
2016: 20,1 milyon 5,5 milyar lira
2017: 26,5 milyon 8,6 milyar lira
2018: 38,4 milyon 13,5 milyar lira
2019: 51,6 milyon 16,3 milyar lira
*Veriler Bankalar Arası Kart Merkezi”nin eylül ayı verilerinden derlenmiştir