A'dan Z'ye zam yağmuru başlıyor
Hazır giyimden mobilyaya, elektronikten plastiğe kadar birçok sektör zam hazırlığında. Tüketici fiyatlarında yüzde 30'luk bir artış bekleniyor.
Son 6 ayda, ekonomilerinde açılmalara hazırlanan Çin ve Hindistan gibi büyük üreticilerin hammadde toplaması, artan kur ve lojistik maliyetleri, sanayicinin üretim maliyetlerinin katlanmasına yol açtı. Hazır giyimden plastiğe, elektronikten mobilyaya kadar birçok sektörde artan talebe bağlı olarak hammadde kıtlığı yaşanmaya başladı. Çip, sünger, yağlı tohum ve iplik gibi ürünlerde bu sıkıntı had safhaya ulaştı. Özellikle aramalı ithalat maliyetinin artan kur etkisi ile çok yükseldiğini dile getiren sektör temsilcileri, bu durumun son ürüne yüzde 30’u aşan zam olarak yansıyacağını belirtti.
Dünya gazetesinden Yener Karadeniz'in haberine göre, hazır giyim sektöründe hammadde, boya ve işçilik maliyetlerinde önemli oranda artışlar yaşandı. Yoğun talep, hammadde fiyatlarını kısa sürede yüzde 70’i aşan oranlarda artırırken, boyada yüzde 20, işçilikte ise yüzde 22 maliyet artışı yerli üreticiyi son üründe zam yapmaya itti.
Salgın döneminde hareketlenen sektörlerden biri de mobilya sektörü. Döviz kaynaklı olarak mobilyanın hammaddeleri olan süngerde son bir yılda yüzde 150, cilada yüzde 40 ve MDF’de yüzde 25 artış yaşanırken, sektör temsilcileri hammaddede karaborsa oluştuğunu söyledi.
GIDAYA DA ZAM GELECEK
TOBB Gıda Sanayi Meclis Başkanı Necdet Buzbaş, 2020 yılının haziran ayından başlayıp 2021 Ocak ayına kadar gıdada temel hammaddelerde yüzde 50’ye varan fiyat artışı yaşandığını kaydetti, gıda sektörünün diğer sektörlerden farklı olarak ertelenemeyen bir ihtiyaç ve tüketilmesi gereken ürünlerden oluştuğunu vurguladı.
Gaza 4 ayda 4 zam
Girdilerde dışa bağımlı olunduğu için döviz kurundaki her yükselişin fiyatı etkilediğini bildiren Buzbaş, "Ama gıda sanayi genelde fiyat geçişlerini tüketiciye bire bir yansıtmaz. Bunun için fiyat artışlarını yılda üçe veya dörde böler. Böylece azar azar zam yaparak hem piyasaya yedirirler, hem de zararlarını aradaki puan farkını kompanse ederler. Bunun yanında ihracatçı ülkelerin ürünlere getirdikleri kısıtlamalar da fiyatları etkileyen küresel nedenler arasında yer alıyor" dedi.
Salgın döneminde elektronik ürünlere talebin artması çip arzının da yetersiz kalmasına yol açtı. Otomotiv ile birlikte çipin en fazla kullanıldığı elektronik sektöründe kimi üretici bu nedenle üretimini kısmak zorunda kaldı. Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, girdilerin çoğu yurtdışından geldiği için sektörün dövizdeki artıştan çok fazla etkilendiğini belirtti. Tunaoğlu, “Şimdi bir defa dövizdeki yüzde 10’luk artış direkt yansıyacak. Özellikle çiplerde temel kontrol algoritmalarında, işlemci tarafında bir sorun var. Burada bazen bulamıyorsunuz, stokçulardan iki katına aldığınız oluyor. Fiyatlara nasıl yansıyacağını kestirmek kolay değil. Bu da ciddi artış yaratıyor. Finans giderleri de arttı. Bunları topladığınız zaman elektronik sektörüne yaklaşık yüzde 30’luk bir artış yansıyabilir” ifadelerini kullandı.