Türkiye'den kaçırıldı 14.5 milyon dolara satıldı !

ABD'nin New York şehrindeki Christie's Müzayede Evi  tarafından düzenlenen açık artırmada, Türkiye'den kaçırılan 5 bin yıllık kadın  heykeli "Guennol Stargazer" (Guennol Yıldız Avcısı) yaklaşık 14,5 milyon dolara  satılırken, satış müzayede evi dışında toplanan Türkler tarafından protesto  edildi.

Türkiye'nin iadesi için hukuki çalışmalar başlattığı Anadolu'dan  kaçırılan Guennol Yıldız Avcısı adlı tarihi eser, Christie's Müzaye Evi'nin  Rockefeller Center'daki New York merkezinde düzenlenen açık artırmada satışa  sunuldu. Christie's'in "Müstesna Satış" (The Exceptional Sale) 2017 açık  artırmasında satışa sunulan Guennol Yıldız Avcısı, 12 milyon 500 bin dolarlık  "çekiç fiyatı"yla tüm masraflar dahil toplam 14 milyon 471 bin 500 dolara alıcı  buldu.

 Türkiye'nin eserin satışı ile ilgili ihtiyati tedbir başvurusu

Christie's Müzayede Evi Küresel Başkanı Jussi Pylkkanen'in yönettiği  açık artırmanın başında Pylkkanen, Türkiye'nin ABD mahkemesine eserin satışıyla  ilgili ihtiyati tedbir aldırma başvurusunda bulunduğunu bildirdi. Pylkkanen, dava  nedeniyle eseri satın alacak kişiden 60 gün süresince para alınmayacağını ve  eserin alıcıya bu süreden önce teslim edilmeyeceğini kaydetti. 2 milyon dolardan başlatılan Guennol Yıldız Avcısı'nın açık artırması,  yaklaşık 25 dakika sürerken, günün en uzun süren satışı olarak gerçekleşti. Eser  3 kişi tarafından kıyasıya yapılan arttırımda, telefonla bağlanan ve ismi  açıklanmayan bir koleksiyoner tarafından satın aldı.

Christie's Müzayede Evi Sözcüsü AA muhabirine yaptığı açıklamada, 27  Nisan'da Türkiye tarafından eserin satışının durdurulması için   yapılan ihtiyati  tedbir kararı aldırma girişiminin ABD Bölge Hakimi Alison Nathan tarafından  reddedildiği için açık artırmanın gerçekleştirildiğini bildirdi.

Adını ilk sahibi Gallerli Guennol ailesinden alan eser, New Yorklu  özel bir koleksiyoner tarafından müzayedeye kondu. Daha önce 1966-1993 yılları arasında Guennol Koleksiyonu'ndan ödünç  olarak  alınan eser ilk defa New York Metropolitan Sanat Müzesi sergilenmişti.  Eser, daha sonra aynı müzede 8 Mayıs-17 Ağustos tarihleri arasında "Millattan  Önce 3. Milenyum'da İlk Şehirlerin Sanatı" sergisinde de gösterilirken, Avrupa ve  ABD'de bir çok müzede de sergilenmişti.

"200 yıldır devam eden büyük bir soygunun bir parçası"

Arkeoloji Literatüründe "Kilya Tipi" idoller grubuna giren ve Geç  Kalkolitik-Erken Tunç Çağı başlarına ait olan geometrik formlu mermer kadın  heykeli, Çanakkale ili Kilya Koyu'nda bulunmuştu.

Bu arada, Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı da dün yaptığı açıklamada,  müzayedede satışa sunulan eserin, "200 yıldır devam eden büyük bir soygunun bir  parçası" olduğunu ve derhal Washington'daki Kültür ve Turizm Bakanlığı  Müşavirliği, Büyükelçilik ve New York Başkonsolosluğu üzerinden hukuki girişimde bulunduklarını bildirmişti.

Yasadışı olarak yerlerinden edilmiş kültür varlıkların korunması ve  bunların ait oldukları ülkelere iadesini teşvike ilişkin uluslararası mevzuatın  çatısını, 1970 tarihli "Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet  Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili UNESCO  Sözleşmesi" oluştururken, sözleşmenin ülkelerde hukuki bir ceza soruşturmasının  yürütülmesini sağlayan bir yaptırım gücü bulunmuyor.

Türkler açık artırmayı protesto etti

Müzayede evinin önünde toplanan bir grup Türk, Türkiye'ye ait eserin  satışını protesto etti. Burada bir basın bildirisi okuyan Türkler, eserin kaynağı  olan ülkeye teslim edilmesini istediler. Protestocular ayrıca, "Tarihi eserler insanlığın ortak hazinesidir" ve  "Christie's Türk eserine çifte standart uygulama" gibi ifadeler içeren pankartlar  açtı. Protestoda söz alan MUSİAD ABD Başkanı Mustafa Tuncer burada yaptığı  açıklamada şunları kaydetti: "Türkiye'den, Anadolu'dan çalınarak, kaçırılarak, Anadolu'ya ait olan  tarihi eserlerin haraç mezat açık artırmalarda, burada New York'ta, Christie's  müzayede salonunda satılmasını protesto etmek için toplanmış bulunmaktayız.  ABD'de yaşayan Türk Amerikalılar olarak bu tarihi eserlerin tekrardan ait  oldukları Anadolu'ya kazandırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu anlamda hırsızlık  sonucu Anadolu'dan kaçırılan bu tarihi eserlerin tekrardan Anadolu'ya ait  oldukları yere dönmesini istiyoruz. Bunu protesto etmek için buradayız."

Tarihi eser kaçakçılığı için New York Times'a "açık mektup"

Öte yandan Kültür ve Turizm Bakanlığınca, Türkiye'den yurt dışına  kaçırılan Kilia tipi idolünün satışı nedeniyle New York Times gazetesinde tam  sayfa açık mektup yayınlatarak, tarihi eser kaçakçılığına dikkat çekildi. New York Times'ın bugünkü sayısında tam sayfa olarak yer alan  mektupta, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığının, kayıp eserlerin  Anadolu'daki köklerine dönmesine yardımcı olan kurum ve kuruluşlara  minnettarlığını sunduğu ifade edildi.

Mektupta, Orfeus Mozaiği'nin son dönemde Türkiye'ye iadesine yönelik  Dallas Sanat Müzesi'ne, "Yorgun Herakles" heykelinin de 2011'deki iadesine  ilişkin Boston Güzel Sanatlar Müzesi'ne özel olarak, mermer parçaları, antik  sikkeler, mermer yazıtlar, amforalar, yazılı kanunlar ile Roma dönemine ait bir  at koşum takımı da dahil olmak üzere toplam 4 bin 272 adet kültürel mirasın  iadesi için tüm özel koleksiyonculara, müzayede evlerine ve üniversitelere  teşekkür edildi.

İadelerdeki iyi niyetin, arkeolojik kayıtların korunması konusunda  ülkelerin ve kültürel toplulukların bir arada çalışabileceğini gösterdiğine  işaret edilen açık mektupta, şu ifadelere yer verildi: "Kültürel varlıkların ticareti ve satışı, UNESCO'nun 1970 tarihli  evrensel 'Kültür Varlıkların Yasadışı İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin  Önlenmesi ve Yasaklanması Sözleşmesi' ve Türkiye'nin yer altında veya yeni  bulunan sanat eserlerinin ihracını yasaklayan 1884 tarihli ulusal 'Antik Yapılar'  mevzuatı gibi uluslararası ve ulusal mevzuatlarla düzenlenmektedir.

Kültürel iş birliği ruhu ile bu tür tarihi eserlerin arkeolojik  içeriğinin keşfedilmesi için sanat toplulukları ile süregelen iş birliğini  sahiplenmekte ve bu tür eserlerin atalarından kalan yerlere dönmesi bağlamında  Anadolu'nun antik eserlerinin hali hazırdaki ve gelecekteki koruyucularının  Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile benzer çalışmalar yapacağına  ilişkin iyi niyetimizi korumaktayız."

Yapılan incelemelerde Kilia tipi idolün Türkiye kökenli olduğu, Manisa  Müzesinde benzer örneklerinin yer aldığı ve eserin yasa dışı yollarla yurt dışına  çıkarılmış olduğu ihtimalinin yüksek olduğunun tespit edilmesi üzerine, müzayede  evi ile iletişime geçilmişti. Müzayede evinin, Bakanlığın eserin satıştan  çekilmesine ve Türkiye'ye iade edilmesine yönelik talebine olumsuz yanıt vermesi  üzerine hukuki süreç başlatılmıştı. Mahkeme, kısa bir süre önce aldığı kararda, eserin müzayedenin bir  parçası olarak kalmasına ancak açık arttırmada en yüksek fiyatı veren kişinin 60  gün süresince bu eseri beklemek zorunda olacağına hükmetti.