Geçiş garantili projelerin faturası dudak uçuklattı

Şehir merkezinden uzak hastaneler, yeterli sayıda yolcunun kullanmadığı havalimanları, araç sayısı öngörülenden oldukça az olan köprü ve otoyollar tartışılmaya devam ediyor.

 Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2021 kamu maliyesi uygulamalarına yönelik yaptığı değerlendirmeye göre, 2012-2021 yılları arasında KÖİ (kamu-özel işbirliği) projelerine toplam 16 milyar 529 milyon dolar borç üstlenim garantisi verildi.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’na (TEPAV) göre hükümet, havalimanı projelerine 7,3 milyar, otoyol ve köprü projelerine 32,1 milyar, şehir hastanelerine 78,2 milyar, Akkuyu Nükleer Santrali için ise 35 milyar dolarlık gelir garantisi sağladı. Kamu özel iş birliği projelerine verilen gelir garantilerinin bütçede oluşturduğu toplam yük yaklaşık 153 milyar dolar.

Bu projelerin yapılmasını sağlayan ‘yap-işlet-devret’ modelini düzenleyen yasaya göre ihaleyi yapan idare borç üstlenim anlaşması da yapabiliyor.

Bakanlık mevzuatı borç üstleniminden yararlanabilecek olan projelerde, herhangi bir nedenle projenin süresinden önce feshedilerek tesisin devlete devredilmesi halinde, projeyi finanse etmiş olan finans kuruluşlarına yapılacak bakiye ödemelerin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılmasından bahsediyor.

Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından 2021 kamu maliyesi uygulamalarına yönelik yapılan değerlendirmede, 2012-2021 yılları arasında sekiz projeye borç üstlenim garantisi verildiği kaydedildi.

Dünya’dan Mehmet Kaya’nın haberine göre bu projelerde devletin üstlenim garantisi vermesi uygulaması çerçevesinde verilen garantinin tutarının 16 milyar 529 milyon dolar olduğu belirtildi.

Bunlardan üçü ayrı ayrı ihale edilen üçüncü boğaz köprüsünün de yer aldığı Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nden oluşuyor. Bu kapsamda üç ayrı projeye verilen taahhüt 5 milyar 633 milyon doları buluyor.

 Türkiye’nin son dönem büyük projeleri olan nükleer santral, İstanbul Havalimanı, şehir hastaneleri gibi yüksek bedelli kamu-özel ortaklığı projelerinde borç üstlenim garantileri hazine tarafından yapılmadı. Bu yönde düzenleme 2021 yılında gerçekleştirilmişti.

Hazine garantisinde kullandırılan krediler

Strateji ve Bütçe Başkanlığı çalışmasında ayrıca Hazine garantili dış proje finansman kredileri hakkında da bilgi verildi. Buna göre, 2021 yılında 4 milyar 279 milyon dolar tutarında Hazine garantisi altında Citibank, Dünya Bankası, Çin Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı, Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası, Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı ve İş Bankası’ndan (Londra Şubesi) kredi kullanıldı. Ayrıca, Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşlardan olmak üzere 10 proje için 6 milyar 800 milyon dolar finansman kullanıldı.