Kerkük petrolü için Türkiye ön plana çıkıyor

Bağdat ve Erbil yönetimleri arasında devam eden çeşitli ihtilaflar nedeniyle ihracatı 1 yıldır askıya alınan Kerkük petrolü, ABD`nin İran`a karşı uygulamaya koyduğu yaptırımlar sonrasında daha çok önem kazanmaya başladı. Irak merkezi hükümeti, Kerkük petrolünü boru hattıyla ihraç etmesi halinde Türkiye güzergahı dışında başka bir alternatifi görünmüyor.

ABD, 5 Kasım'da İran'a karşı yaptırımların ikinci aşamasını uygulamaya  koydu. Yaptırım öncesi İran, günlük 2 milyon varilden fazla petrol ihraç ediyordu  ancak yaptırım sonrası bunun 1 milyon varile kadar düşeceği öngörülüyor.

Washington yönetiminin İran'dan kaynaklı meydana gelecek piyasadaki  ham petrol açığının kapatılması için Kerkük petrolünü alternatif gördüğü  belirtiliyor.

Hem uluslararası hem de Irak'ın yerel medyasında, ABD'nin en kısa  zamanda Kerkük'teki ham petrolün boru hattıyla Türkiye'ye ihraç edilmesi için  Bağdat yönetimine baskı uyguladığı iddia ediliyor.

Iraklı yetkililer bu tür iddiaları reddetse de İran yaptırımları  devreye girmeden önce Irak Petrol Bakanlığının piyasalardaki ham petrol akışı  istikrarını koruyacaklarına yönelik ABD'ye göz kırpan açıklamaları ise  dikkatlerden kaçmadı.

KERKÜK PETROLÜ NEDEN ÖNEMLİ?

Irak'ın da üyesi olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC)  verilerine göre, yaklaşık 39 milyon nüfuslu ülkede 150 milyar varil petrol  rezervi bulunuyor.

Kerkük, Ortadoğu'nun en eski ve zengin petrol kuyularına sahip. Tarihi  kaynaklara göre vilayette ilk petrol 1927'de ismi Irak Petrolleri Şirketi olarak  değişen Türkiye Petrolleri Şirketi tarafından bulundu.

ABD merkezli Enerji Enformasyon İdaresinin verilerine göre Kerkük,  Irak petrolünün yüzde 18'ine tekabül eden 9 milyar varil petrol rezervine sahip.

Havana, Bay Hasan, Babagurgur, Hebaziya, Cenbure olmak üzere toplam 5  petrol kuyusundan Ekim 2017 tarihine kadar günlük ortalama 300 bin varil boru  hattıyla Ceyhan limanına ihraç ediliyordu.

KERKÜK PETROLÜ İHRACATI NEDEN DURDU?

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (IKBY) bağlı Peşmerge güçleri, Haziran  2014'te Kerkük'ü terör örgütü DEAŞ'ın saldırılarından koruma gerekçesiyle Irak  ordusunun boşalttığı bölgelere konuşlandı.

Kerkük ve petrol yatakları yaklaşık 3 yıl boyunca IKBY'nin denetiminde  kaldı. IKBY, 25 Eylül'de gayrimeşru  bağımsızlık referandumuna gitmesinden sonra  Irak merkezi hükümetine bağlı ortak güçler Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelere  ortak operasyon düzenledi.

Merkezi hükümet, Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerde kontrolü  sağladıktan sonra  IKBY boru hattıyla Ceyhan limanına  gönderilen Kerkük'ün ham  petrol sevkiyatını da  askıya aldı.

KERKÜK PETROL İHRACATININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER

Irak merkezi hükümeti, kendi kontrolündeki petrolü IKBY üzerinden  ihraç etmeye yanaşmıyor ve bunu tek başına gerçekleştirmek istiyor. Ancak merkezi  hükümetin bunu yapabilmesi için bir boru hattına ihtiyacı var.

Bağdat yönetimi geçen yıl Ekim ayında terör örgütü DEAŞ tarafından  patlatılıp kullanılamaz hale getirilen boru hattının yenisini inşa edeceğini  duyurmuştu. Bu açıklamanın üzerinden bir yıl geçmesine rağmen henüz somut bir  şekilde bu plan hayata geçirilemedi.

IKBY ise Kerkük petrolünü kendi boru hattı üzerinden ihraç etmeye  hazır olduğunu dile getirse de bunun nasıl bir mekanizmayla çalışacağına dair  herhangi bir bilgi vermiyor.

Erbil yönetimi geçen hafta yaptığı açıklamada, merkezi hükümetin  kontrolündeki Kerkük petrolünü ihraç edebilmek için boru hatlarının taşıma  kapasitesini 700 binden 1 milyon varile çıkardıklarını açıklamıştı.

Irak Petrol Bakanlığı Sözcüsü Asım Cihad, geçen Mayıs ayında yaptığı  açıklamada petrolün Irak merkezi hükümeti ile IKBY arasındaki ihtilaflar  nedeniyle ihraç edilemediğini teyit etmiş, sorunların çözülmesi halinde ihracatın  yeniden başlayacağını bildirmişti.

KERKÜK PETROLÜ ABD YAPTIRIMI SONRASI NASIL ÖNEM KAZANDI?

Irak ve İran arasında Ekim 2017'de  yapılan anlaşma  sonucu  günlük 30  bin varil ham petroltankerlerle İran'a ihraç ediliyor. İran ithal edilen ham  petrolü kendi rafinerilerinde işleyip tekrar Irak'a ihraç ediyor.

Irak yakıtın yanı sıra elektrik santrallerini çalıştırmak için  İran'dan doğal gaz da ithal ediyor.  ABD, İran yaptırımlarını devreye koyduktan  sonra Irak'ın sadece 45 günlük bu uygulamadan muaf tutulduğunu bildirmişti.

Washington yönetiminin, İran'a uyguladığı yaptırımlar nedeniyle  meydana gelecek piyasadaki ham petrol açığını Kerkük üzerinden kapatmayı  planladığı dile getiriliyor.

Irak Petrol Bakanı Samir Gazban, yaptırımlar devreye geçmeden önce  ABD'ye göz kırpan bir açıklama yayımlayarak piyasalarda ham petrol açığının  oluşacağı endişelerine ilişkin, önümüzdeki süreçte daha aktif bir rol üstlenmeyi  hedeflediklerini ve piyasa istikrarının korunması için ham petrol akışını  sağlamaya devam edeceklerini bildirmişti.

Irak, hem İran'ın oluşturduğu ham petrol açığının bir kısmını kapatmak  hem de 2019 ihracathedeflerine ulaşabilmesi için Kerkük petrolünü ihraç etmesi  gerekiyor.