Depremin yıktığı 11 ilde yan sanayi çöktü, binlerce çalışan işsiz kaldı

Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler 11 ilin ekonomisini de yerle bir etti. 

Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Osmaniye, Malatya, Adana, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman ve Kilis’te 57 organize sanayi bölgesi (OSB) bulunuyor. Buralardaki 4 bin 500 işletmede, 540 bine yakın çalışan var. En ağır hasarı ise 23 OSB aldı. Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman’da ekonomi tamamen durdu. Doğalgaz ve elektriğin tam verilemediği deprem bölgesinde bazı fabrikalar hiç açılmayacak. 

YÜZDE 50’Sİ YOK OLDU
Bölgede faaliyet gösteren iş insanlarına göre, açılsalar bile işçisi olmayan fabrikalarla karşı karşıya kalabiliriz. Depremin vurduğu iller tekstilin ana hammaddelerini üretiyor ve sektörde bir hammadde krizinin ayak sesleri duyuluyor.

Eski Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şahin Balcıoğlu, “Kentin yüzde 50’si hem bina hem ekonomik olarak yok oldu. Çok fazla insanımız enkaz altında kaldı. Hayatta kalanların da büyük kısmı kenti terk ediyor. Yakınını kaybetmiş insana gel çalış diyemeyiz. Şimdi yaraları sarma zamanı. Şu anda tek bir işletme çalışmıyor. Hiç açılmayacak işletmelerimiz olacak. Yaraları ancak birlikte sarabiliriz ama bu bir yılı bulabilir. Şu anda kente elektrik, doğalgaz parça parça veriliyor. Acil olarak barınma sorununun çözülmesi gerekiyor” dedi. 

 Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin de şuna dikkat çekti: “Antakya OSB’de binaların yüzde 95’i sağlam ancak, çalışanların büyük bölümü depremzede. Yan sanayi diye tabir ettiğimiz sanayi sitelerindeki 1500 işletmenin tamamı yakıldı. Bunları ayağa kaldıramazsak şehirde sürdürülebilir sanayiyi sağlamamız mümkün olmaz. Burada işletmelerin tekrar çalışması ve yetişmiş personelin kalması için güvenli barınma alanlarının kurulması gerekiyor. Esnaf için geçici konteynerler kurulmalı. Küçük sanayi siteleri için hibe desteği ya da uzun vadeli kredi şart.”

 Deprem illerinin sanayideki payı 2021 verilerine göre yüzde 11.2. Bu illerin payı inşaat ve gayrimenkulde yüzde 8.7, hizmetlerde yüzde 7.1, finansta yüzde 4.3, bilgi ve iletişimde yüzde 2. Yine milli gelire katkısı yüzde 9.3, tarımsal faaliyete katkısı yüzde 14.3. 

BÜYÜME 2 PUAN DÜŞER
Depremin, ekonomiye milyarlarca TL yeniden inşa maliyeti yaratması ve büyümede bu yıl için 1-2 puan gerilemeye neden olması bekleniyor. Ayrıca bölge Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 8.5’ini toplam ithalatın yüzde 6.7’sini gerçekleştiriyor. İhracatta ve ithalatta yıl genelinde bölgeden birkaç milyar dolar kayıp bekleniyor.

‘KISA ÇALIŞMA ŞARTSIZ OLMALI’
Deprem bölgesinde yaklaşık 2 milyon işçi var. Ayrıca memur, esnaf ve çiftçilerle birlikte çok geniş bir nüfus depremden ciddi biçimde etkilendi. DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, çalışanları korumak için acil atılması gereken adımları şöyle sıraladı:

“Depremden zarar görmüş işçilerin korunması için derhal işten çıkarma yasağı getirilmeli. Depremzede işsizler önkoşul aranmaksızın işsizlik ödeneğinden yararlanmalı. Kısa çalışma ödeneği de ön koşulsuz verilmeli. Deprem nedeniyle işten ayrılmak isteyen depremzedelerin kıdem tazminatı ödenmeli. Yeni istihdam yaratılmalı ve işverenlere afetzede çalıştırma yükümlülüğü getirilmeli.”