Kanal İstanbul Montrö'yü deler mi ? Rus uzman yorumladı
Rusya’da Yeni Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı Yuriy Mavaşev, Kanal İstanbul projesinin Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni riske edebileceğine yönelik tartışmaları değerlendirdi.
Rusya'da Türkiye ile ilgili çalışmalarıyla son yıllarda öne çıkan Yeni Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı Yuriy Mavaşev, Kanal İstanbul projesini Rusya bakış açısıyla Hürriyet'ten Nerdun Hacıoğlu'na değerlendirdi. 1936 tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin, Türkiye’deki Boğazlar’dan ticari gemilerin yanı sıra savaş gemileri geçişini de denetlediğini hatırlatan Mavaşev şöyle konuştu:
RUSYA PROJEYE DUYARSIZ KALAMAZ
“Kanal İstanbul hayata geçtiği takdirde, bunun, Karadeniz’e kıyısı olmayan üçüncü ülkeler tarafından kötü amaçla kullanılabileceği öne sürülüyor. ABD gibi üçüncü taraf ülkelerin, savaş gemilerini kanal üzerinden Karadeniz’e istediği gibi çıkarabileceği iddia ediliyor. Ancak tüm bu iddialar ‘amatörlerin söylemlerinden’ başka bir şey değildir. Çünkü Montrö sadece İstanbul Boğazı geçişlerini değil, Marmara Denizi ile Çanakkale Boğazı geçişlerini ve yabancı savaş gemilerinin Karadeniz’de kalma sürelerini de kapsıyor.”
Rusya’nın henüz resmi bir açıklama yapmadığına dikkat çeken Mavaşev, “Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en iddialı projesi, asrın projesi diyebileceğimiz Kanal İstanbul, bir dizi önemli boyut içeriyor. Kanal etrafında ekonomiye, uluslararası siyasete ve en önemlisi jeopolitikaya ilişkin konular yer alıyor. Bir diğer önemli konu da, Kanal’ın bu bölgedeki sermaye akış yönünü değiştirecek olması. Bu durumda Rusya da projeye duyarsız kalamaz” dedi.
PUTİN DESTEK VERMELİ
Rus yönetiminin Batı’dan bağımsız bir görüntü vermesine rağmen, ekonomisinin Batı ekonomisine bağlı olduğunu belirten Mavaşev, şöyle devam etti: “Rus hükümetinde birçok bakan, yeni sömürgeci anlayışla işlerin yürütülmesini tercih ediyor. Halbuki ılımlı Rus toplumunun çoğunluğu, hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin bu prangaları kırmasını savunuyor. Cepheleşmenin geldiği aşamada Türkiye ve Rusya’da Kanal’a karşı çıkanlar hemen 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni hatırlatıyor. Oysa ki Montrö’nün, zamanında İngiltere’nin başrolde olduğu bir grup Batılı ülke tarafından hem Türkiye’ye hem de Rusya’ya zorla kabul ettirildiği unutuluyor. Putin bence Kanal İstanbul projesine destek vermeli. Eninde sonunda Rusya ile Türkiye anlaşarak Karadeniz ve Boğazlardaki statüyü belirleyecektir. Hatta Rusya’nın kanal projesi finansmanında yer almasının yatırım olacağını, jeopolitik kazanım getireceğini düşünüyorum.”
BİLGİ NOTU
Karadeniz’e kıyısı olmayan üçüncü taraf ülkelerin savaş gemileri, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne göre Karadeniz’de 21 gün kalabiliyor. Söz konusu gemiler İstanbul Boğazları’ndan geçmese bile bölgeye giriş yaparken Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi’nden de geçeceği için sözleşme kurallarına bağlı kalmaya devam edecek. Kanal İstanbul projesi, bu bağlamda, Montrö’de yer alan bu kurala aykırı bir durum ortaya çıkarmıyor.