Bayram tatilindeki alkol satış yasağı ters tepti

27 Nisan’da açıklanan ve 17 günü kapsayan tam kapanma döneminde, 29 Nisan - 17 Mayıs arasında alkollü içki satışı da yasaklanmıştı. Bunu duyan birçok yurttaş, tekel bayilere ve marketlere akın etmişti. İşte yasağın uygulandığı Nisan-Mayıs 2021 döneminde alkollü içki satışı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 5 artarak 139 milyon 464 bin litreye çıktı. Geçen yıl bu miktar 133 milyon litre civarındaydı. 

Cumhuriyet gazetesinden Şehriban Kıraç'ın haberine göre bu yılın ilk beş ayında da toplam alkollü içki satışında yüzde 5’lik artış var. Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi’nin verilerine göre ilk beş ayda iç piyasaya arz edilen alkollü içki miktarı 300.1 milyon litreye ulaştı. Bu kapsamda viskide yüzde 80, şarapta yüzde 28, rakıda yüzde 14.5’lik artış yaşandı. Miktar olarak iç piyasada en büyük paya sahip olan biradaki artış ise yüzde 1’i bulmadı. 

Ancak yılın ilk beş ayındaki artışa rağmen Türkiye’de içki satışında dramatik düşüş söz konusu. Geçen yıl alkollü içki tüketimi 20 milyon litre civarında azalışla, 1 milyar 8 milyon litreye geriledi. Tüketimi en fazla düşen grup rakı oldu. 2011’de iç piyasaya arz edilen toplam rakı miktarı 48.8 milyon litreyken, aradan geçen 10 yılda yüzde 62’lik düşüşle geçen yıl 30.1 milyon litreye geriledi. Tüketim düşüşünün ana nedeni ise sektör üzerindeki vergi yükü ve fahiş fiyatlar. Türkiye’de içki fiyatlarına her yıl iki kere zam geliyor. Örneğin Ocak 2021’de alkollü içkilerde ÖTV yüzde 17.07 artırıldı. İstisnai olarak temmuz ayı için ÖTV artışı yapılmadı. 

Türkiye, kişi başına düşen gelir veya satın alma gücü paritesi açısından bakıldığında Avrupa gibi zengin ülkeler arasında dahi alkollü içkileri en fazla vergilendiren ülkelerin başında geliyor. Almanya’da yüksek alkollü içkilerden alınan vergi, biradan alınan verginin 6.5 katı. Avrupa Birliği’nin ortalaması da 2.7 kat. Türkiye’de ise yüksek alkollü ile düşük alkollü içkiler arasındaki vergi paritesi 1.37. 

BÜTÇEYİ DOLDURUYOR
Türkiye’de alkollü içkilerden aylık 1.3 milyar TL civarında ÖTV geliri elde ediliyor. Bu yıl 83.4 milyar lira ile toplam ÖTV’nin yüzde 39, toplam vergi gelirlerinin ise yüzde 9’unun alkol ve tütün ürünlerinden elde edilmesinin hedefleniyor. 2021’de KDV’den 265.5 milyar TL, ÖTV’den 213.2 milyar lira gelir bekleniyor. Tütün mamullerinden 65.5 milyar TL, alkollü içeceklerden 17.9 milyar lira ÖTV hedefleniyor.

‘YÜKSEK’LERDE İTHALAT HIZLANDI
Verilere göre son yıllarda Türkiye’nin yüksek alkollü içki ithalatında hızlanma görülüyor. Viski ithalatının son 15 yılda değer olarak 11.5 kat, iç piyasaya arz olarak 17.5 kat yükseldiği görülüyor. Yüksek alkollü içkilerdeki vergi avantajının bunda önemli bir etken olduğu düşünülüyor.