Hazine 1 yıl için öngördüğü borçlanmayı şimdiden yaptı

2018 yazında yaşanan kur şokunun üzerinden 1,5 yıl zaman geçti. Ancak buna rağmen o dönem duran büyüme motoru henüz çalıştırılamıyor. Hükümetin ekonominin çarklarını döndürmek için bulduğu çare ise devlet hazinesini kullanmaktan öteye geçemedi.

Gerek kamu bankaları aracılığıyla dağıtılan krediler, gerek teşvik adı altında yatırıma dönüşmeyen hibeler, gerek piyasadan toplanmayan vergiler bütçe açığını şişirdikçe şişirdi. 2019 yılı 123,7 milyar lirayla bütçe açığında rekor kırılan yıl oldu.

2019’da bütçe açığı hedefi sadece 80 milyar liraydı ve Merkez Bankası’nın yaklaşık 40 milyar lirayı bulan ihtiyat akçesi ödemelerinin hazineye devri de planlanmamıştı. Buna rağmen yaşanan 123,7 milyar liralık açık ise başta borçlanmayla finanse edildi.

Dışarıya başvuruldu

İç kaynakların azalmasının ardından Hazine, 2020’ye dış kaynaklara başvurarak başladı, böylece 5 ve 10 yıl vadeli eurobond (tahvil/borç senedi) ihraçlarını 4 milyar dolar borçlanma ile tamamladı. Hazine’nin bu yıl için uluslararası sermaye piyasalarından tahvil ihraçları yoluyla 9 milyar dolar tutarı karşılığında finansman öngörüyordu. Böylece hazine bir yılda öngördüğü borçlanmanın yarısını daha şimdiden yapmış oldu.

Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“2020 yılı dış finansman programı çerçevesinde dolar cinsinden 5 ve 10 yıl vadeli çift dilim bir tahvil ihracı için 6 Şubat 2020 tarihinde Citi, Deutsche Bank, JP Morgan ve Societe Generale’a yetki verilmişti. Söz konusu ihraç aynı gün sonuçlanmış ve ihraç miktarı toplam 4 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. İhraç tutarı 13 Şubat 2020 tarihinde hesaplarımıza girecektir. Söz konusu ihraç ülkemizin 2007 yılından bu yana uluslararası piyasalarda gerçekleştirdiği ilk çift dilim ihraç olmuştur.”

 Hazine ve Maliye Bakanlığı dün 2020 yılı dış finansman programı çerçevesinde dolar cinsinden 5 ve 10 yıl vadeli çift dilim bir ihraç gerçekleştirmek üzere Citi, Deutsche Bank, JPMorgan ve Societe Generale’e yetki vermişti. Hazine ayrıca bu yıl piyasa çeşitliliğinin sağlanması amacıyla uluslararası piyasalarda doların yanında diğer döviz cinslerinden ihraç öngörüyor.

Borç defteri kabarıyor

Kamunun bir yandan rezervleri erirken bir yandan da borcu artıyor. Böylece brüt borcundan rezervlerin çıkarılmasıyla bulunan net borç giderek kabarıyor. 2018’in ikinci çeyreğinde kamunun net borcu gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 8,7’si kadardı. Ancak 2018 yazında yaşanan kur şoku yüzünden döviz ağırlıklı borçlar bir anda şişince bu oran yazın sonunda yani 2018 üçüncü çeyreğinde yüzde 13,4 oldu. Büyüme motoru durmasına rağmen 2019 yılı boyunca borçlanma devam etti. 2019’un üçüncü çeyreğine gelindiğinde kamunun net borcu GSYH’nin yüzde 15,7’sine ulaştı.

Tutar olarak ifade edilirse 2019 üçüncü çeyrek sonu itibariyle, kamu kesiminin toplam (brüt) 1 trilyon 346 milyar lira borcu bulunuyor. Bu borcun 563 milyar lirası dış borç iken, 783 milyar lirası ise iç borç statüsünde. Bu tarihten 2 sene önce yani 2017’nin 3’üncü çeyrek sonunda borç stoğu 909 milyar lirayken bu borcun 573 milyar lirası iç 335 milyar lirası dış borç statüsündeydi. Dahası söz konusu bu iki yıl içinde kamunun rezervleri artmak bir yana azalınca borç yükü de çok daha hızlı arttı. Borcun sürdürülebilir olması için yakın vadede büyüme motorunun çalışması gerekiyor. Ancak yatırım ortamının olmaması buna engel oluyor. Hükümet bu dönemi tüketici kredilerinde gaza basarak talep yaratıcı önlemlerle geçirme gayretinde.