Anne-babaya yarım gün çalışma hakkı
Çalışma hayatında anne ve babaları ilgilendiren büyük bir değişikliğe gidilmişti ancak yapılan araştırmalar çalışanların "anne ve babaya yarım gün çalışma hakkı" tanıyan bu düzenlemeden habersiz olduğunu ortaya koydu.
2016 yılında yapılan yasa değişikliğiyle, çocuk okula başlayıncaya kadar, çalışan anne babadan birine yarım gün çalışma hakkı getirildi. Eşlerden biri çalışmıyorsa, çalışan eşe yarım gün çalışma izni verilmez. Yarı zamanlı çalışmak isteyen işçiyi atan işveren tazminat ödemek zorunda kalır.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre kadınların hem çocuklarını sağlıklı bir şekilde büyütebilmeleri, hem de çalışma hayatından kopmamaları için 2016 yılında getirilen yarım gün çalışma hakkı henüz yeni olduğu için yeteri kadar kullanılmıyor. İşçilerin bu hakkı nasıl kullanabilecekleri, 8 Kasım 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle düzenlendi.
Buna göre, kadın işçi öncelikle doğum öncesinde ve sonrasında 8’er haftalık analık izni kullanıyor. Çoğul gebelik halinde doğum öncesi çalıştırılmayacak süreye 2 hafta ekleniyor.
ANNE VEFAT EDERSE İZNİ BABA KULLANABİLİR
Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılmayan analık iznini baba kullanabilir. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen kişiye, çocuğun aileye teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık izni verilir. Evlat edinen erkek işçi ise o da analık izninden yararlanabilir.
6 AYA KADAR YARIM GÜN İZİN HAKKI
Analık izninin bitiminden itibaren kadın işçiyle üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere haftalık çalışma süresinin yarısı kadar izin verilir. “Ücretsiz izin” olarak adlandırılan bu süre birinci çocukta 2 ay, ikincide 4 ay, üçüncü ve sonraki çocukta ise 6 aydır. Örneğin, üç çocuğu bulunan bir çiftin dördüncü çocuğu doğmuşsa bunun için anneye 6 ay süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı verilir. Çocuğun engelli olması halinde bir yıl süreyle ücretsiz izin kullandırılır.
Yarım gün ücretsiz çalışma hakkının kullanıldığı dönemde işveren yarım aylık ücret öder. İşsizlik Fonu’ndan da brüt asgari ücretin yarısı tutarında ödeme yapılır. 2018 yılı için İşsizlik Fonu’ndan ödenen tutar aylık 1.007 liradır. Yarı zamanlı çalışma döneminde yarım maaş hakkından yararlanabilmek için, işçi adına son 3 yılda en az 600 gün prim bildirilmesi gerekiyor.
Bu haktan yararlanabilmek için analık hali izninin bitiminden itibaren 30 gün içinde İŞKUR'a yazılı başvuruda bulunma koşulu aranacak.
Kadın işçiler, analık izninin bitiminden itibaren 6 aya kadar tamamen ücretsiz izin de kullanabilir. Bu durumda yarım gün çalışması gerekmez.
OKULA BAŞLAYINCAYA KADAR KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA
Çocuğunu büyütmek isteyen işçi, çocuk okula başlayıncaya kadar “kısmi süreli çalışma” talebinde de bulunabilir. Kısmi süreli çalışma, analık izninin, yarım gün ücretsiz izninin veya tam gün ücretsiz izninin bitiminden itibaren kullanılabilir.
BİR AY ÖNCE BİLDİRİM ZORUNLU
Kısmi süreli çalışmak için işçinin bir ay önceden işverene yazılı talepte bulunması gerekir. Talep yazısında kısmi süreli çalışmaya hangi tarihte başlanacağı, hangi günlerde veya hangi saatler arasında çalışılacağı belirtilmeli. İşçi, yazıya, eşinin çalıştığına dair belgeyi de eklemeli.
Ebeveynden birinin çalışmaması halinde çalışan eş kısmi süreli çalışma hakkından yararlanamaz. Ancak, çalışmayan eşin sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalığı bulunması halinde çalışan eş kısmi çalışma hakkını kullanabilir.
İŞTEN ATAN İŞVEREN TAZMİNAT ÖDER
İşveren, işçinin kısmi süreli çalışma talebini bir ay içinde karşılamak zorunda. İşveren bir ay içinde yazılı olarak talebi karşıladığını bildirmezse, işçi, dilekçede belirttiği tarihten itibaren kısmi zamanlı çalışmaya başlayabilir. Bu durumda işveren işçiyi işten atarsa, ihbar ve kıdem tazminatını ödemek zorunda kalır.
SAĞLIK SEKTÖRÜNDE İŞVERENİN TAKDİRİNDE
Kısmi süreli çalışma hakkının işverenin takdirine bırakıldığı sektörler de bulunuyor. Özel sağlık kuruluşlarında mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler ile postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde ve mevsimlik işlerde çalışanlar bu gruba giriyor. Bunların dışındaki işlerde işverenin uygun bulma şartı aranmaksızın kısmi süreli iş yaptırılabilir.
15 BİN 782 KİŞİ YARARLANDI
Altı aya kadar sağlanan yarım gün çalışıp yarım gün ücretsiz izin hakkından üç yılda 15 bin 782 kişi yararlandı. İşsizlik Fonu’ndan bu işçilere toplam 31 milyon 183 bin lira ödeme yapıldı. Halen ayda yaklaşık bin 900 kişi bu haktan yararlanıyor.